ครั้งแรกรอบกว่า 50 ปี แผ่นดินสหรัฐสิ้นแพนด้า!

Key Points:

• แพนด้าทุกตัวในสวนสัตว์สหรัฐที่วอชิงตัน, แอตแลนตา, ซานดิเอโก และเมมฟิส หมดสัญญาเช่าภายในปีหน้า
• หมายความว่าเป็นครั้งแรกในรอบกว่า 50 ปี ที่สหรัฐไม่มีแพนด้าเลยสักตัว
• ประธานาธิบดีโจ ไบเดน ให้ความสำคัญกับการได้พบกับประธานาธิบดีสี จิ้นผิง เป็นไปได้ว่าเป็นการประชุมผู้นำ APEC เดือน พ.ย.ที่ซานฟรานซิสโก
• ถ้าการทูตระหว่างกันไปได้ดี ประธานาธิบดีสี อาจรับปากส่งแพนด้าให้สหรัฐเพิ่ม 

แพนด้ามีอยู่ทุกหนทุกแห่งที่สวนสัตว์แห่งชาติสหรัฐในวอชิงตันดีซี พวกมันสามตัวอาศัยอยู่ในเส้นทางป่าเอเชียมูลค่า 50 ล้านดอลลาร์ของสวนสัตว์ กล้องถ่ายทอดความเคลื่อนไหวตลอด 24 ชั่วโมง ของที่ระลึกรูปแพนด้ามีทั้งเสื้อยืด หมวก และแม่เหล็กติดตู้เย็น แม้แต่คิวอาร์โค้ดจองตั๋วเข้าสวนสัตว์ก็เป็นรูปเงาแพนด้า

หลังจากผ่านมากว่า 50 ปี ตอนนี้แพนด้าแห่งวอชิงตันกำลังจะจากไป และบางทีอาจเพื่อสิ่งที่ดี

สำนักข่าวบลูมเบิร์กรายงานว่า แพนด้าสามตัวของสวนสัตว์แห่งชาติมีกำหนดกลับจีนภายในเดือน ธ.ค.นี้เนื่องจากสัญญาสามปีที่ทำกันหน่วยงานสัตว์ป่าจีนสิ้นสุดลง ไม่ใช่แค่เมืองหลวงเท่านั้น สวนสัตว์อีกสามแห่งที่แอตแลนตา, ซานดิเอโก และเมมฟิสถ้าไม่คิดเรื่องต่อสัญญาก็ต้องมองพวกมันกลับจีนภายในสิ้นปีหน้า

แม้ทั้งสองฝ่ายปฏิเสธว่าเรื่องนี้ไม่เกี่ยวกับการเมือง แต่จีนใช้การทูตแพนด้ามานานแล้ว เพื่อเอาใจให้รางวัลมิตร ลงโทษฝ่ายตรงข้าม ซึ่งการที่สหรัฐส่อเค้าสูญเสียแพนด้าชุดสุดท้ายเกิดขึ้นในช่วงที่ความสัมพันธ์สหรัฐ-จีนตกต่ำเป็นประวัติการณ์ ช่องทางความร่วมมือส่วนใหญ่ถูกตัดขาด

ในทำนองเดียวกัน ความหวังว่าวอชิงตันจะได้แพนด้าชุดใหม่ขึ้นอยู่กับสัญญาณล่าสุดว่า สัมพันธ์อาจกำลังดีขึ้นเล็กน้อย หรืออย่างน้อยที่สุดก็ไม่เลวร้ายไปกว่าเดิม

“ความจริงที่สำคัญมากคือแพนด้าทุกตัวในสหรัฐต้องกลับจีนภายในปีหน้า” เอเลนา ซองส์เตอร์ อาจารย์วิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย เซนต์แมรี ผู้เขียน“Panda Nation” หนังสือว่าด้วยการทูตแพนด้าของจีน

"พวกเขามีแผน พวกเขารู้ว่ากำลังทำอะไร การดึงๆ ดันๆ เรื่องแพนด้าสะท้อนถึงวิธีการแปลกประหลาดที่พวกมันไปปรากฏตัวอยู่ในสวนสัตว์ทั่วโลก สวนสัตว์ไม่ได้ดูแลแพนด้าเต็มตัวแต่เป็นการเช่าโดยต้องเซ็นสัญญาจ่ายเงินหลายแสนดอลลาร์ให้จีนทุกปี

หลังจากต่อสัญญามาหลายปี ถึงขณะนี้สถาบันสมิธโซเนียนซึ่งดูแลสวนสัตว์วอชิงตันยังต่อสัญญาไม่ได้แม้เส้นตายเข้ามาทุกขณะ หลายเดือนก่อนยาย่า แพนด้าที่สวนสัตว์เมมฟิส กลายเป็นประเด็นถูกพูดถึง เมื่อมีภาพออกมาว่ามันดูผอมแห้ง ขนเรื้อน ชาวจีนชาตินิยมจึงรุมกระหน่ำรวมถึงข้อกล่าวหาว่าสวนสัตว์ดูแลไม่ดี

ยาย่า ที่สหรัฐและจีนบอกว่าสุขภาพดี กลับบ้านในเดือน เม.ย.

