ส่องอนาคต 'สีหนุวิลล์' วันที่ทุนจีนไหลกลับ

สีหนุวิลล์ เมืองชายฝั่งทะเลของกัมพูชาที่บูมสุดๆ ช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โดยได้แรงหนุนจากเงินทุนจีนและการพนันออนไลน์ แต่ตอนนี้เครื่องยนต์หลักหายไปอย่างรวดเร็ว แล้วอนาคตของเมืองจะเป็นอย่างไรต่อไป

เว็บไซต์นิกเคอิเอเชียนรีวิว ยกตัวอย่างดีวีกาสิโน บ่อนแห่งหนึ่งของจีนที่เพิ่งเปิดได้ไม่ถึงปี ต้องประกาศปิดไม่มีกำหนดเมื่อปลายปี 2562 ที่ผ่านมาโดยให้หตุผลว่า ปิดเพื่อซ่อม โดยนัดคนแจกไพ่หลายสิบคนมารับเงินก้อนสุดท้าย โดยที่พวกเขาก็ไม่แน่ใจกับสถานการณ์ เพราะระหว่างที่นั่งรอรับเงินเห็นคนงานขนเฟอร์นิเจอร์ออกไป โต๊ะพนันว่างเปล่า

“เขาบอกว่าปิดเพื่อติดตั้งระบบระบบบำบัดน้ำเสีย เราคิดว่าเขาคงปิดเพราะชาวจีนหลายคนกลับบ้านไปแลว” คนแจกไพ่รายหนึ่งเผยกับนิกเคอิ

นักธุรกิจหลั่งไหลเข้ามายังสีหนุวิลล์ราวปี 2559 อานิสงส์จากโครงการ “สายแถบและเส้นทาง” (บีอาร์ไอ) โครงการสาธารณูปโภคขนาดมหึมาของประธานาธิบดีสี จิ้นผิงที่ต้องใช้ทั้งเงินทุนและแรงงานชาวจีน

รัฐบาลปักกิ่งประกาศทุ่มเงินหลายพันล้านดอลลาร์สร้างโครงสร้างพื้นฐานในสีหนุวิลล์ เช่น ทางด่วนมูลค่า 2 พันล้านดอลลาร์เชื่อมเมืองนี้เข้ากับกรุงพนมเปญ พร้อมกับที่บริษัทจีนลงทุนในเขตเศรษฐกิจพิเศษ ท่าเรือ และโรงไฟฟ้า

นอกเหนือจากเงินทุนทำโครงการอย่างเป็นทางการแล้ว เงินจำนวนมากทุ่มเข้ามาในกาสิโนด้วย จำนวนบ่อนในสีหนุวิลล์พุ่งขึ้นมากช่วงปลายปี 2562 อยู่ที่กว่า 70 แห่ง ชาวเมืองหลายคนกู้เงินก้อนโตมาลงทุนในอสังหาริมทรัพย์และธุรกิจอื่นๆ

เดิมทีสีหนุวิลล์เป็นเมืองเงียบๆ สำหรับนักท่องเที่ยวแบ็กแพ็กที่ต้องการความสงบ แต่การลงทุนทำกาสิโนก็เปลี่ยนเมืองนี้ให้เต็มไปด้วยพื้นที่ก่อสร้าง

เบน ลี ประธานไอเกมิกซ์ บริษัทที่ปรึกษาในมาเก๊า ศึกษาธุรกิจการพนันในสีหนุวิลล์ก่อนถูกคำสั่งห้าม ประเมินรายได้ของธุรกิจนี้แบบกลางๆที่ปีละ 3.5-5 พันล้านดอลลาร์ ในจำนวนนี้ 90% มาจากการพนันออนไลน์

“แม้กาสิโนมีมากมาย แต่เงินที่หนุนกาสิโนเหล่านี้หรือเงินส่วนใหญ่มาจากการพนันออนไลน์ สร้างรายได้ให้มหาศาล” ลีประเมินว่าก่อนโดนห้ามผู้ให้บริการพนันออนไลน์มีประมาณ 200 ราย จ้างงานกว่า 200,000 คน

