'VR009' รหัสจากฟ้า

ภาพที่คนไทยคุ้นเคยเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชดำเนินไปประกอบพระราชกรณียกิจในทุกๆ พื้นที่ ทั้งที่ทุรกันดาร พื้นที่เสี่ยงภัย ฝนตก น้ำท่วม ดอยสูง อุปกรณ์ข้างพระวรกายที่ขาดไม่ได้ คือ วิทยุสื่อสาร กล้องถ่ายรูป และแผนที่

โดยเฉพาะวิทยุสื่อสารนั้นทรงโปรดมาก ทรงศึกษา ค้นคว้า ทดลอง ทรงตรวจซ่อมและปรับแต่งเครื่องวิทยุสื่อสารที่ทรงใช้งานด้วยพระองค์เอง และพระราชทานคำแนะนำในการพัฒนาปรับปรุงระบบวิทยุสื่อสาร ระบบสายอากาศเพื่อให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ สื่อสารได้ในระยะทางไกลๆ ไม่รบกวนระหว่างกัน

นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างใหญ่หลวงแก่ปวงนักวิทยุสมัครเล่นในประเทศไทยและแก่กรมไปรษณีย์โทรเลข ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงสนพระทัยการติดต่อสื่อสารทางวิทยุในเครือข่ายวิทยุสมัครเล่น ทรงทดลองการแพร่กระจายคลื่นวิทยุและรับสัญญาณด้วยพระองค์เอง ทรงเคร่งครัดในการปฎิบัติตามกฎระเบียบของการติดต่อสื่อสาร ทั้งในแง่ความถูกต้องของคำพูดติดต่อสื่อสารและการใช้เครื่องวิทยุคมนาคมที่เป็นไปตามมาตรฐานสากล พระองค์จะทรงทักท้วง ตักเตือน หากนักวิทยุสมัครเล่นคนใดมิได้ปฎิบัติตามระเบียบ ขณะเดียวกันจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานคำแนะนำอธิบายปัญหาเทคนิคด้วยภาษาง่ายๆ ให้หายข้องใจได้ทุกครั้ง

ด้วยเหตุนี้เมื่อกรมไปรษณีย์โทรเลขได้ก่อตั้งชมรมวิทยุอาสาสมัคร หรือเรียกย่อเป็นภาษาอังกฤษว่า VR (Voluntary Radio) ขึ้น กรมไปรษณีย์โทรเลขจึงได้ทูลเกล้าฯ ถวายสัญญาณเรียกขาน VR 009 แด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในวันที่ 5 ธ.ค. 2524
(ในแต่ละข่ายวิทยุสื่อสารก็มีพระนามเรียกขานเป็นการเฉพาะข่ายวิทยุสื่อสารนั้นๆ แตกต่างกันไป อาทิ กส.9, เดโชชัย 1)

พระองค์ทรงใช้วิทยุกับศูนย์สายลม กรมไปรษณีย์โทรเลข เพื่อทดสอบสัญญาณหลายครั้ง บางโอกาสทรงพระราชทานคำแนะนำด้านเทคนิคเกี่ยวกับการปรับแต่งเครื่องรับ-ส่งวิทยุที่ซับซ้อน ตลอดจนพระราชทานความรู้เกี่ยวกับสายอากาศและการเผยแพร่กระจายคลื่น และลักษณะการถูกรบกวนของคลื่นวิทยุในข่ายต่างๆ และวิธีแก้ไข

เหตุการณ์สำคัญที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานความช่วยเหลือแก่ข้าราชการกรมไปรษณีย์โทรเลข และยังจารึกไว้ในความทรงจำตราบเท่านาน คือ เมื่อกรมไปรษณีย์โทรเลขได้รับมอบหมายจากคณะกรรมการจัดการแข่งขันกีฬาซีเกมส์ครั้งที่ 13 ระหว่างวันที่ 8-17 ธ.ค. 2528 ให้รับผิดชอบเกี่ยวกับระบบการติดต่อสื่อสารสำหรับการประสานงานของคณะกรรมการสาขาต่างๆ ที่เกี่ยวข้องและสนามแข่งขันทั้งในเขตกรุงเทพฯ และต่างจังหวัด

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานคำแนะนำการแก้ไขปัญหาการรบกวนของเครื่องวิทยุถ่ายทอดสัญญาณซึ่งจะใช้ในเครือข่ายของคณะกรรมการต่างๆ จนเครื่องวิทยุถ่ายทอดสัญญาณใช้งานได้ตามปกติ ทำให้งานของประเทศชาติไม่เสียหาย นับว่าทรงพระปรีชาสามารถสูงยิ่ง
และในคราวเกิดวาตภัยที่ตำบลสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี ซึ่งเป็นภัยธรรมชาติที่สร้างความเสียหายร้ายแรงแก่ประชาชนจำนวนมาก พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงติดต่อเข้ามาที่ศูนย์สายลม และพระราชทานคำแนะนำวิธีการติดตั้งข่ายสื่อสาร เพื่อติดต่อระหว่างผู้จะเข้าไปยังพื้นที่กับนักวิทยุสมัครเล่นในกรุงเทพฯ ทรงพระราชทานคำแนะนำการเตรียมแบตเตอรี่สำรองสำหรับเครื่องวิทยุคมนาคมมือถือ ทำให้การดำเนินงานช่วยเหลือของกลุ่มนักวิทยุสมัครเล่นประสบผลสำเร็จ

คำแนะนำเกี่ยวกับการนำวิทยุสื่อสารออกไปใช้งานในกรณีฝนตก ซึ่งเป็นความตอนหนึ่งที่ได้พระราชทานคำแนะนำไว้แก่ศูนย์ควบคุมข่ายวิทยุอาสาสมัคร หรือศูนย์สายลม เช่น เมื่อจำเป็นต้องนำวิทยุสื่อสารมือถือออกไปใช้งานในกรณีฝนตก หรือน้ำท่วม แล้วเกรงว่าน้ำจะกระเด็นใส่เครื่อง หรือเครื่องตกน้ำ “…(ให้นำเครื่องวิทยุสื่อสาร) ใส่ถุง พลาสติก วิธีใส่ถุงพลาสติกก็ถ้ากลัวว่าตกน้ำก็ต้องใส่ 2 ชั้น ใส่เข้าไปแล้วก็ผูกด้วยหนังสติ๊ก แล้วก็ใส่อีกชั้นหนึ่งกลับหัวกัน แล้วก็ผูกหนังสติ๊ก ลงทะเลยังได้… เสียงก็ออกมาได้ดีพอสมควร นอกจากบางทีจะมีกรอบแกรบนิดหน่อย แต่ว่าเปลี่ยนอะไรต่างๆ ก็หมุนได้จากข้างนอก ใส่ถุงพลาสติกก็สามารถหมุนปุ่ม หรือทำอะไรได้หลายอย่าง เสียดายเครื่องก็ต้องระมัดระวังอย่างนั้น… (เครื่องที่ใส่ถุงพลาสติกแล้ว) อาจใส่ในกระเป๋าหรือสะพายไว้ก็ได้…”