เปิดเบื้องลึกจุดจบ ‘พริโกชิน’ หัวหน้ากบฏแวกเนอร์

ช็อกโลกเมื่อมีรายงานว่า เยฟเกนี พริโกชิน หัวหน้านักรบรับจ้างแวกเนอร์ อยู่บนเครื่องบินเล็กที่ประสบอุบัติเหตุตกเมื่อเย็นวันพุธ (23 ส.ค.) ตามเวลารัสเซีย ไม่มีผู้ใดรอดชีวิต เขาผู้นี้คือผู้นำกบฏหวังโค่นนายพลรัสเซียเมื่อสองเดือนก่อน สร้างความเดือดดาลให้กับประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูตินเป็นอย่างมาก เบื้องหลังการจบชีวิตของพริโกชินจึงเป็นเรื่องน่าจับตา 

สำนักข่าวรอยเตอร์รายงาน เจ้าหน้าที่กู้ภัยรัสเซียยืนยันว่า เครื่องบินรุ่นเอมเบรเออร์ เลกาซีตกที่หมู่บ้านคูเชนคิโน ในแคว้นตเวียร์ หลังออกเดินทางจากกรุงมอสโกมุ่งหน้าไปยังนครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก มีผู้โดยสารและลูกเรือทั้งหมด 10 คน และการตรวจสอบเบื้องต้นพบว่า คนบนเครื่องทั้งหมดเสียชีวิต

ทั้งนี้ มีการเผยแพร่วิดีโอที่ถ่ายจากจุดที่เครื่องบินลำนี้ตก และพบตัวเลข 2795 บนซากเครื่องยนต์ที่กำลังลุกไหม้ ซึ่งตรงกับเลขทะเบียน 4 หลักสุดท้ายของเครื่องบินส่วนตัวของนายพริโกซิน โดยทะเบียนเครื่องบินของนายพริโกซินคือ RA-02795

“เกรย์โซน” ช่องทางสื่อสารของกลุ่มนักรบแวกเนอร์บนเทเลแกรม ประกาศว่า พริโกชินเสียชีวิตแล้ว โดยยกย่องเขาว่าเป็นวีรบุรุษและผู้รักชาติที่ตายโดยเงื้อมมือของ “ผู้ทรยศต่อรัสเซีย”
 

โรซาเวียตเซีย สำนักงานการบินรัสเซีย เผยแพร่รายชื่อผู้อยู่บนเครื่องทั้ง 10 คน รวมถึงพริโกชินและดิมิทรี อัตคิน มือขวาของเขาที่ช่วยกันตั้งกลุ่มนักรบรับจ้างและตั้งชื่อว่า “แวกเนอร์”

เจ้าหน้าที่สอบสวนเปิดสอบคดีอาญา แหล่งข่าวไม่เปิดเผยชื่อจำนวนหนึ่งกล่าวกับสื่อรัสเซีย เชื่อว่าเครื่องบินถูกยิงโดยขีปนาวุธยิงจากพื้นดินสู่อากาศหนึ่งลูกหรือมากกว่านั้น ซึ่งสำนักข่าวรอยเตอร์ไม่สามารถยืนยันข้อมูลดังกล่าวได้

หลังจากเครื่องบินของพริโกชินตกได้ไม่นาน เครื่องบินส่วนตัวลำที่ 2 ที่เชื่อว่าเกี่ยวข้องกับพริโกชินที่ดูเหมือนกำลังมุ่งหน้าไปยังเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก ฐานปฏิบัติการของเขาเช่นเดียวกัน หันหัวกลับรัสเซียและลงจอดในเวลาต่อมา

ทำเนียบเครมลินและกระทรวงกลาโหมรัสเซียยังไม่แสดงความเห็นต่อชะตากรรมของพริโกชิน
 

ไบเดนไม่แปลกใจมรณกรรมพริโกชิน

ทำเนียบขาวแถลงว่า ประธานาธิบดีโจ ไบเดน ได้รับฟังบรรยายสรุปเรื่องอุบัติเหตุดังกล่าวแล้ว เจ้าตัวกล่าวกับผู้สื่อข่าวว่า เขาไม่รู้ความจริงว่าเกิดอะไรขึ้น

"แต่ผมไม่แปลกใจ แทบไม่มีอะไรที่เกิดขึ้นในรัสเซียโดยไม่มีปูตินอยู่เบื้องหลัง แต่ผมไม่ทราบข้อมูลมากพอที่จะล่วงรู้คำตอบได้” ไบเดนกล่าว

เดือนก่อนทั้งไบเดนและวิลเลียมส์ เบิร์นส ผู้อำนวยการสำนักข่าวกรองกลางสหรัฐ (ซีไอเอ) กล่าวต่างกรรมต่างวาระ ถึงความเสี่ยงของพริโกชิน วัย 62 ปี ผู้นำการก่อกบฏเมื่อวันที่ 23-24 มิ.ย. หวั่งโค่นล้มนายพลระดับสูงของรัสเซียที่เขามองว่าไร้ประสิทธิภาพในการทำสงครามยูเครน แต่การกระทำของพริโกชินทำให้ปูตินไม่พอใจมากถึงกับกล่าวว่า อาจนำรัสเซียไปสู่สงครามกลางเมือง

"ถ้าผมเป็นเขา ผมจะระวังการรับประทานอาหาร จับตาดูเมนู แต่เอาเข้าจริงผมไม่คิดว่าพวกเราจะรู้แน่ชัดว่าอนาคตของพริโกซินในรัสเซียจะเป็นอย่างไร” ไบเดนกล่าวในการแถลงข่าวร่วมกับเซาลี นีนิสเตอ ประธานาธิบดีฟินแลนด์เมื่อเดือนก.ค.

สัปดาห์ต่อมาเบิร์นส์ แสดงความเห็นทำนองเดียวกัน

“ผมคิดว่าปูตินเป็นคนที่รอแก้แค้นทีหลัง ถ้าผมเป็นพริโกชิน ผมไม่มีทางไล่คนชิมอาหารประจำตัวผมออกเลย” ผอ.ซีไอเอให้ความเห็น

การกบฏในเดือนมิ.ย. จบลงด้วยการเจรจา รัฐบาลเครมลินเห็นชอบให้พริโกชินย้ายไปอยู่เบลารุส แต่เขาก็ยังไปไหนมาไหนในรัสเซียได้อย่างอิสระ

เกมอำนาจปูติน

แดเนียล ฮอฟฟ์แมน อดีตเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการอาวุโสของซีไอเอผู้อำนวยการสำนักงานมอสโก กล่าวกับสำนักข่าวรอยเตอร์ มั่นใจว่าอุบัติเหตุครั้งนี้ทำตามคำสั่งปูติน

“คุณต้องการให้คนของคุณรู้ว่า คุณโหดร้ายไม่ปรานี และใครก็ตามที่ทรยศปูตินจะต้องรับบทเรียนราคาแพงมาก ปูตินกำลังจี้แผลตนเอง” อดีตซีไอเอกล่าว

พาเวล ลูซิน ผู้เชี่ยวชาญจากศูนย์วิเคราะห์นโยบายยุโรป กลุ่มคลังสมองของสหรัฐแห่งหนึ่ง กล่าวว่า การปฏิบัติต่อพริโกชินชี้ให้เห็นรอยร้าวในหมู่คนระดับบนของรัสเซีย

“เหตุการณ์นี้ชี้ให้เห็นว่า ชนชั้นนำรัสเซียไม่ได้มีเอกภาพ ตรงกันข้าม ความขัดแย้งในเครมลินเพิ่มขึ้นทุกขณะ การประสานงานระหว่างกลุ่มต่างๆ ในหมู่ผู้นำรัสเซียเลวร้ายอย่างมาก ถ้าวลาดิมีร์ ปูติน ทรงพลังจริง ทำไมเขาไม่จับพริโกชินล่ะ”นักวิเคราะห์แสดงทัศนะ

เช้าวันพฤหัสบดี (24 ส.ค.)ผู้คนพากันวางดอกไม้และจุดเทียนใกล้สำนักงานของแวกเนอร์ในเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก ท่ามกลางการคาดการณ์โดยปราศจากข้อเท็จจริงที่พิสูจน์ได้ ผู้สนับสนุนบางคนชี้นิ้วไปที่รัสเซีย บางคนมองว่าเป็นยูเครนที่เฉลิมฉลองวันเอกราช 24 ส.ค.

อับบาส กัลยามอฟ อดีตคนเขียนสุนทรพจน์ให้ปูติน ที่ผันตัวมาเป็นนักวิจารณ์จนถูกทางการรัสเซียเรียกว่า “สายลับต่างชาติ” ชี้แนะโดยไม่มีหลักฐานว่า ผู้นำรัสเซียที่จะลงเลือกตั้งอีกสมัยในปีหน้า เป็นผู้อยู่เบื้องหลังและกำลังกระชับอำนาจในกระบวนการเลือกตั้ง

“นักการเมืองตัวหลักตอนนี้ถูกโน้มน้าวว่า เป็นไปไม่ได้เลยที่จะต่อต้านปูติน ปูตินแข็งแกร่งมากและสามารถแก้แค้นเอาคืน”

บิลล์ บราวเดอร์ นักธุรกิจที่อยู่ในรัสเซียมาหลายปีและกลายเป็นนักวิจารณ์รัฐบาลเครมลินอีกคนหนึ่งเห็นพ้องว่า ปูตินไม่ลืมและไม่ให้อภัย การทำแบบนี้จะยิ่งกระชับอำนาจให้เขา

รอยเตอร์รายงานว่า ไม่ว่าใครหรืออะไรอยู่เบื้องหลังอุบัติเหตุครั้งนี้ มรณกรรมของพริโกชินเป็นการกำจัดคนที่สร้างความท้าทายอำนาจของปูติตนมากที่สุดนับตั้งแต่ขึ้นสู่อำนาจในปี 2542 ส่วนกลุ่มแวกเนอร์นั้น เมื่อสิ้นพริโกชินก็ไร้ผู้นำ เกิดคำถามถึงปฏิบัติการในอนาคตของกลุ่มในแอฟริกาและที่อื่นๆ