"Long COVID" ภาวะที่ "ผู้ป่วยโควิด" อาจต้องเผชิญ

โควิด-19 เป็นสัญญาณทำให้ทั่วโลกตื่นตัวในช่วงสองปีที่ผ่านมา ภาพรวมของสถานการณ์มีทิศทางบวกมากขึ้นเมื่อสายพันธุ์ "โอมิครอน" ซึ่งมีอันตรายคุกคามน้อยกว่า สายพันธุ์เดลตา เพราะแม้ว่าการติดเชื้อจะเพิ่มขึ้น แต่อัตราการเข้ารักษาในโรงพยาบาลยังคงต่ำอยู่ ขณะเดียวกัน การฉีดวัคซีนมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการควบคุมโรค 

 

อย่างไรก็ตาม แม้สถานการณ์ของโอมิครอนจะไม่รุนแรงเท่าเดลตา แต่สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึง คือ สิ่งที่ "ผู้ป่วยโควิด" อาจต้องเผชิญอย่าง ภาวะหลังโควิด-19 หรือ ลองโควิด "Long COVID" โดยมี 3 อาการที่พบบ่อยที่สุด ได้แก่ หายใจลำบาก ความผิดปกติของการรับรู้ (หรือสมองล้า) และความเหนื่อยล้า

 

นางซิกัล อัทซ์มอน ประธานเจ้าหน้าที่บริหารและผู้ก่อตั้ง เมดิกซ์ โกลบอล กล่าวในงานแถลงข่าว "อัปเดตสถานการณ์โควิด-19 รอบโลกและบริการสุขภาพในอนาคต" จัดโดย  "เมดิกซ์" (Medix) โดยระบุว่า มีงานวิจัยชี้ให้เห็นว่าประมาณ 4.5% ของผู้ที่ติดเชื้อโควิดอาจมีอาการเกี่ยวกับหัวใจในช่วง 30 วัน ถึง 1 ปี หลังจากติดเชื้อ นับเป็นเรื่องที่น่ากังวลสำหรับวงการสาธารณสุขไทย ที่จำเป็นต้องเตรียมพร้อมในการดูแลสุขภาพประชาชนในอนาคตหลังจากภาวะโรคระบาดครั้งนี้

 

ในปัจจุบัน มีรายงานอาการต่าง ๆ มากกว่า 200 ลักษณะอาการในผู้ป่วยลองโควิด อาการที่พบ ได้แก่เจ็บหน้าอก พูดลำบาก วิตกกังวลหรือซึมเศร้า ปวดกล้ามเนื้อ มีไข้ สูญเสียการรับกลิ่น และสูญเสียการรับรส เป็นต้น โดยอาจจะมีอาการดังกล่าวประมาณ 3 – 9 เดือน ซึ่งจะต้องศึกษาเพิ่มเติมต่อไปอีก

 

ผลกระทบระยะยาวที่อาจเกิดขึ้น

 

นายแพทย์เดวิด เซลเซอร์ ผู้อำนวยการฝ่ายการแพทย์ของเมดิกซ์ โกลบอล กล่าวเสริมว่า ปัจจุบันผู้ป่วยโควิดค่อนข้างมาก เป็นอาการต่อเนื่องหลังจากหายจากโควิด หากถามถึงนิยามลองโควิด คือ อาการที่ได้รับมาตั้งแต่เป็นโรค ยาวนานกว่า 6 สัปดาห์ ทั้งนี้ ผลกระทบระยะยาว ที่อาจเกิดขึ้นหลังจากติดเชื้อโควิด-19 โดยแสดงออกเกี่ยวกับระบบต่างๆ ได้แก่ 

• ระบบประสาทส่วนกลาง
• หัวใจและหลอดเลือด 
• ระบบเลือด
• อาการทางจิตและสังคม 
• เกี่ยวกับปอด 
• เกี่ยวกับไต 
• ระบบทางเดินอาหาร

 

อาการที่พบบ่อย 

 

