‘สมองเสียหาย’ของแถมหลังฟื้นจากโควิด-19

ผลการศึกษาชิ้นหนึ่งจาก สถาบันสุขภาพแห่งชาติของสหรัฐอเมริกา (เอ็นไอเอช) บ่งชี้ว่า การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันที่เกิดจาก การติดเชื้อโควิด-19 อาจทำให้หลอดเลือดในสมองได้รับความเสียหาย และปฏิกิริยาดังกล่าวอาจนำไปสู่ปัญหาทางระบบประสาทที่เรียกว่า โควิดระยะยาว

นักวิจัยได้ตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงของสมองในผู้เสียชีวิตอย่างกะทันหันหลังจากติดเชื้อซาร์ส โควี-ทู (SARS-CoV-2) ซึ่งเป็นไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคโควิด-19 จำนวน 9 ราย และผลลัพธ์ของการศึกษานี้ ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Brain ฉบับเมื่อเร็ว ๆ นี้ พบว่า แอนติบอดี้ ซึ่งเป็นโปรตีนที่สร้างขึ้นโดยระบบภูมิคุ้มกันเพื่อต่อสู้กับไวรัส มีส่วนเกี่ยวข้องกับการโจมตีเซลล์ที่อยู่ในหลอดเลือดของสมอง จนทำให้เกิดการอักเสบและได้รับความเสียหาย

ผลของการศึกษาครั้งนี้คล้ายกับการศึกษาฉบับก่อนหน้าที่จัดทำขึ้นในปี 2563 โดยการศึกษาทั้งสองฉบับไม่พบไวรัส ซาร์ส โควี-ทู ในสมองของผู้ป่วย ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นว่าไวรัสไม่ได้โจมตีสมองโดยตรง

นายแพทย์อาวินดรา แนธ นักวิทยาศาสตร์ที่สถาบันเอ็นไอเอช ซึ่งเป็นนักวิจัยอาวุโสในการศึกษาครั้งล่าสุดกล่าวว่า ผลวิจัยที่ผ่านมา ทำให้เห็นความเสียหายของหลอดเลือดและการอักเสบในสมองของผู้ป่วยในการระหว่างชันสูตรศพเพื่อหาสาเหตุของการเสียชีวิต แต่ก็ไม่เข้าใจสาเหตุของความเสียหายที่เกิดขึ้น

การศึกษาครั้งนี้ ทีมนักวิจัยได้ตรวจสอบเนื้อเยื่อสมองของผู้ป่วย 9 คนที่มีอายุระหว่าง 24 ถึง 73 ปี ซึ่งผลจากการสแกนสมองแสดงให้เห็นสัญญาณของความเสียหายของหลอดเลือดในสมองของพวกเขา จากนั้น ผลการสแกนนี้ถูกนำไปเปรียบเทียบกับการสแกนจากผู้ป่วยอีก 10 คนในกลุ่มโครงการทดลอง

นักวิจัยพบว่า แอนติบอดี้ที่ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อต่อสู้กับโควิด-19 อาจกำหนดเป้าหมายเซลล์ที่เรียงตัวอยู่ตามหลอดเลือดในสมองอย่างผิดพลาด โดยเซลล์เหล่านี้ ซึ่งมีชื่อว่า เซลล์เนื้อเยื่อบุโพรง ทำหน้าที่เป็นตัวกีดขวางเพื่อป้องกันไม่ให้สารที่เป็นอันตรายเข้าไปถึงสมองได้ และความเสียหายที่เกิดขึ้นกับเซลล์นี้ทำให้มีเลือดออกและเกิดภาวะอุดตันในผู้ป่วยโควิด-19 บางราย ทั้งยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมองอีกด้วย
 

ส่วนการศึกษาครั้งก่อนหน้านี้ นักวิจัยได้พบสัญญาณการรั่วไหลของหลอดเลือด ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างเซลล์เนื้อเยื่อบุโพรงในแนวกั้นเลือดและสมองที่ได้รับความเสียหายด้วย

นายแพทย์แนธ กล่าวเพิ่มเติมว่า เมื่อมีการรั่วเกิดขึ้น เซลล์ภูมิคุ้มกันอาจมาช่วยซ่อมแซมความเสียหาย จนทำให้เกิดการอักเสบในสมองได้

นอกจากนี้ นักวิจัยยังพบการเปลี่ยนแปลงในการแสดงออกของยีนในบริเวณที่เซลล์เนื้อเยื่อบุโพรงได้รับความเสียหาย โดยที่ยีนมากกว่า 300 ตัวมีการแสดงออกที่ลดลง ในขณะที่ยีนอีก 6 ตัวมีการแสดงออกที่เพิ่มขึ้น

ทั้งนี้ ยีนที่ได้รับผลกระทบมีความเชื่อมโยงกับความสามารถของสมองในการจัดการกับความไม่สมดุลของสารเคมีในร่างกาย

การค้นพบเหล่านี้อาจช่วยให้ข้อมูลเกี่ยวกับสาเหตุของปัญหาทางระบบประสาทที่เกี่ยวข้องกับโควิด-19 และยังอาจถูกนำมาใช้เพื่อค้นหาวิธีการรักษาใหม่ ๆ เพื่อจัดการกับการเชื่อมต่อที่ได้รับความเสียหายในกลุ่มเซลล์เนื้อเยื่อบุโพรงในแนวกั้นเลือดและสมองได้

การศึกษานี้ยังอาจช่วยให้มีความเข้าใจและช่วยในการรักษาอาการทางระบบประสาทในระยะยาวหลังการติดเชื้อโควิด-19 ไม่ว่าจะเป็น อาการปวดศีรษะ เหนื่อยล้า การสูญเสียรสชาติและกลิ่น ปัญหาการนอนหลับ และการหลงลืม ที่รู้จักกันในชื่อ Brain Fog หรือ ภาวะสมองล้า ได้ด้วย

อย่างไรก็ตาม หากผู้ป่วย 9 รายในการศึกษานี้ยังมีชีวิตอยู่ นักวิจัยเชื่อว่า พวกเขาน่าจะมีอาการของโควิดระยะยาว

นายแพทย์แนธกล่าวทิ้งท้ายว่า เป็นไปได้ว่าการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันแบบเดียวกันนี้ยังคงเกิดขึ้นกับผู้ป่วยที่มีภาวะโควิดระยะยาว และว่า การค้นพบนี้มีความสำคัญมากสำหรับนักวิจัยที่ต้องการหาวิธีรักษาอาการโควิดระยะยาวนี้ด้วย