กรมโรงงานพัฒนา E-Nose เครื่องตรวจวัดกลิ่นรบกวนจากอุตสาหกรรม

นายวันชัย พนมชัย อธิบดีกรมโรงงานอุตสาหกรรม (กรอ.) กล่าวว่า จากข้อมูลการร้องเรียนโรงงานด้านกลิ่นเหม็นรบกวนประชาชน พบว่าในแต่ละปีมีข้อร้องเรียนเฉลี่ย 300 ครั้ง อย่างไรก็ตาม กลิ่นรบกวนจากสารเคมีที่ไม่ได้อยู่ในกลุ่มการผลิตเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิต ยังไม่สามารถตรวจวัดระดับกลิ่นได้ เนื่องจากไม่สามารถใช้คนดมได้ เพราะเป็นพิษอันตรายต่อสุขภาพผู้ทดสอบกลิ่น

กรอ.จึงมีแนวความคิดที่จะพัฒนาเครื่องตรวจวัดกลิ่นรบกวนในกลุ่มที่ไม่ใช้วิธีการตรวจวัดแบบคนดม ด้วยการใช้เทคโนโลยี E-nose จมูกอิเล็กทรอนิกส์ตรวจวัดระดับกลิ่นรบกวนด้วยเทคโนโลยีเคมีไฟฟ้า (electrochemistry) จำนวนเซ็นเซอร์หลายชนิดหลายประเภท มาตรวจวัดกลิ่นเลียนเทียบเคียงแบบการดมกลิ่นของมนุษย์

โดยบูรณาการความร่วมมือกับ SCGP ผู้คิดค้นนวัตกรรม ซึ่งได้รับรางวัลชนะเลิศ Nation Innovation Awards Winner จากสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติปี 2563 และร่วมกับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง เพื่อพัฒนา E-Nose ตรวจวัดระดับกลิ่นรบกวนจากโรงงาน กำหนดคุณลักษณะ (Specification) ด้านเทคนิค ประสิทธิภาพ และการประมวลผลข้อมูลความถูกต้องแม่นยำ 

นายวันชัย กล่าวต่อว่า การดำเนินงานจะแบ่งเป็น 2 ช่วง คือ 1.ช่วงการพัฒนาเครื่อง E-Nose พร้อมการกำหนดคุณลักษณะด้านเทคนิค ใช้ระยะเวลาประมาณ 1 ปี  

2.ช่วงการทดสอบด้วยการตรวจวัดภาคสนาม การเก็บข้อมูลระดับกลิ่นจากภาคอุตสาหกรรม พร้อมการประมวลผล และการร่างค่าความเข้มกลิ่น ซึ่งจะใช้ระยะเวลาประมาณ 2 ปี คาดว่าจะสามารถนำ E-Nose มาใช้จริงได้ภายในปี 2567

ทั้งนี้ กลิ่นรบกวนจากกระบวนการผลิตในโรงงานผลิตอาหาร โรงงานพ่นสี ผสมสารเคมีและการเผาไหม้เชื้อเพลิง ล้วนแต่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต และความเป็นอยู่ของประชาชนโดยรอบโรงงาน

ปัจจุบันมีกฎกระทรวง เรื่อง กำหนดมาตรฐานและวิธีการตรวจสอบกลิ่นในอากาศจากโรงงาน พ.ศ. 2548 บังคับใช้กับโรงงาน 23 ประเภท ซึ่งส่วนใหญ่เป็นโรงงานผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร อาหาร เครื่องดื่ม และล่าสุดมีการกำหนดเพิ่มเติม เรื่อง กำหนดมาตรฐานค่าความเข้มกลิ่นของอากาศเสียที่ปล่อยทิ้งจากโรงงานผลิตยาง พ.ศ. 2562

โดยทั้งหมดใช้วิธีการตรวจวัดค่าความเข้มกลิ่นด้วยการดม (Sensory Test) ซึ่งการตรวจวัดด้วยผู้ทดสอบดมกลิ่นสามารถทำได้เฉพาะกลิ่นจากโรงงานที่เป็นการผลิตที่เกี่ยวกับสิ่งมีชีวิต อาหาร การแปรรูปผลิตภัณฑ์ตามธรรมชาติ ซึ่งกลิ่นดังกล่าวต้องไม่มีผลกระทบต่อคนผู้ทดสอบดมกลิ่น