อนาคตหวยไทย | ภาณุพงศ์ เฉลิมสิน
การจัดจำหน่ายสลากกินแบ่งรัฐบาลในประเทศไทย อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของ “สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล” ซึ่งเป็นหน่วยงานหนึ่งของรัฐบาล
มีหน้าที่ออกรางวัลสลากกินแบ่งรัฐบาลเป็นหลัก รวมถึงจัดการโรงพิมพ์อันเป็นอุปกรณ์ในการพิมพ์สลากกินแบ่งรัฐบาล หรือสิ่งพิมพ์อื่นที่คณะกรรมการให้ความเห็นชอบ และรับผิดชอบในกระทำการอื่นใดที่เกี่ยวเนื่อง หรือที่เป็นประโยชน์แก่การดำเนินกิจการของสำนักงานเอง ภายใต้คำขวัญที่ว่า “ช่วยราษฎร์ เสริมรัฐ ยืนหยัดยุติธรรม”
สำนักงานฯ บริหารงานภายใต้ พ.ร.บ.สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ.2517 ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลักคือ ออกสลากกินแบ่งรัฐบาล จัดการโรงพิมพ์สำหรับพิมพ์สลากกินแบ่งรัฐบาล หรือสิ่งพิมพ์อื่นที่คณะกรรมการให้ความเห็นชอบ กระทำการอื่นใดที่เกี่ยวเนื่องหรือที่เป็นประโยชน์แก่การดำเนินกิจการของสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล
เหตุผลที่ต้องประกาศกฎหมาย เพราะการออกสลากกินแบ่งรัฐบาลเป็นกิจการที่ปฏิบัติเกี่ยวข้องกับประชาชนโดยตรง
และเป็นกิจการที่มีรายได้รายจ่ายมากทั้งปริมาณและรายการ สมควรมีกฎหมายกำหนดให้สำนักงานฯ ซึ่งมีหน้าที่ในการนี้เป็นนิติบุคคล และกำหนดรายได้และรายจ่ายให้เป็นไปโดยรัดกุมเป็นกิจจะลักษณะและเหมาะสม
ปัจจุบันมีการแก้ไขเพิ่มเติม พ.ร.บ.ฯ ฉบับที่ 2 ในปี 2562 โดยมีวัตถุประสงค์ในการปรับปรุงบทบัญญัติเกี่ยวกับองค์ประกอบ การดำรงตำแหน่ง และอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการสลากกินแบ่งรัฐบาล อำนาจหน้าที่ของผู้อำนวยการ การบัญชีของสำนักงานฯ และการแก้ไข การจัดสรรเงินจากการจำหน่ายสลากกินแบ่งรัฐบาล
รวมทั้งแก้ไขเพิ่มเติมบทกำหนดโทษสำหรับความผิดในกรณีการเสนอขาย หรือขายในราคาเกินกว่าที่กำหนด และกำหนดเพิ่มเติมความผิดในกรณีการขายในสถานศึกษาและการขายแก่บุคคล ซึ่งมีอายุต่ำกว่า 20 ปีบริบูรณ์ เพื่อให้การดำเนินกิจการของสำนักงานฯ เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
ล่าสุด เมื่อวันที่ 18 ก.ค.2566 ที่ประชุมคณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบในหลักการตามที่กระทรวงการคลัง เสนอผลิตภัณฑ์ใหม่ในการออกผลิตภัณฑ์ใหม่ของสำนักงานฯ คือ สลากกินแบ่งรัฐบาลแบบตัวเลข 3 หลัก (N3) และแบบตัวเลข 6 หลัก (L6) ต่อสัญญาการเป็นตัวแทนจำหน่ายสลากรายเดิมให้จำหน่ายสลาก L6 แบบใบและแบบดิจิทัล
รวมทั้ง “คัดเลือกกลุ่มผู้ด้อยโอกาสและคนพิการ” ในตัวแทนจำหน่ายสลาก “รายเดิม” ให้มาจำหน่ายสลาก L6 แบบดิจิทัล ส่วนตัวแทนจำหน่ายสลากกินแบ่งรัฐบาล N3 กำหนดให้โอกาสแก่กลุ่มผู้ด้อยโอกาสและคนพิการ จึงมีมติอนุมัติหลักการร่างกฎกระทรวงและร่างประกาศเกี่ยวกับการออกรางวัลสลากกินแบ่งรัฐบาลแบบ L6 และ N3 รวม 3 ฉบับ คือ
