ไขข้อสงสัย "ยาฆ่าเชื้อ" รักษา "โรคโควิด-19" ได้จริงหรือไม่?

จากบทความ ผศ. นพ.กำธร มาลาธรรม รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลรามาธิบดี คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี ม.มหิดล และนายกสมาคมโรคติดเชื้อแห่งประเทศไทย เผยแพร่ในเฟซบุ๊ก Mahidol Channel ได้ให้ความรู้ไขข้อสงสัย "ยาฆ่าเชื้อ" รักษา โรคโควิด-19 ได้จริงหรือไม่? โดยระบุว่า 

 

โลกยุคโควิด เต็มไปด้วยข้อมูลข่าวสาร จริงบ้างเท็จบ้าง ข้อมูลจริงมักเข้าใจยาก ข่าวปลอมมักมีเสน่ห์ดึงดูดให้คนหลงเชื่อ เช่นที่มีการส่งต่อกันอย่างแพร่หลายขณะนี้คือ “Amoxicillin ป้องกันโควิด-19 ได้” ก่อนจะเชื่อต้องรู้จักยาและเชื้อให้ดีก่อน

 

Amoxicillin คืออะไร?

 

Amoxicillin เป็นยาต้านแบคทีเรีย แต่คำที่คนคุ้นกันมากกว่าก็คือ “ยาปฏิชีวนะ” ซึ่งทำให้เข้าใจผิดได้ว่ายากลุ่มนี้ฆ่าเชื้อได้ทุกอย่าง ความจริงยาปฏิชีวนะ คือกลุ่มของยาที่ได้จากการสกัด หรือดัดแปลงมาจากสารเคมีที่ได้จากสิ่งมีชีวิตอื่น (กึ่งสังเคราะห์) สิ่งมีชีวิตที่เป็นแหล่งกำเนิดของยาปฏิชีวนะส่วนใหญ่คือเชื้อรา และยาปฏิชีวนะส่วนใหญ่มักมีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย เราจึงใช้ยาปฏิชีวนะเป็นยาต้านแบคทีเรีย ซึ่งจะไม่มีฤทธิ์ต้านเชื้อรา เชื้อไวรัส หรือเชื้ออื่นใดนอกจากแบคทีเรีย

• Amoxicillin ใช้อย่างไร?

 

เนื่องจาก Amoxicillin เป็นยาที่ถูกดัดแปลงมาจาก penicillin ที่เราใช้รักษาการติดเชื้อพวก streptococci เช่น ทอนซิลอักเสบ ได้ผลดี เรารับประทานยานี้เพียงวันละสามครั้ง สะดวกกว่า penicillin ที่ต้องรับประทานก่อนอาหารวันละสี่ครั้ง ถ้าใช้ penicillin เรามักจะลืมกินยา เราจึงนิยมใช้ amoxicillin ในการรักษาทอนซิลอักเสบหรือลำคออักเสบ ต่อมน้ำเหลืองอักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อกลุ่ม streptococci

 

ส่วน COVID-19 เกิดจากการเชื้อไวรัส SARS-CoV-2

ดังนั้น ไม่ว่ายาต้านแบคทีเรียชนิดใด รวมทั้ง amoxicillin จึงไม่มีฤทธิ์ต้านเชื้อ SARS-CoV-2 หมายความว่า amoxicillin ไม่มีประสิทธิภาพในการป้องกันหรือรักษา COVID-19 ได้แน่นอน

 

• ผลเสียหากกิน Amoxicillin เพื่อรักษา โควิด-19 ?

 

ถ้าเรากินยา amoxicillin โดยเข้าใจว่ายานี้ป้องกันหรือรักษา โควิด-19 ได้ แล้วเราไม่ป้องกันตนเอง เช่น ถอดหน้ากากเมื่ออยู่หลาย ๆ คน เราก็จะติดเชื้อมาได้ และเมื่อติดเชื้อแล้ว ถ้ายังเข้าใจว่า amoxicillin รักษาได้ ก็ทำให้ชะล่าใจ ไม่ไปรับการตรวจรักษาอย่างถูกต้องและทันการณ์ เป็นผลร้ายไปอีกแบบหนึ่ง

รวมถึงยังเป็นการทำให้เชื้อแบคทีเรียดื้อยาได้มากขึ้นด้วยเพราะการใช้ยาที่ไม่เหมาะสม จะทำให้เชื้อเหล่านี้สามารถพัฒนาตนเองให้สามารถทำลายยาได้ และมีชีวิตต่อไปได้ คือการดื้อยานั่นเอง ถ้าเราติดเชื้อดื้อยาเหล่านี้ การรักษาจะยุ่งยากมากขึ้น เสียค่าใช้จ่ายมากขึ้น หรืออาจถึงขั้นเสียชีวิตได้

นอกจากนี้ ยังมียาต้านแบคทีเรียอีกหลายชนิด เช่น azithromycin ที่มีคนเชื่อว่าใช้รักษาโควิด-19 ได้ ซึ่งก็ไม่เป็นความจริงเช่นเดียวกัน

• ทำไมกิน Amoxicillin แล้วหายเจ็บคอ หรือหายจากโควิด-19 ได้ ทั้งที่ตัวยาไม่มีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัส

 

คำตอบคือ ไข้หวัด หรือลำคออักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส (รวมทั้งโควิด-19 ด้วย) สามารถหายได้เอง เพียงแต่โควิด-19 เกิดจากเชื้อโคโรนาไวรัสที่ภูมิคุ้มกันของเราไม่รู้จักมันมาก่อน ผู้ติดเชื้อจำนวนหนึ่งจึงมีอาการรุนแรง แต่ผู้ที่มีสุขภาพแข็งแรงส่วนใหญ่จะหายโดยไม่ต้องใช้ยาใด ๆ ด้วยเหตุนี้ จึงมีคนเข้าใจผิดอย่างยิ่งว่า amoxicillin รักษาการติดเชื้อไวรัส (รวมทั้งโควิด-19) ได้

 

• ใช้ยาอย่างไรให้ปลอดภัยในยุคโควิด-19

 

เมื่อเจ็บป่วย โดยเฉพาะถ้าสงสัยว่าติดโควิด-19 ไม่ควรหลงเชื่อข่าวสารเท็จต่าง ๆ ที่แนะนำให้ใช้ยาใด ๆ และไม่ควรซื้อยาต้านแบคทีเรียมารับประทานเอง เพราะอาจได้ยาไม่ตรงกับโรค และเกิดอันตรายดังที่กล่าวมาแล้ว รวมทั้งยังเป็นการเสียทรัพย์โดยไม่เกิดประโยชน์ใด ๆ เลย