กฎหมาย ความหวัง...และการเสี่ยงโชค

“ความหวัง” มีความหมายว่า ความต้องการบางสิ่งบางอย่างให้เกิดขึ้นหรือเป็นจริงและมักจะมีเหตุผลที่ดีที่จะคิดว่ามันอาจจะเกิดขึ้น ความหวังนั้นมีได้หลากหลายรูปแบบขึ้นอยู่กับความต้องการของแต่ละบุคคล แต่มีความหวังอยู่สิ่งหนึ่งที่คนไทยโดยส่วนใหญ่รู้จักและคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี ความหวังนี้จะเกิดขึ้นทุกๆ 15 วัน สิ่งนั้นเราเรียกว่า “ความหวังที่จะถูกรางวัลสลากกินแบ่งรัฐบาล” หรือที่เรียกกันติดปากว่า “ถูกหวย” นั่นเอง

คำว่า “สลากกินแบ่งรัฐบาล” ตามพระราชบัญญัติ(พ.ร.บ)สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ. 2517 มิได้ให้ความหมายซึ่งเป็นนิยามศัพท์ของคำนี้ไว้เป็นการเฉพาะ แต่จากพจนานุกรมได้ให้ความหมายของคำว่า “สลากกินแบ่ง” ไว้ว่า หมายถึงสลากที่จำหน่ายเพื่อรับรางวัลในการเสี่ยงโชคโดยผู้จำหน่ายชักส่วนลดเป็นกำไร ส่วนคำว่า “รัฐบาล” หมายถึงองค์กรปกครองประเทศ คณะบุคคลที่ใช้อำนาจบริหารในการปกครองประเทศ

จากความหมายข้างต้นจึงสรุปได้ว่า “สลากกินแบ่งรัฐบาล” หมายถึง “สลากที่จัดจำหน่ายโดยองค์กรของรัฐที่ถูกต้องตามกฎหมายเพื่อรับรางวัลในการเสี่ยงโชค” โดยกฎหมายได้กำหนดให้สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลเป็นผู้จัดจำหน่าย หน่วยงานนี้ถูกจัดตั้งขึ้นตามมาตรา 5 แห่ง พ.ร.บ.สำนักงานสลากกินแบ่งฯ พ.ศ.2517 โดยมีวัตถุประสงค์ดังต่อไปนี้ (1) ออกสลากกินแบ่งรัฐบาล (2) จัดการโรงพิมพ์อันเป็นอุปกรณ์ในการพิมพ์สลากกินแบ่งรัฐบาลหรือพิมพ์สิ่งพิมพ์อื่นที่คณะกรรมการให้ความเห็นชอบ (3) กระทำการอื่นใดที่เกี่ยวเนื่องหรือที่เป็นประโยชน์แก่การดำเนินกิจการของสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล

สลากกินแบ่งรัฐบาลมีประวัติความเป็นมาอย่างยาวนาน เดิมนั้นเรียกว่า “หวย” ซึ่งเกิดขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ต่อมาเมื่อปี 2417 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) จึงได้เริ่มมีลอตเตอรี่เป็นครั้งแรก หากแต่ยังใช้เรียกทับศัพท์ว่า “ลอตเตอรี่” ซึ่งมีความหมายว่า “การเสี่ยงโชค”

การเล่นหวยในประเทศไทยมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบวิธีการเล่นและผู้มีอำนาจในการควบคุมดูแลเรื่อยมา จนในปี พ.ศ. 2482 คณะรัฐมนตรีมีมติให้จัดตั้งสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลสังกัดกระทรวงการคลัง และต่อมาในปี พ.ศ. 2517 ได้มีการตราพ.ร.บ.สำนักงานสลากกินแบ่งฯ ขึ้น โดยสำนักงานดังกล่าวมีฐานะเป็นนิติบุคคลและเป็นรัฐวิสาหกิจ ซึ่งในระยะแรกส่วนใหญ่นั้นเป็นการออกสลากเพื่อการสาธารณประโยชน์และการกุศลโดยมีการออกสลากเดือนละครั้งเรื่อยมา

ในปี พ.ศ. 2519 ได้มีการปรับเปลี่ยนงวดการออกสลากกินแบ่งรัฐบาลเป็นเดือนละ 2 ครั้ง และในขณะนั้นได้เกิดการพนันประเภท “สลากกินรวบ” เกิดขึ้นซึ่งถือเอาเลขท้ายรางวัลที่ 1 และรางวัลเลขท้าย 3 ตัวและ 2 ตัวมาพนันขันต่อกันโดยเจ้ามือตั้งอัตราจ่ายรางวัลสูงแต่เมื่อถูกรางวัลก็มักถูกโกงซึ่งเป็นที่มาของ “หวยเถื่อน” หรือ “หวยใต้ดิน”