ย้อนประวัติสัมพันธ์แพนด้า

สหรัฐได้แพนด้าเป็นของขวัญครั้งแรก หลังจากประธานาธิบดีริชาร์ด นิกสัน ปรับความสัมพันธ์กับจีนในปี 1972 อีกหลายชาติจึงปรับสัมพันธ์ตาม การศึกษาปี 2013 พบความสัมพันธ์ระหว่างข้อตกลงยูเรเนียมกับการให้แคนาดาและฝรั่งเศสเช่าแพนด้า

ปี 2018 จีนให้ฟินแลนด์เช่าแพนด้า เฉลิมฉลอง 100 ปีเอกราชฟินแลนด์

“จากท่าทีแห่งมิตรไมตรีของการทูตยุคนิกสัน ตอนนี้พวกมันกลายเป็นสัญลักษณ์ของการไม่ลงรอยกัน แพนด้ากลายเป็นผ้าใบสำหรับเรื่องเล่าแห่งความเป็นศัตรูและไม่ไว้วางใจ” ลิซซี ซี ลี นักวิจัยโครงการเศรษฐกิจจีน สถาบันนโยบายสังคมเอเชียให้ความเห็น

เปิดเหตุผลแพนด้ากลับบ้าน

ทำไมแพนด้าอาจต้องกลับบ้านตอนนี้ มีเหตุผลที่ไม่ใช่การเมืองมากมาย เช่น แพนด้าที่ต้องออกจากสวนสัตว์สหรัฐล้วนอายุถึงเกณฑ์แล้ว บางตัวกลับช้ากว่ากำหนดเพราะโควิด-19 ระบาด ทำให้ระบบให้เช่าของจีนล่าช้าลงด้วย

เมื่อแพนด้าไม่ได้ถูกจัดให้เป็นสัตว์เสี่ยงสูญพันธุ์อีกต่อไป จีนกำลังสร้างเครือข่ายอุทยานแห่งชาติของตนเอง และอาจไม่รู้สึกว่าจำเป็นต้องส่งพวกมันไปอนุรักษ์และเพาะพันธุ์ในต่างประเทศ

ยังไม่แน่ชัดว่าจะเกิดอะไรขึ้นต่อไปกับสวนสัตว์วอชิงตัน ความเคลื่อนไหวนี้อาจเป็นเรื่องชั่วคราวเหมือนที่เคยเกิดในปี 1999 ตอนที่สวนสัตว์ร้างแพนด้านานหนึ่งปี หรือจีนอาจส่งมาให้เพื่อเป็นรางวัลสำหรับการเจรจาทางการทูตในอนาคต

จับสัญญาณเบื้องต้น

ทั้งจีนและสหรัฐต่างเปิดประตูความเป็นไปได้ที่จะกลับมาดีกัน สัญญาณเบื้องต้นมีมากมายชี้ว่า ความสัมพันธ์อาจพลิกฟื้นจากที่เคยตกต่ำอย่างหนัก

เป้าหมายของประธานาธิบดีโจ ไบเดน ยังคงต้องการพบกับประธานาธิบดีสี จิ้นผิง หลังจากห่างหายไปเกือบหนึ่งปี คาดว่าสีจะมาประชุมผู้นำความร่วมมือเศรษฐกิจเอเชียแปซิฟิก (APEC) ในปีนี้ที่ซานฟรานซิสโก และเป็นไปได้ว่าเขาจะรับปากให้แพนด้ากับสวนสัตว์สหรัฐเพิ่ม

โฆษกสวนสัตว์แห่งชาติไม่ให้ความเห็นว่ามีการเจรจารอบใหม่กับจีนหรือไม่ แต่ผู้สันทัดกรณีรัฐบาลไบเดนกล่าวว่า สหรัฐมีแผนหารือกับจีนระหว่างนี้ไปจนถึงเวลาที่แพนด้าจากวอชิงตันต้องกลับบ้าน

สถานทูตจีนประจำกรุงวอชิงตันก็เปิดช่องความเป็นไปได้ที่จะจบลงอย่างแฮปปี้

“การเพาะพันธุ์ ป้องกันและควบคุมโรค การแลกเปลี่ยนเทคนิค และสร้างการตระหนักรู้ของสังคม ได้ผลดีหลายประเทศ ทั้งสองฝ่ายกำลังพูดคุยกันถึงอนาคตความร่วมมืออนุรักษ์และวิจัยแพนด้า” หลิว เผิงหยู โฆษกสถานทูตแถลง

ตอนนี้ผู้คนมาเที่ยวสวนสัตว์เพราะพวกมันกำลังจะจากไปแล้ว หนึ่งในนั้นคือเอลิซาเบธ ทอมส์ แม่บ้านจากซิลเวอร์สปริง รัฐแมริแลนด์ สัปดาห์นี้เธอพาลูกชายลูกสาวมาเป็นครั้งที่ 2 ในรอบหนึ่งเดือนหลังทราบข่าวว่าแพนด้าจะกลับบ้าน

“ลูกสาวดิฉันบอกว่า พวกมันเป็นสิ่งพิเศษสุดของสวนสัตว์ สำหรับเด็กสี่ขวบ นี่คือคำชม” ทอมส์ย้ำ

สำหรับแนต ลูกสาวของทอมส์ เธอหัวเราะคิกคักเมื่อเห็น“เสียว ฉีจี้” แพนด้าอายุน้อยสุดในสวนสัตว์แห่งชาติ ปีนต้นไม้ไม่ได้

“พวกมันตลก” หนูน้อยกล่าวถึงแพนด้า