พนันออนไลน์กับอนาคตของประเทศ : ความคุ้มค่าหรือผลกระทบระยะยาว?

เมื่อวันที่ 13 มกราคม 2568 คณะรัฐมนตรี มีมติเห็นชอบกระทรวงดีอี และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการแก้กฎหมายที่เกี่ยวข้องเพื่อนำพนันออนไลน์ขึ้นมาอยู่ในระบบให้ถูกกฎหมาย มีเป้าหมายควบคุมและจัดเก็บภาษีจากธุรกิจพนันออนไลน์ที่มีมูลค่าสูงถึง 3 ล้านล้านบาท ซึ่งปัจจุบันอยู่ใต้ดินและไม่ถูกควบคุม มีการระบุว่าการดำเนินการนี้จะช่วยเพิ่มรายได้รัฐ ป้องกันการทุจริต ปกป้องเด็กและเยาวชนจากการเข้าถึงพนันออนไลน์ก่อนวัยอันควร

การพนันออนไลน์บ้านเราเพิ่มขึ้นรวดเร็วช่วงล็อกดาวน์ เนื่องจากสถานการณ์โควิด-19 ทำให้ผู้เล่นพนันที่ไม่สามารถออกจากบ้านได้หันไปเล่นพนันออนไลน์มากขึ้น ประกอบกับวิถีชีวิตที่ใช้เทคโนโลยีดิจิทัล ใช้เวลากับโทรศัพท์มือถือและหน้าจอคอมพิวเตอร์ และเกือบทุกคนได้เห็นโฆษณาป็อปอัพสำหรับการพนันออนไลน์ที่มีโปรโมชันหลายอย่างดึงดูดให้เข้าไปเล่นทำให้จำนวนผู้เล่นเติบโตขึ้นมาก

แม้การพนันออนไลน์อาจถูกควบคุมเข้มงวด แต่ยากตรวจสอบ เนื่องจากลักษณะที่ค่อนข้างไม่เผยตัวตน และระบบออนไลน์เชื่อมโยงได้ทั่วโลก หมายความว่า แม้ในประเทศที่การพนันออนไลน์ผิดกฎหมาย คนสามารถเข้าไปเล่นการพนันออนไลน์จากประเทศอื่นๆ ได้ และการระบุตัวผู้เล่นเป็นเรื่องยากเมื่อพวกเขาเข้าสู่ระบบจากที่บ้าน

นอกจากนี้ ยังมีเงินสกุลคริปโทเคอร์เรนซี ทำให้ผู้คนใช้จ่ายเงินข้ามประเทศง่ายขึ้น เป็นช่องทางหนึ่งของการโอนเงินผิดกฎหมายที่ตรวจสอบยาก ประกอบกับมีการซื้อขายเงินคริปโทฯ หรือทำธุรกิจ NFT บางราย กลายเป็นการลงทุนเพื่อการพนันรูปแบบใหม่ ยิ่งกระตุ้นให้ธุรกิจพนันออนไลน์โตขึ้นมาก

สำหรับเหตุผลที่ผู้คนสนใจเล่นพนันออนไลน์ สำนักวิจัย Statista เคยมีผลสำรวจปี 2021 ถามผู้เล่นในไทย พบว่า กว่า 92.4% ตอบว่าเพราะสะดวกและเข้าถึงง่าย เหตุผลรองลงมา คือ 45.6% ตอบว่ามีรูปแบบการเล่นหลากหลาย รวมถึงเหตุผลอื่นๆ ตามมา เช่น โอนเงินรวดเร็ว การโน้มน้าวจากเพื่อน เป็นความลับ และความมั่นใจว่าจะไม่ถูกจับกุม

สำนักวิจัย Statista ยังคาดการณ์ว่ารายได้ในตลาดพนันออนไลน์จะมีมูลค่าถึง 95.05 พันล้านดอลลาร์ ปี 2023 และจะมีการเติบโตรายปี (CAGR) 8.54% ซึ่งจะมีมูลค่าเพิ่มเป็น 131.90 พันล้านดอลลาร์ปี 2027 จำนวนผู้เล่นพนันออนไลน์ทั่วโลกปี 2019 มีจำนวน 133.5 ล้านคน เพิ่มขึ้นเป็น 220.0 ล้านคนในปี 2022 หลังสถานการณ์โควิด-19 และคาดการณ์ว่าจะพุ่งขึ้นเป็น 339.8 ล้านคนในปี 2027