1. ร่างกฎกระทรวงว่าด้วยการสมทบเงินรางวัลสลากกินแบ่งรัฐบาลตัวเลขสามหลัก (Numbers 3 : N3) พ.ศ. ... มีสาระสำคัญเป็นการกำหนดให้นำเงินที่จัดสรรไว้เป็นเงินรางวัลไป “สมทบในงวดถัดไป” แต่ไม่เกิน 1 งวด
โดยการสมทบเงินรางวัลให้ยกไปสมทบกับเงินรางวัลประเภทเดียวกันเท่านั้น หากการออกรางวัลงวดถัดไปไม่มีผู้ถูกรางวัลอีก ให้นำเงินสมทบเงินรางวัลในงวดก่อนหน้านำส่งเป็นรายได้แผ่นดิน
2. ร่างประกาศสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล เรื่อง กำหนดประเภทและรูปแบบสลากกินแบ่งรัฐบาลหกหลัก (Lottery 6 : L6) โดยรูปแบบสลาก L6 กำหนดเป็นสลากประเภท “ไม่สมทบเงินรางวัล”
(หากงวดใดไม่มีผู้ถูกรางวัล ให้นำเงินรางวัลส่งเป็นรายได้แผ่นดิน) มีการจำหน่ายทั้งแบบใบและแบบดิจิทัล ซึ่งรูปแบบดิจิทัลจำหน่ายผ่านช่องทางแอปพลิเคชันเป๋าตัง โดยออกรางวัลทุกวันที่ 1 และวันที่ 16 ของเดือน
สำหรับสลาก L6 ประกอบด้วยหมายเลข 6 หลัก แต่ละหลัก มี 10 หมายเลข ตั้งแต่ 0 ถึง 9 (000000-999999) โดยกำหนดหมายเลขไว้ล่วงหน้า ซึ่งเป็นรูปแบบเดียวกับที่สำนักงานสลากดำเนินการอยู่ในปัจจุบัน แต่สลากแบบดิจิทัลจะไม่มีการพิมพ์สลากและไม่มีการสแกนภาพสลาก
3. ร่างประกาศสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล เรื่อง กำหนดประเภทและรูปแบบสลากกินแบ่งรัฐบาลตัวเลขสามหลัก (Numbers 3 : N3) มีสาระสำคัญ คือ รูปแบบสลาก N3 เป็นสลากประเภทสมทบเงินรางวัล
(สมทบได้ไม่เกิน 1 งวด หากไม่มีผู้ถูกรางวัลอีกให้นำเงินสมทบเงินรางวัล ในงวดก่อนหน้าส่งเป็นรายได้แผ่นดิน) มีการจำหน่ายเฉพาะรูปแบบแบบดิจิทัลเท่านั้น ผ่านช่องทางแอปพลิเคชันเป๋าตัง โดยออกรางวัลทุกวันที่ 1 และวันที่ 16 ของเดือน
สำหรับสลาก N 3 เป็นสลากรูปแบบใหม่ ประกอบด้วยหมายเลขให้เลือก 3 หลัก แต่ละหลักมี 10 หมายเลข ตั้งแต่ 0 ถึง 9 (000-999) โดยไม่กำหนดหมายเลขไว้ล่วงหน้า ผู้ซื้อสามารถเลือกหมายเลขแต่ละหลักให้ครบ 3 หลัก และสามารถเลือกหมายเลขแต่ละหลักซ้ำกันได้
กล่าวโดยสรุป ผู้เขียนมีความเห็นว่าการเปิดช่องทางในจำหน่ายสลากกินแบ่งรัฐบาลในรูปแบบใหม่ จะเพิ่มทางเลือกให้ประชาชนซื้อสลากแบบถูกกฎหมายมากขึ้น เพราะผู้ซื้อสามารถเลือกตัวเลขได้ตามความต้องการ มีรางวัลพิเศษ และได้รับรางวัลแน่นอน
ส่วนการออกสลาก L6 ควบคู่กับการออกสลาก N3 นั้น จะช่วยลดค่าใช้จ่ายบางรายการได้ เช่น ค่าใช้จ่ายในการจัดส่งสลากและต้นทุนการพิมพ์ เนื่องจากสลาก L6 แบบดิจิทัลจะไม่มีการพิมพ์สลากและไม่มีการสแกนภาพสลาก
สอดคล้องกับ รัชดา ธนาดิเรก รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ที่กล่าวว่า การออกผลิตภัณฑ์สลากกินแบ่งรัฐบาล N3 จะช่วยแก้ไขปัญหาการขายสลากเกินราคา (อ้างถึง SPACEBAR, คอหวย เฮ! รัฐเคาะ หวย N3 L6 แบบใหม่ ถูกกฎหมาย)