ความรุ่งเรืองกลายเป็นความตกต่ำในเดือน ส.ค. เมื่อจู่ๆ นายกรัฐมนตรีฮุนเซนประกาศว่าการพนันออนไลน์เป็นสิ่งผิดกฎหมาย ส่งผลให้กาสิโน 72 แห่งในสีหนุวิลล์ปิดกิจการลง 4 แห่ง ปลดลูกจ้าง 23 แห่งจำนวนกว่า 7,000 คน

เชื่อกันมากว่าการตัดสินใจปิดธุรกิจทำเงินเป็นผลจากแรงกดดันของรัฐบาลปักกิ่ง ที่มองว่าสีหนุวิลล์เป็นแดนสวรรค์ของนักพนันชาวจีนแผ่นดินใหญ่ รวมทั้งเป็นฐานการฉ้อโกงทางอินเทอร์เน็ต การฟอกเงิน และแก๊งอาชญากรรม

คำสั่งห้ามไม่ให้มีการพนันออนไลน์ของรัฐบาลพนมเปญจะแก้ปัญหาอาชญากรรมได้ผลหรือไม่นั้นต้องดูกันต่อไป ฟิลิปปินส์เองก็มีปัญหาเรื่องอาชญากรรมจากการพนันออนไลน์เหมือนกัน กระนั้นรัฐบาลมะนิลายังไม่ยอมทำตามแรงกดดันของปักกิ่งที่ต้องการห้ามไม่ให้มีธุรกิจการพนันออนไลน์ แต่กัมพูชาได้บทเรียนไปแล้วว่า การพึี่งพาเงินจีนมากเกินไปเป็นการพนันที่มีความเสี่ยงสูง

หลังคำสั่งห้ามจากนายกฯ ฮุนเซ็น แรงงานจีนหลายพันคนก็ออกจากสีหนุวิลล์ ทิ้งไว้แต่โครงการที่ยังไม่แล้วเสร็จ นักพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ชาวกัมพูชาที่หนี้ท่วม โครงสร้างพื้นฐานปรักหักพัง และธุรกิจเสียหายระนาว

จำนวนคนที่หนีเมืองนี้ไปยังแตกต่างกัน สื่อกัมพูชาอ้างว่ามีกว่า 100,000 คน แต่ตัวชี้วัดอันหนึ่งมาจากการสำรวจล่าสุดของสมาพันธ์สมาคมธุรกิจ จ.สีหนุ กลุ่มตัวแทนธุรกิจจีนที่เพิ่งตั้งขึ้นมาใหม่ระบุว่า ตั้งแต่เดือน ส.ค. ร้านอาหารปิดตัวลงแล้วเกือบ 800 ร้าน ยอดสั่งรายงานดิ่งลงกว่า 80% รายได้ต่อวันของร้านอาหารลดลงจากเฉลี่ยวันละ 1,500 ดอลลาร์ เหลือ 200 ดอลลาร์ รายได้ต่อเดือนจากการส่งอาหารลดฮวบจาก 3,000 ดอลลาร์เหลือ 800 ดอลลาร์

ภาคอสังหาริมทรัพย์ของเมืองที่เคยรุ่งเรืองก็ได้รับผลกระทบหนักตามไปด้วย ทำให้คนงานก่อสร้างอย่างไท โสเธีย หวั่นไหวเรื่องอนาคต แม้อาคารที่สร้างไม่เสร็จมีอยู่จำนวนมาก แต่ชายวัย 22 ปีรายนี้ยังต้องดิ้นรนหางาน

“ถ้า 2-3 วันนี้ยังหางานไม่ได้ เห็นทีผมต้องกลับบ้าน” โสเธียเผยกับนิกเคอิพร้อมชี้ให้ดูโครงตึกหลายแห่งบริเวณใกล้เคียง “สร้างไม่เสร็จกันทั้งนั้น” เจ้าตัวโอดครวญ

เจมส์ ฮอดจ์ ผู้อำนวยการบริษัทที่ปรึกษาอสังหาริมทรัพย์ “ซีบีอาร์อี กัมพูชา” กล่าวว่า โครงการใหญ่ๆ ยังทำต่อ แต่โครงการขนาดกลางและขนาดเล็กถ้าไม่ลดขนาดก็ต้องหยุดก่อสร้าง