อาการต่างๆ ที่พบได้บ่อย คือ ความเหนื่อย หายใจลำบาก หายใจสั้นลง สูญเสียการรับกลิ่น หดหู่ ความจำสั้นลง ไม่สามารถจดจ่อ วิตกกังวล ความเครียดจากอาการต่างๆ ที่ทำให้ชีวิตผู้ป่วยไม่แข็งแรง ไม่สดใสเท่าเดิม ซึมเศร้า ส่งผลในระยะยาว ในหลายด้านของชีวิต ไม่ว่าจะการทำงาน สังคม ครอบครัว

 

"อาการรูปแบบหนึ่ง คือ ความรู้สึก เป็นเรื่องที่ยากมากในการตรวจ รักษา เช่น ความรู้สึกไม่สดใส ซึมเศร้า ดังนั้น คนในครอบครัว ต้องทำงานร่วมกัน เพื่อเห็นความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ในผู้ป่วยโควิดด้วย"

 

ความแตกต่างของอาการแต่ละกลุ่ม

 

สำหรับ ความแตกต่างของอาการลองโควิด ในแต่ละบุคคลนั้น  นายแพทย์เดวิด อธิบายว่า 

• ผู้หญิง จะมีอาการปวดหัว ปวดท้อง วิตกกังวล ซึมเศร้า
• ผู้ชาย จะมีภาวะหายใจลำบากและมีปัญหาเกี่ยวกับสมอง 
• ผู้ป่วยที่อายุน้อยกว่า จะมีอาการปวดหัว ปวดท้อง ภาวะวิตกกังวล หรือภาวะซึมเศร้า
• ผู้ป่วยที่อายุมาก จะมีอาการปัญหาเกี่ยวกับสมอง 
• ขณะเดียวกันการแสดงอาการไม่ต่างกันมากนักระหว่างผู้ป่วยชาวตะวันตกและชาวเอเชีย 

 

ทั้งนี้ มีความแตกต่างอย่างเห็นได้ชัดเกี่ยวกับการรักษาอาการต่างๆ เพราะจำเป็นต้องขึ้นอยู่กับปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ที่มีอยู่ก่อนเกิดโรค รวมถึงความรุนแรงของอาการป่วย ผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่มีอาการของโควิดเพียงเล็กน้อย คาดว่าจะฟื้นตัวได้เร็ว (เช่น 2 สัปดาห์) 

 

ในขณะที่ผู้ป่วยอาการปานกลางจนถึงรุนแรง คาดว่าจะใช้เวลานานกว่านั้น (เช่น 2 - 3 เดือน) หรืออาจจะนานกว่านั้นในกรณีที่ผู้ป่วย เคยผ่านความเจ็บป่วยที่รุนแรงมาก่อน 

 

นายแพทย์เดวิด แนะว่า  แม้ว่าปัจจุบันจะยังไม่มีแนวการรักษาเป็นการเฉพาะเจาะจง แต่การตรวจสุขภาพเป็นประจำ รวมถึงทดสอบการทำงานของปอด วิเคราะห์การทำงานของหัวใจ และการตรวจภาวะภูมิแพ้ ควบคู่ไปกับโปรแกรมการฟื้นฟูสมรรถภาพที่ครอบคลุมถึงการฝึกหายใจและออกกำลังกาย ตรวจวัดระดับวิตามินและสารต้านอนุมูลอิสระอย่างสม่ำเสมอ รับวัคซีนและอาหารเสริมวิตามินเพื่อเพิ่มระดับภูมิคุ้มกัน รวมถึงแนวทางอื่น ๆ ที่ช่วยดูแลสุขภาพของผู้ป่วยให้ฟื้นตัวจากโควิด-19 เมื่อเราได้เรียนรู้เกี่ยวกับลองโควิดและผลกระทบของภาวะนี้มากขึ้น ก็จะสามารถช่วยผู้ป่วยที่ต้องการฟื้นฟูจากอาการต่าง ๆ ได้ดีมากขึ้นด้วย