เก่งแต่กำกับ แต่นำไม่เป็น | บวร ปภัสราทร

ผู้บริหารใส่ใจแต่การกำกับการทำงานให้เป็นไปอย่างที่เคยเป็น หรือเป็นไปตามตัวหนังสือที่ยึดถือปฏิบัติกันมายาวนาน จะให้พายเรือไปไหน ท่านไม่บอก แต่พอพายเรื่องผิดจังหวะ เร็วไปช้าไป ท่านเล่นงานทันที 

มีอยู่มากมายทีเดียวที่ผู้บริหารชอบเป็นผู้คอยบังคับและบัญชา มากกว่าการเป็นผู้นำ ผู้นำชี้อนาคตว่าเป็นอย่างไร บอกด้วยว่าไปถึงเป้าหมายในอนาคตนั้นแล้ว ใครจะได้อะไร ผู้นำทำให้งานเราง่ายขึ้นด้วยการจัดสภาวะแวดล้อมการทำงานที่อำนวยให้เราทำงานไปสู่เป้าหมายในอนาคตได้อย่างเต็มที่ 

บอกว่าบ้านเราอยากมีโปรแกรมเมอร์เยอะๆ ผู้นำก็จัดให้มีเงินกู้ยืมเพื่อมาเรียนเป็นโปรแกรมเมอร์ แต่ถ้ากำกับเป็นอย่างเดียว จะถามว่าวันนี้มีสอนอะไรกันบ้างที่เกี่ยวกับงานโปรแกรมเมอร์ แต่ไม่ใส่ใจว่ามีใครอยากเรียนแล้วหาเงินกู้มาเล่าเรียนไม่ได้บ้าง

การกำกับดูแลการดำเนินงานโดยปราศจาการนำที่ดี  จะหยุดองค์กรให้อยู่ที่เดิม ไม่เดินหน้าไปไหน พนักงานจะทำงานกันหามรุ่งหามค่ำ เพราะไปใส่ใจแต่ว่าทำอย่างนี้ถูกระเบียบแล้ว ทำอย่างนั้นไม่ได้เพราะไม่มีระเบียบให้ทำ อยู่กับตัวหนังสือที่ตราไว้เป็นกฎกติกา 

เมื่อไม่มีการนำว่าตรงไหนคือเส้นชัย วนอยู่ตรงไหน ตรงนั้นกลายเป็นเส้นชัยไปหมด วัฒนธรรมการทำงานจะมุ่งเน้นการได้ทำ มากกว่าการทำงานให้ได้ผล มุ่งเน้นกับประสิทธิภาพ แต่ไม่ใส่ใจใด ๆกับประสิทธิผล

เพราะไม่รู้ว่าผลที่ต้องการให้เกิดขึ้นมาจากการได้ทำงานนั้นคืออะไร มีงบประมาณให้ไว้ ความสำเร็จหยุดอยู่ที่ได้ใช้งบประมาณนั้นไปแล้ว ใช้หมดเร็วเท่าใดก็ยิ่งดีเท่านั้น 

ทุกคนวิ่งเป็นวงกลมแล้วบอกว่างานการฉันดีขึ้นแล้ว เพราะฉันวิ่งเร็วขึ้น แต่ไม่ได้ไปไหน ยังวนอยู่กับที่เดิม ทำให้ไม่เพียงแต่จะเหนื่อยมากขึ้น แต่ยังต้องหมดเงินทองไปกับการทำงานที่ไม่มีเป้าหมายว่าจะมีอะไรดีขึ้นบ้าง สร้างถนนไว้ซ่อมทุกปีเว้นปี ไม่ใช่สร้างถนนไว้ส่งเสริมให้คนเดินทางค้าขายกันมากขึ้น มีเครื่องสูบน้ำไว้ซ่อมมากกว่าไว้สูบน้ำ

ถ้ารู้ตัวว่าเจอนายใหญ่จอมกำกับ แล้วอยากอยู่สบายกับงานเดิม ๆนั้นไปเรื่อย ๆ ไม่ต้องฝึกฝนฝีมืออะไรไปมากกว่าการทำงานตามแบบฉบับดั่งเดิมให้เป็น อย่าถามว่าทำไมต้องมีขั้นตอนเหล่านั้น ตั้งหน้าตั้งตาทำไปตามที่ตัวหนังสือตามกฎกติกากำหนดไว้

ทำให้เกิดขึ้นโดยไม่ต้องพยายามให้มีอะไรเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม แต่พยายามพูดอะไรที่ดูเป็นนามธรรมในเชิงประสิทธิภาพ ประสิทธิผลไว้มาก ๆ ทำสักพักจะคุ้นเคยไปเองแล้วจะไม่ทุกข์ร้อนใด ๆกับการทำงานวนไปวนมาอยู่ที่เดิม

ทำไมคนที่นั่งเก้าอี้บริหารจำนวนไม่น้อยจึงกำกับเก่ง แต่นำไม่เป็น อธิบายได้ว่ามนุษย์ชอบวางอำนาจเหนือคนอื่นอยู่แล้ว การกำกับ หรือการบังคับให้ใครต่อใครทำตามที่สั่งจึงเป็นทักษะที่แทบจะติดตัวมาตั้งแต่เกิด 

คงเคยพบเห็นพ่อแม่ที่สั่งให้ลูกทำนั่น ไม่ให้ทำนี่ ซึ่งพ่อแม่ทำได้โดยไม่ต้องฝึกฝนอะไรมาเลย แต่ถ้าเป็นพ่อแม่แบบผู้นำ จะตั้งเป้าหมายให้ลูกเห็นเป็นตัวอย่าง พร้อมกับทำตัวเป็นแบบอย่างให้ดูว่าจะไปถึงเป้าหมายนั้นต้องทำ หรือไม่ทำอะไรบ้าง 

การนำจึงต้องการมากกว่าสั่งเป็นที่ติดตัวกันมา แต่ต้องฝึกให้ตนเองทำตัวอย่างให้ดูได้ รู้จักการตั้งรางวัลว่าแบบไหน ผู้คนจะสนใจทำตามเป้าหมายที่ต้องการ เพื่อจะได้รางวัลนั้นไป

ที่ยากขึ้นไปอีกคือต้องฝึกหัดสร้างเรื่อง สร้างนิทานมาเล่าให้ผู้คนได้ฟัง ซึ่งเมื่อฟังไปแล้ว ผู้คนจะร่วมกับผู้นำไล่ล่าเส้นชัยนั้นโดยไม่ต้องมีการบัญชา ไม่ต้องมีการตั้งรางวัลล่อใจ เพียงแค่เรื่องที่ได้ใจสักเรื่องเดียว ก็มีคนทำตามที่ผู้นำอยากให้ทำแล้ว แต่จะสร้างเรื่องขึ้นมาได้ ผู้นำก็ต้องเก่งมากกว่าแค่ตะโกนสั่งงาน

เลิกเป็นผู้บริหารที่เก่งแต่กำกับกันเถอะ ลองขยับขึ้นไปผู้นำกันบ้าง หลายอย่างจะดีขึ้น คนที่เกี่ยวข้องจะทุกข์น้อยลง.

คอลัมน์ : ก้าวไกลวิสัยทัศน์
รศ.ดร.บวร ปภัสราทร
คณะเทคโนโลยีสารสนเทศ
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี