อนาคตของประเทศไทย VS เวียดนาม

การเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่โดดเด่น และการมี “บทบาทในเวทีโลก” ในช่วงแรกนั้นส่วนหนึ่งที่สำคัญก็คือการที่มหาอำนาจคือ อเมริกาต้องต่อสู้ป้องกันการเผยแพร่ของลัทธิคอมมิวนิสต์ที่นำโดยรัสเซีย และจีน 

โดยที่ไทยเป็นประเทศ “หน้าด่าน” ที่สำคัญในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่อเมริกาต้องการชักชวนให้เข้าเป็นพวกซึ่งในกระบวนการนั้น  ได้ช่วยให้เกิดการพัฒนาทางเศรษฐกิจแก่ประเทศไทยโดยเฉพาะในด้านของสาธารณูปโภค และการใช้จ่ายทางด้านการทหารจำนวนมากของสหรัฐเพื่อต่อสู้กับฝ่ายคอมมิวนิสต์ที่กำลังมีอิทธิพลครอบงำประเทศส่วนใหญ่ที่อยู่รอบไทย

หลังจบสงครามเย็น และเริ่มกระบวนการ “Globalization” หรือการที่โลกเน้นการค้าขายระหว่างประเทศ  รวมถึงการลงทุนที่มีการเคลื่อนย้ายไปทั่วโลก  นั่นทำให้ไทยซึ่งมีความพร้อมกว่าประเทศในย่านอาเซียน  สามารถพัฒนาเศรษฐกิจอย่างรวดเร็วโดยการเป็นศูนย์กลางการลงทุนด้านการผลิต  โดยเฉพาะจากญี่ปุ่น 

และนั่นทำให้ไทยกลายเป็น “เสือเศรษฐกิจ” ประเทศหนึ่งของเอเชีย  และแม้ว่าไทยจะประสบกับวิกฤติทางเศรษฐกิจในปี 2540 หรือปี 1997 เราก็ยังสามารถฟื้นขึ้นมาได้ และเติบโตเร็วต่อมาอีก 10 ปี จนถึงปีวิกฤติ 2008 ที่เศรษฐกิจตกลงมาอย่างหนัก

และหลังจากนั้นประเทศก็ยังเกิดปัญหาต่อเนื่องมาตลอด รวมถึงปัญหาทางการเมือง  การเติบโตทางเศรษฐกิจที่เคยเติบโตสูงต่อเนื่องยาวนานดูเหมือนว่าจะ “ลดลงอย่างถาวร” จนถึงวันนี้เป็นเวลา 13-14 ปีแล้ว

การเป็นศูนย์กลางการผลิตสินค้าของประเทศไทยที่โดดเด่นในอดีตเองนั้น  ดูเหมือนจะตกต่ำลงมาก อานิสงส์จากการที่ประเทศข้างเคียงรวมถึงเวียดนามเริ่ม “เปิดประเทศ” ซึ่งสามารถดึงดูดทุนจากต่างประเทศได้ดีกว่า และมากกว่าไทยที่คนเริ่มขาดแคลน และแรงงานมีราคาแพงขึ้นมากเมื่อเทียบกับศักยภาพ  ปัญหาทางการเมืองก็มีส่วนที่ทำให้ความยอมรับของโลกลดต่ำลงเมื่อเทียบกับเวียดนามที่กำลังมีบทบาทเพิ่มขึ้นมากโดยเฉพาะในสายตาของอเมริกา 

กลุ่มประเทศพัฒนาแล้วที่สำคัญก็ไม่สนใจที่จะทำสนธิสัญญาทางการค้าด้วย  ซึ่งก็ส่งผลให้ประเทศไทยไม่ใช่ทางเลือกการลงทุนที่น่าสนใจอีกต่อไปโดยเฉพาะเมื่อเทียบกับเวียดนามหรืออินโดนีเซียที่ปัจจัยต่างๆ  เอื้ออำนวยมากขึ้นมากเมื่อเทียบกับไทยที่ปัจจัยต่างๆ  ถดถอยลง

