'คว่ำบาตรทางวัฒนธรรม' เล่นงานรัสเซียด้วยซอฟต์เพาเวอร์

แค่ไม่ถึงหนึ่งสัปดาห์นักเต้น นักร้องโอเปรา และวาทยกรชื่อดังระดับโลกจำนวนหนึ่งถูกปลดออกจากงานในโลกตะวันตก การแสดงของพวกเขาถูกยกเลิก อาชีพการงานลดน้อยถอยลงหลังประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูตินของรัสเซียรุกรานยูเครน

“แม้แต่ตอนจุดสูงสุดของสงครามเย็น ศิลปินรัสเซีย อเมริกัน และยุโรปยังแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกันอย่างต่อเนื่อง แน่นอนว่ามีความตึงเครียดอยู่เสมอแต่ก็ทำได้ สิ่งที่เกิดขึ้นตอนนี้กลับแตกต่าง ไปไกลยิ่งกว่าสงครามเย็นเสียอีก เป็นสงครามจริงๆ เลยล่ะ” ปีเตอร์ เกลบ์ ผู้อำนวยการเมโทรโพลิแทนโอเปราเฮ้าส์ในนิวยอร์กกล่าวกับสำนักข่าวเอเอฟพี

เกลบ์ ผู้อยู่ในกรุงมอสโกเพื่อหารือการผลิตร่วมกับโรงละครบอลชอยไม่กี่วันก่อนการรุกราน รู้ว่าเขากำลังพูดถึงเรื่องอะไร

ในฐานะผู้ดูแลศิลปินและเป็นตัวแทนของวลาดิมีร์ โฮโรวิตซ์ นักเปียโนเจ้าตำนานชาวอเมริกันเชื้อสายรัสเซีย เกลบ์ เคยจัดให้ลูกค้าของเขา กลับสู่โซเวียต รัสเซียตอนเปิดประเทศในทศวรรษ 80 ทั้งยังเคยถ่ายภาพยนตร์คอนเสิร์ตของ Mstislav Rostropovich นักเชลโลรัสเซียระหว่างที่เขากลับไปในช่วงเดียวกัน

ซอฟต์เพาเวอร์

บัลเลต์เคยเป็นแหล่ง “ซอฟต์เพาเวอร์” สุดพิเศษสำหรับสหภาพโซเวียต การเดินสายแสดงในโลกตะวันตกเริ่มต้นขึ้นในทศวรรษ 50 แม้มักถูกจับตาอย่างเข้มงวดทั้งจากเจ้าภาพ และผู้ดูแลเคจีบีของตน

การเดินสายบางทริปถูกบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ เช่น ตอนคณะบอลชอยไปเยือนลอนดอนปี 1956 (พ.ศ.2499) หรือทัวร์แรกของไครอฟ (ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น Mariinsky) ไปกรุงปารีสในปี 1961 (พ.ศ.2503) ระหว่างนั้นรูดอล์ฟ นูเรเยฟ นักเต้นในตำนานได้แปรพักตร์ไปอยู่กับตะวันตก

ตะวันตกเองก็ส่งคณะทูตของตนไปเช่นกัน คณะบัลเลต์อเมริกันจัดการแสดงในกรุงมอสโกครั้งแรกปี 1960 (พ.ศ.2503) สองปีต่อมาคณะนิวยอร์กซิตีบัลเลต์ก็ตามไปท่ามกลางวิกฤติขีปนาวุธคิวบา

หลังสหภาพโซเวียตล่มสลาย การแลกเปลี่ยนเข้มข้นขึ้น ดาวบัลเลต์รัสเซียได้รับเชิญไปทุกที่ หลายคนกลายมาเป็นสมาชิกชั้นนำในคณะตะวันตก เช่น Svetlana Zakharova จักรพรรดินี (tsarina) แห่งการเต้น ผู้รับบทนักเต้นหลักทั้งในคณะบอลชอยและสกาลาในมิลาน และที่ไม่เคยมีใครคาดคิด เดวิด ฮอลล์เบิร์กชาวอเมริกัน กลายเป็นนักเต้นหลักของคณะบอลชอยในปี 2554