สำหรับประเด็นที่ว่าสลากกินแบ่งรัฐบาลถือเป็นการพนันหรือไม่นั้น เมื่อพิจารณาตาม พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478 มิได้บัญญัติคำนิยามไว้แต่อย่างใด โดยกฎหมายเพียงแต่กำหนดประเภทรูปแบบการเล่นว่าประเภทหรือชนิดการเล่นแบบไหนที่จัดว่าเป็นการพนันที่จะต้องได้รับอนุญาตตามกฎหมายฉบับนี้ แต่โดยความหมายทั่วไป “การพนัน” หมายถึง การเข้าเล่นโดยการเสี่ยงโชค การทำนาย หรือการคาดเดาผลในอนาคตเพื่อแสวงหาผลประโยชน์เป็นเงิน ทรัพย์สินหรือสิ่งอื่นใดเป็นผลรางวัล ดังนั้น สลากกินแบ่งรัฐบาลจึงถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มการเล่นพนันรูปแบบหนึ่ง แต่มีกฎหมายมารองรับให้สามารถเล่นได้โดยถูกกฎหมาย เมื่อพิจารณาตามกรอบของศีลธรรมแล้วนั้น การพนันย่อมเป็นสิ่งที่ผิดเสมอ แต่ในทางกฎหมายการพนันนั้นเป็นได้ทั้งสิ่งที่ผิดหรือถูก ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่ว่ากฎหมายได้กำหนดกฎเกณฑ์ไว้อย่างไร

สำหรับรูปแบบของสลากกินแบ่งทั่วโลกในปัจจุบันนี้แบ่งออกได้เป็น 5 ประเภท ดังนี้

1) สลากแบบธรรมดา (Conventional Lottery) สลากกินแบ่งประเภทนี้ส่วนมากมีพื้นฐานมาจากการเลือกซื้อหมายเลขก่อนที่จะมีการออกรางวัล กล่าวคือผู้เล่นไม่สามารถเลือกหมายเลขที่ต้องการจะซื้อได้เนื่องจากหมายเลขจำกัดเฉพาะตามจำนวนสลากที่พิมพ์เท่านั้น

2) สลากล็อตโต (Lotto) สลากประเภทนี้ผู้เล่นสามารถเลือกซื้อหมายเลขใดก็ได้มากเท่าที่ตนต้องการ เงินรางวัลของสลาก Lotto มีสัดส่วนเป็นไปตามยอดจำหน่ายของสลากแต่ละงวด

3) สลากแบบรู้ผลทันที (Instant Lottery) สลากประเภทนี้ผู้เล่นจะสามารถทราบผลทันทีว่าตนเองถูกรางวัลหรือไม่ในรูปแบบสลากแบบขูด

4) สลากตัวเลข (The Number Game) เป็นการเลือกตัวเลข เลือกวันที่จะเล่น ระบุจำนวนเงินแล้วกรอกข้อมูลต่าง ๆ เหล่านี้ลงในแบบฟอร์ม (Betting Slip) จากนั้นรอฟังผลการออกรางวัลซึ่งแต่ละองค์กรกำหนดวันออกสลากต่างกันไป

5) สลากกีฬา (Toto) สลากรูปแบบนี้เป็นการทายผลการแข่งขันกีฬา โดยเลือกผู้ชนะ เลือกวันที่จะเล่น ระบุจำนวนเงิน จากนั้นรอฟังผลการออกรางวัลจากการอ้างอิงผลการแข่งขันกีฬา

ด้วยความที่สลากกินแบ่งรัฐบาลเป็นที่นิยมอย่างมากในประเทศไทยและทำกำไรอย่างมากให้แก่รัฐบาล รัฐจึงควรลดราคาสลากกินแบ่งรัฐบาลลงเพื่อในเกิดสัดส่วนที่เหมาะสมเมื่อเปรียบเทียบกับอัตราค่าครองชีพขั้นต่ำในประเทศไทย และควรเพิ่มจำนวนรางวัลให้มากขึ้นเพื่อกระจายโอกาสในการถูกสลากเมื่อเทียบกับจำนวนสลากที่พิมพ์ในแต่ละครั้ง รวมถึงการเพิ่มเงินรางวัลให้สูงขึ้นอีกด้วยเมื่อเทียบกับต้นทุนในการผลิต

เมื่อสลากกินแบ่งรัฐบาลเป็นการพนันชนิดหนึ่งที่รัฐอนุญาตให้ประชาชนเล่นได้อย่างถูกกฎหมาย จึงเป็นการดีที่รัฐสามารถควบคุมดูแลให้การเสี่ยงโชคชนิดนี้อยู่ในขอบเขตที่เหมาะสม และไม่ทำให้เงินไหลออกนอกระบบไปสู่ “ใต้ดิน” เพื่อให้ประชาชนและประเทศได้รับผลประโยชน์ร่วมกันอย่างสูงสุดนั่นเอง

โดย... 

พรพล เทศทอง

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์