          ที่สำคัญมากอีกอย่างหนึ่งก็คือ  ประชากรไทยมีอายุสูงขึ้นมาก และอัตราการเกิดต่ำมาก  และกำลังเป็น  “สังคมคนแก่” ซึ่งจะทำให้การเติบโตทางเศรษฐกิจในอนาคตนั้นเป็นไปได้ยากนอกเสียจากว่าจะสามารถ “เพิ่มประสิทธิภาพ” การทำงานขึ้นเรื่อยๆ  ซึ่งนั่นก็เป็นปัญหาที่แก้ยาก  เหตุผลก็เพราะ “คุณภาพ” ของคนค่อนข้างจะจำกัด  เพราะระดับการศึกษาของไทยนั้นมีการพัฒนาขึ้นน้อย 

เห็นได้จากระดับความก้าวหน้าทางด้านการศึกษา เช่น  การวัด และจัดอันดับการทดสอบเช่น PISA Test ของเด็กไทยไม่ได้ดีขึ้นในระยะเวลายาวนาน  เช่นเดียวกับดัชนีการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของไทยที่ไม่ดีนักเมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆ

          คำถามที่สำคัญก็คือ อนาคตของประเทศไทย จะไปทางไหน  เปรียบเทียบกับเพื่อนบ้านที่กำลังเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็วกว่ามาก?  และผมเองก็อยากจะตอบคำถาม “ยอดฮิต” ที่ว่า  เวียดนามจะตามทันไทยไหม?  และจะทันเมื่อไร?  และนี่ก็ไม่ใช่แค่เรื่องของเศรษฐกิจ  แต่เป็นบทบาททางการเมืองและสังคมระหว่างประเทศซึ่งหลายคนบอกว่า ควรจะรวมถึงการเป็นผู้นำทางด้านกีฬาโดยเฉพาะฟุตบอลที่เป็นกีฬายอดนิยมของทั้งสองประเทศด้วย

          ผมจะใช้ข้อมูลผลผลิตมวลรวมประชาชาติหรือ GDP ของ 3 ประเทศหลักในอาเซียนคือ ไทย  ฟิลิปปินส์ และเวียดนาม เป็นตัววัด  โดยที่ไทยจะเป็นประเทศหลักในฐานะที่เจริญเติบโตมาก่อน และมีขนาดใหญ่ที่สุด  ในปี 2021 ตัวเลขจากธนาคารโลกบอกว่า GDP ของไทยเท่ากับประมาณ 506 พันล้านดอลลาร์สหรัฐหรือ 18 ล้านๆ บาท 

ในขณะที่ของฟิลิปปินส์ ใหญ่เป็นอันดับ 2 ที่ 394 พันล้านดอลลาร์ หรือประมาณ 78% ของไทย  และเวียดนามเล็กที่สุดที่ 363 พันล้านดอลลาร์หรือประมาณ 72% ของไทย 

อย่างไรก็ตาม  มองไปในอนาคตระยะยาวจากสถาบันระดับโลก และโดยการปรับตัวเลขที่ผมคิดว่าน่าจะใกล้เคียงนั้นบ่งชี้ว่าเวียดนามจะโตได้ปีละประมาณ 7.2%  ต่อปี  ฟิลิปปินส์โตปีละ 5.3%  และไทยจะโตแค่เพียง 3.6% ต่อปี

         ดังนั้น  ภายในเวลา 10 ปี หรือปี 2032 เศรษฐกิจเวียดนามก็จะตามทันเศรษฐกิจไทย  คือ GDP อยู่ที่ประมาณ 726 พันล้านดอลลาร์ หรือเศรษฐกิจเวียดนามโตขึ้นเท่าตัว 