ทันใดนั้น สิ่งที่ไม่อาจจินตนาการก็เกิดขึ้นอีกครั้ง

“ภายใต้บริบทปัจจุบันที่มีการกระทำรุนแรงต่อพลเมืองผู้บริสุทธิ์ ไม่มีโอกาสจะแลกเปลี่ยนกันเหมือนตอนสงครามเย็นได้เลย” เกลบ์ รำพึง

เมโทรโพลิแทนโอเปราเฮ้าส์ระงับความร่วมมือกับบอลชอย และจะคว่ำบาตรศิลปินสนับสนุนปูตินทุกคน เช่นเดียวกับปารีสโอเปราและคณะอื่นๆ ทั่วยุโรป การเดินทางไปแสดงที่ลอนดอนของบอลชอยในฤดูร้อนนี้ถูกยกเลิก

อเล็กซี รัตมันสกี นักออกแบบท่าเต้นชาวรัสเซีย อดีตหัวหน้าคณะบอลชอยผู้เติบโตมาในกรุงเคียฟ ทิ้งการแสดงบัลเลต์ชุดใหม่ที่เขาก่อร่างสร้างขึ้นในกรุงมอสโก แล้วรีบกลับบ้านในนิวยอร์ก

Laurent Hilaire ชาวฝรั่งเศสหัวหน้าคณะ Moscow Stanislavski Ballet ลาออกจากตำแหน่งที่ทำมาห้าปี

คว่ำบาตรดารา

ความโกรธขึ้งรู้สึกได้ชัดกับสองซูเปอร์สตาร์ที่ถูกมองว่าใกล้ชิดปูติน วาทยกร “วาเลรี เกอร์เกียฟ” ถือได้ว่าเป็นศิลปินยิ่งใหญ่ที่สุดคนหนึ่งในรุ่น ถูกขับออกจากตำแหน่งหัวหน้าคณะมิวนิคฟิลฮาร์โมนิค โรงละครหลายแห่งแม้แต่บริษัทตัวแทนของเขาก็ประกาศไม่สังฆกรรม

แอนนา เนเตรบโก นักร้องเสียงโซปราโน ราชินีโอเปรานานาชาติถูกยกเลิกการแสดงที่เมโทรโพลิแทน

โลรองต์ เบล อดีตผู้อำนวยการฟิลฮาร์โมนีเดอปารีส กล่าวว่า เหลือศิลปินเหล่านี้ที่ทำงานนอกประเทศน้อยมาก โดยเฉพาะเมื่อจีนยังคงปิดประเทศเกือบหมดเพื่อสกัดการแพร่ระบาดของโควิด-19

“พวกเขายังคงอยู่ในประเทศ กิจกรรมสามในสี่ไม่แน่นอน” ถ้าสงครามในปัจจุบันจบลงที่รัสเซียยึดครองยูเครนระยะยาว “แน่นอนว่าคงไม่มีใครกล้าเสี่ยงเชิญศิลปินรัสเซีย” เบล กล่าวเสริม

ดังนั้นจะต้องมีข้อยกเว้นชัดเจนสำหรับคนที่ตกเป็นเหยื่อระบอบปูตินหรือประณามรัฐบาลปูตินอย่างเปิดเผย แต่สถาบันที่รัฐสนับสนุนอย่างบอลชอย และ Mariinsky ไม่น่าจะได้มา

“พวกเขามีเงินทุนจากรัฐ และโลกจับจ้องอยู่ การพูดถึงบอลชอยกับพูดถึงรัฐรัสเซียก็คือ สิ่งเดียวกัน” เบลสรุป

 

 

พิสูจน์อักษร โดย....สุรีย์  ศิลาวงษ์