“คนขายที่ดินหลายรายตอนนี้ก็ได้แต่รอ เก็บที่ดินไว้ก่อนจนกว่าราคาจะขึ้นมาอีกครั้ง” ฮอดจ์กล่าวและว่า นี่ช่วยสร้างเสถียรภาพให้ตลาด หลังจากราคาที่ดินและราคาขายเริ่มอ่อนตัวลงมาบ้างแล้ว

ผลกระทบใหญ่สุดตกอยู่กับตลาดเช่า การเช่าเพื่อการพาณิชย์ลดลงราว 30% อัตราเช่าโรงแรมลดลงมากถึง 50% กลับไปเท่ากับยุคก่อนอสังหาริมทรัพย์รุ่งเรือง

แม้คำสั่งห้ามการพนันออนไลน์จะทำให้อสังหาริมทรัพย์ซบเซาลงอย่างเห็นได้ชัด แต่กิม เฮียง ประธานคณะเจ้าหน้าที่บริหาร (ซีอีโอ) แขมร์เรียลเอสเตท กล่าวว่า อสังหาฯ ซบเซาลงตั้งแต่เดือน มิ.ย. หลังเกิดเหตุตึกที่กำลังก่อสร้างแห่งหนึ่งในสีหนุวิลล์ถล่มลง คนงานเสียชีวิต 28 คน กระตุ้นให้ทางการต้องตรวจโครงการเข้มงวดและบังคับใช้มาตรฐานความปลอดภัยที่ดีขึ้นกว่าเดิม จากนั้นไซต์งานก่อสร้างปิดตัวลงกว่า 12 แห่ง แต่สำหรับคนในพื้นที่ที่ทุ่มทุนไปมาก มองว่าคำสั่งห้ามของรัฐบาลเป็นสาเหตุใหญ่ บางคนกู้เงินมาสร้างบ้านให้แรงงานจีนเช่า หรือทำธุรกิจจัดส่งอาหารที่ความต้องการพุ่งขึ้นมาก

มาบ นักสังคมสงเคราะห์ชาวกัมพูชาต้องเป็นหนี้เมื่อสร้างบ้านหลังที่ 2 และซื้อรถหรู 5 คันมาทำรถเช่า พอรัฐบาลออกคำสั่งไม่อนุญาตให้เล่นพนันออนไลน์ ลูกค้าไม่คืนรถทั้ง 5 คัน ภายหลังเขาพบคันหนึ่งจอดอยู่ที่สนามบิน อีก 4 คันจอดอยู่ที่บ่อนต่างๆ

ขณะที่วัณ ธี ผู้ทำงานให้กับบริษัทพัฒนาอสังหาริมทรัพย์แห่งหนึ่งของฮ่องกง และสร้างบ้านให้คนงานจีนเช่าด้วย คิดว่า สีหนุวิลล์ยังอยู่ในสถานะที่ดี คำสั่งห้ามจากรัฐบาลจะดีสำหรับอนาคต

“สีหนุวิลล์จะเป็นเมืองทันสมัยของกัมพูชา มีเขตเศรษฐกิจพิเศษหลายแห่ง ไม่ต้องพึ่งพาอะไรอย่างเดียวแต่เรามีรถไฟสนามบิน ท่าเรือ มีเกาะสวยงามมาก มีเขตเศรษฐกิจพิเศษ ถ้ารัฐบาลพยายามเปลี่ยนแปลงอย่างแท้จริง สีหนุวิลล์ดีขึ้นแน่”

แม้แต่คนงานและผู้ประกอบการจีนที่อยู่ในสีหนุวิลล์ก็มีความหวังแบบนี้ เช่น เย่ เจี้ยนกัง ที่เดินทางจากเสฉวนกับภรรยามาอยู่ที่นี่เมื่อเดือน ก.ค. เดิมทีตั้งใจมาทำงานก่อสร้าง แต่ตอนนี้สองสามีภรรยาเปิดแผงขายบะหมี่ในห้างสรรพสินค้าใหม่แห่งหนึ่ง