ทั้งนี้ ในการประมาณการได้แบ่งตลาดพนันออนไลน์เป็น 3 กลุ่ม คือ คาสิโนออนไลน์ ล็อตเตอรี่ออนไลน์ และการพนันกีฬาออนไลน์ โดยมูลค่าปี 2023 พนันกีฬาออนไลน์มีมูลค่ามากสุด คือ 43.55 พันล้านดอลลาร์ ตามด้วย คาสิโนออนไลน์ 34.80 พันล้านดอลลาร์ และล็อตเตอรี่ออนไลน์ 16.7 พันล้านดอลลาร์ โดยแนวโน้มการเติบโตก็ยังมีสัดส่วนใกล้เคียงกันในทุกประเภท

การพนันออนไลน์เป็นเรื่องถูกกฎหมายบางประเทศ เช่น สหราชอาณาจักรที่ปรับเปลี่ยนกฎหมายปี 2003 เพื่อให้ทันสมัยและสอดคล้องกับเทคโนโลยี รัฐบาลได้จัดตั้ง UK Gambling Commission เพื่อควบคุมอุตสาหกรรมเน้นความยุติธรรม ความปลอดภัย และการป้องกันอันตรายต่อเด็ก และผู้ใหญ่ที่เปราะบาง ขณะที่สหรัฐอเมริกามีสถานการณ์ที่ซับซ้อน ขึ้นกับกฎหมายแต่ละรัฐ แม้มีเพียง 7 รัฐที่อนุญาตพนันออนไลน์ แต่ผู้เล่นรัฐอื่นๆ มักไม่ถูกลงโทษหากเล่นผ่านผู้ให้บริการจากต่างประเทศ

ในยุโรป การพนันออนไลน์ได้รับอนุญาตในหลายประเทศของสหภาพยุโรป โดยแต่ละประเทศกำหนดกฎหมายได้ภายใต้ข้อบังคับของ TEFU ขณะที่ ในส่วนอื่นของโลก การพนันออนไลน์ยังคงถูกห้ามหลายประเทศ เช่น ตะวันออกกลางและบางส่วนของเอเชีย เช่น สิงคโปร์และจีน แต่ญี่ปุ่นเริ่มมีแนวโน้มผ่อนคลายกฎหมาย ขณะที่ออสเตรเลียมีการออกกฎหมายที่เข้มงวดขึ้นเกี่ยวกับคาสิโนออนไลน์

สำหรับในอาเซียน หลายประเทศดำเนินมาตรการต่างๆ เพื่อจัดการกับปัญหาพนันออนไลน์ที่มีความซับซ้อน โดยสั่งห้ามการพนันออนไลน์ เช่น กัมพูชาที่ห้ามตั้งแต่ปี 2019 และฟิลิปปินส์ที่สั่งห้ามการดำเนินงานของ POGO (Philippine Offshore Gaming Operator) รวมถึงการปราบปรามและจับกุมผู้เกี่ยวข้องกับกิจกรรมดังกล่าว ไม่ว่าจะเป็นการบุกค้นสถานที่ต้องสงสัย หรือจับกุมผู้ที่เกี่ยวข้องกับการฟอกเงินและการหลอกลวงผ่านการพนันออนไลน์

ขณะที่อินโดนีเซีย ก็เผชิญปัญหาการติดการพนันออนไลน์รุนแรง โดยกำลังพยายามควบคุมและปราบปรามอุตสาหกรรมนี้ รวมถึงการปิดกั้นเว็บไซต์นับแสนรายการ และควบคุมทางการเงินด้วยการตรวจสอบและอายัดบัญชีที่เกี่ยวข้องกับการพนันเพื่อป้องกันการฟอกเงินและโรงพยาบาลในอินโดนีเซีย เริ่มให้การรักษาผู้ติดการพนันอย่างจริงจัง

นอกจากนี้ ประเทศในอาเซียนยังให้ความสำคัญกับความร่วมมือระหว่างประเทศ การประชุมอาเซียนที่ลาวเน้นย้ำความร่วมมือในการบังคับใช้กฎหมาย เพื่อต่อต้านพนันออนไลน์ ซึ่งถูกมองว่าเป็น “ภัยคุกคามระดับภูมิภาค” รวมถึงการให้ความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับผลกระทบของการพนันออนไลน์

ฟิลิปปินส์ เป็นตัวอย่างประเทศที่น่าศึกษาเพราะเคยอนุญาตให้พนันออนไลน์ถูกกฎหมาย ภายใต้การดำเนินการของ POGO หมายถึง บริษัทหรือหน่วยงานที่ให้บริการเกมออนไลน์ โดยส่วนใหญ่เป็นบริษัทต่างชาติ POGO มักถูกมองว่าเป็นคาสิโนออนไลน์ ที่ดำเนินการในฟิลิปปินส์แต่มีเป้าหมายเป็นลูกค้าต่างชาติเป็นหลัก โดยเฉพาะชาวจีน

แต่ POGO ได้กลายเป็นแหล่งของอาชญากรรม เช่น การลักพาตัว การค้ามนุษย์ และการฟอกเงินผ่านคาสิโนออนไลน์ ส่งผลกระทบต่อสังคมในรูปแบบของการติดการพนัน การเป็นหนี้ และปัญหาครอบครัว แม้ว่าในระยะแรกจะสร้างรายได้ให้ประเทศ แต่ผลกระทบด้านลบกลับมีมากกว่า

อีกทั้งยังมีความกังวลด้านความมั่นคง เช่น การจารกรรมจากจีน และความสูญเสียทางเศรษฐกิจที่เกิดจากค่าใช้จ่ายในการจัดการปัญหาเหล่านี้ประธานาธิบดีเฟอร์ดินานด์ มาร์กอส จูเนียร์ จึงตัดสินใจเลือกที่จะแบน POGO อย่างเป็นทางการ เพื่อหยุดกิจกรรมผิดกฎหมายและแก้ปัญหาทางสังคม ฟิลิปปินส์ยังได้ร่วมมือกับประเทศในอาเซียนเพื่อจัดการกับปัญหาการพนันออนไลน์ในระดับภูมิภาค สะท้อนถึงความมุ่งมั่นในการแก้ไขปัญหานี้อย่างจริงจัง

แต่อย่างไรก็ตาม ถึงแม้มีการแบน POGO อย่างเป็นทางการ แต่ก็มีความกังวลว่าผู้ประกอบการอาจย้ายไปดำเนินการใต้ดินหรือแอบอ้างเป็นธุรกิจอื่น นอกจากนี้ ยังมีความท้าทายการควบคุมการพนันออนไลน์ที่ใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ เช่น คริปโทเคอร์เรนซี และ AI

อย่างไรก็ตาม การแบน POGO ได้รับการสนับสนุนจากประชาชนส่วนใหญ่ในฟิลิปปินส์ เพราะเห็นว่าผลเสียของ POGO มีมากกว่าผลดี

บทเรียนของฟิลิปปินส์ และอีกหลายประเทศ ที่อนุญาตให้การพนันออนไลน์เป็นสิ่งถูกกฎหมาย แล้วสร้างปัญหาในด้านอาชญากรรม เศรษฐกิจ และสังคม ตามมามากมาย น่าจะเป็นสิ่งที่รัฐบาลควรศึกษา

ทุกวันนี้เรากำลังเผชิญปัญหาเรื่องคอลเซ็นเตอร์เรื่องคนถูกหลอกบนโลกออนไลน์ เรื่องปัญหาธุรกิจสีเทา แต่หลายนโยบายรัฐบาลกลับกลายเป็นการส่งเสริมธุรกิจเทา โยงกับการฟอกเงินให้ง่ายขึ้น ทั้งการจะเปิดคาสิโน ทำให้การพนันออนไลน์ถูกกฎหมาย รวมทั้งจะทำให้เงินดิจิทัลหรือคริปโทฯ ใช้ในการชำระสินค้าได้

โลกกำลังเปลี่ยนแปลงอย่างมากแต่ศักยภาพแข่งขันของประเทศเราต่ำลง ต้องสร้างและพัฒนาคน วางนโยบายการศึกษา ให้คนรุ่นลูกรุ่นหลานมีศักยภาพการทำงานในอนาคต ไม่ใช่มาหารายได้จากธุรกิจสีเทา เราต้องสอนให้คนมุ่งสร้างรายได้จากความรู้ใหม่ มุ่งสร้างนวัตกรรมที่ดี ไม่ใช่ให้คนมาหมกมุ่นกับการหารายได้ในวงการพนัน หรือเทรดคริปโทฯ

-คิดผิดคิดใหม่ได้นะครับ