ในขณะที่เศรษฐกิจไทยโตขึ้น 43% นี่ก็เป็นสิ่งที่น่าตกใจมาก  เพราะหลายคนรวมถึงผมเองที่เข้าไปเที่ยวและลงทุนในเวียดนามอาจจะนึกไม่ถึง  แต่ผมเองก็คิดว่ามันมีโอกาสเป็นไปได้สูงเมื่อลองนึกดูว่าครั้งแรกที่ผมไปจีนเมื่อเกือบ 30 ปีก่อนที่ได้เห็น  “ความล้าหลัง” ของจีนอย่างสุดกู่  แต่เวลาผ่านมา  “ไม่นาน” จีนซึ่งเติบโตเร็วมากกลายเป็นอีกโลกหนึ่ง

          ฟิลิปปินส์เองที่เคยรุ่งเรืองกว่าไทย และแทบทุกประเทศในเอเชียในอดีต  ได้กลายเป็น “คนป่วยแห่งเอเชีย” ในสมัย “เผด็จการมาร์กอส” และก็กลับมารุ่งเรืองใหม่อีกครั้งในช่วง “ประชาธิปไตย” ในระยะหลังนี้  ประกอบกับจำนวนประชากรที่สูงถึง 116 ล้านคน  ก็จะสามารถไล่ตามไทยทันในอีกประมาณ 15 ปีข้างหน้า  โดยที่เศรษฐกิจจะใหญ่เท่ากันที่ 858 พันล้านดอลลาร์  ถึงวันนั้นประเทศไทยจะใหญ่เป็นอันดับ 4 ถ้ามาเลเซียไม่แซงไปเสียก่อน

          คำถามที่น่าสนใจอีกข้อหนึ่งก็คือ  ไทยจะเป็นประเทศร่ำรวยหรือพัฒนาแล้วเมื่อไร?  ถ้าคิดจากตัวเลขรายได้หรือนิยามในปัจจุบันก็คือ รายได้ต่อหัวของคนในประเทศจะอยู่ที่ 20,000 ดอลลาร์สหรัฐ หรือประมาณ 710,000 บาทต่อปี หรือ 59,200 บาทต่อเดือน 

ในขณะที่ ปัจจุบันรายได้ของเราอยู่ที่ 7,233 ดอลลาร์ต่อปีหรือเดือนละ 21,400 บาท นั่นก็หมายความว่าเราต้องใช้เวลาอีก 30 ปีกว่าที่เราจะเป็นประเทศพัฒนาแล้วถ้าเรายังโตไปเรื่อยๆ ในอัตราปีละ 3.5%

ผมเองคิดว่าโอกาสที่เราจะเป็นประเทศพัฒนาแล้วอาจจะน้อย  เราคงติดกับ “ประเทศรายได้คนชั้นกลาง” ถ้าไม่เลวร้ายจนกลายเป็น “ประเทศล้มเหลว” เหมือนกับบางประเทศที่เคยรวยมาก่อน  เพราะผมดูแล้ว  การจะเติบโตปีละ 3.5% ติดต่อไปอีก 30 ปีนั้นคงจะยากเมื่อคำนึงถึงว่าจำนวนคนไทยจะเริ่มลดลงในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า 

ไม่ต้องพูดถึงการพัฒนาทางด้านประสิทธิภาพที่จะยากขึ้นมาก เมื่อเราแก่ตัวลงเรื่อยๆ  แต่ถ้าเราอยากจะโตต่อไปเรื่อยๆ  สิ่งที่จะทำได้คงต้องเป็นการเปลี่ยนแปลงแบบ  “สิ้นเชิง” และโดยคนรุ่นหนุ่มสาวในปัจจุบันที่ยังมีอายุเหลืออยู่เพียงพอที่จะนำประเทศไปสู่การเป็นประเทศที่ก้าวหน้า และพัฒนาแล้ว         

 

 

 

 

พิสูจน์อักษร....สุรีย์  ศิลาวงษ์