ข้อสังเกตต่อบริการสาธารณะด้านกีฬา

โดยเป็นกิจการที่อยู่ในความอำนวยการหรืออยู่ในความควบคุมของฝ่ายปกครอง ที่จัดทำขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสนองความต้องการส่วนรวมของประชาชน อันเป็นการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่ประชาชนและสร้างการพัฒนา ทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคม รวมถึงการพัฒนาประเทศชาติในภาพรวม

การจัดทำบริการสาธารณะแบ่งออกเป็นหลายด้าน อาทิเช่นด้านความมั่นคงปลอดภัย ด้านสาธารณูปโภค ด้านพาณิชยกรรมและอุตสาหกรรม ด้านการศึกษาวิจัย ด้านศิลปะและวัฒนธรรม ซึ่งสามารถปรับปรุงเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลาต้องมีความเสมอภาค ความต่อเนื่อง และปรับปรุงเปลี่ยนแปลงได้

การกีฬา คือกิจกรรมที่เป็นส่วนหนึ่งของชีวิต เล่นเพื่อความสนุกสนาน และเพื่อแสดงออกซึ่งความสามารถและความสวยงามด้วยการเคลื่อนไหวของร่างกายในเวลาว่างและให้เป็นไปตามกฎและระเบียบที่วางไว้

ทั้งนี้กีฬาเป็นกิจกรรมที่เป็นไปตามความสมัครใจ ไม่มีการบังคับ การกีฬามีลักษณะเป็นสถาบันสังคมอย่างหนึ่ง สถาบันสังคมนี้ต้องมีมาตรการกฎระเบียบในการเล่น และมีหน่วยงานที่เป็นผู้รักษามาตรการต่างๆ ให้เป็นไปตามกฎระเบียบที่ได้วางไว้ ถือเป็นรูปแบบของการจัดทำบริการสาธารณะอย่างหนึ่ง

ดังนั้นรัฐจึงจัดให้มีองค์กรที่ทำหน้าที่ดูแลกิจการด้านกีฬาในประเทศ ประชาชนทุกคนควรมีสิทธิในการเข้าถึงการรับบริการด้านกีฬาอย่างเสมอภาคและเท่าเทียมกัน เมื่อพิจารณาตามความหมายของบริการสาธารณะแล้ว กีฬาจึงถือเป็นรูปแบบอย่างหนึ่งในการจัดทำบริการสาธารณะที่รัฐจำเป็นต้องจัดทำ

ในประเทศไทย บริการสาธารณะถูกจัดทำโดยวิธีการทางกฎหมายมหาชนและกฎหมายเอกชน ทั้งนี้วิธีการทางกฎหมายมหาชนถูกจัดทำโดยองค์กรของรัฐในรูปแบบต่างๆ เพื่อให้สอดคล้องต่อประเภท เนื้อหา วิธีการ หรือวัตถุประสงค์ของแต่ละกิจกรรม การจัดทำบริการสาธารณะจึงจะมีประสิทธิภาพ เช่นบางกิจกรรมควรจัดรูปแบบและกำหนดอำนาจหน้าที่ให้อยู่ภายใต้การรวมศูนย์อำนาจไว้ที่ส่วนกลางโดยการควบคุมจากกระทรวง หรือบางกิจกรรมควรให้ท้องถิ่นเป็นผู้จัดทำ หรือบางกิจกรรมให้รัฐวิสาหกิจเป็นผู้ดำเนินการ หรือบางกิจกรรมรัฐสามารถให้เอกชนดำเนินการโดยอยู่ภายใต้การกำกับดูแลจากส่วนกลาง หรือบางกิจกรรมควรมีระบบการบริหารและดำเนินการที่เป็นอิสระไม่อยู่ภายใต้ระบบราชการ

กล่าวโดยสรุปคือ การจัดทำบริการสาธารณะเป็นหน้าที่ของนิติบุคคลในกฎหมายมหาชน อันได้แก่รัฐและนิติบุคคลที่ได้จัดตั้งขึ้นตามกฎหมาย อันได้แก่ กระทรวง ทบวง กรม และทบวงการเมืองอื่นๆ องค์การบริหารส่วนท้องถิ่น และองค์กรของรัฐบาล ซึ่งเป็นผู้ได้รับมอบหมายให้มีหน้าที่รับผิดชอบดำเนินการ เว้นแต่บริการสาธารณะที่ให้เอกชนไปทำแทนฝ่ายปกครอง ต้องจัดทำขึ้นเพื่อสนองความต้องการส่วนรวมของประชาชน โดยอยู่ภายใต้การควบคุมหรือกำกับของฝ่ายปกครองอันเป็นบริการที่ต่างจากบริการของเอกชนที่เป็นเรื่องของฝ่ายเอกชนที่จัดทำขึ้นโดยความสมัครใจ ไม่ว่าประสงค์สิ่งตอบแทนหรือแสวงหากำไรหรือไม่ก็ตาม

ปัจจุบันประเทศไทยมีองค์กรที่เกี่ยวข้องทางด้านการกีฬาซึ่งสามารถจำแนกออกเป็น 3 กลุ่ม ดังนี้

1.องค์กรด้านการบริหารจัดการ คือ กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา การกีฬาแห่งประเทศไทย

2.องค์กรด้านการพลศึกษา คือ กรมพลศึกษา มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ โรงเรียนกีฬา

3.องค์กรที่ได้รับอำนาจทางปกครองในการจัดการด้านกีฬา คือ สมาคมกีฬาแห่งประเทศไทย คณะกรรมการโอลิมปิกแห่งประเทศไทย

แต่เมื่อพิจารณาตามความหมายของการจัดทำบริการสาธารณะด้านกีฬา จะมีองค์กรที่เกี่ยวข้อง ต่อไปนี้

1.องค์กรของรัฐผู้จัดทำบริการสาธารณะเอง คือ กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา การกีฬาแห่งประเทศไทย

2.องค์กรเอกชนผู้ได้รับมอบอำนาจให้จัดทำบริการสาธารณะ คือ สมาคมกีฬาแห่งประเทศไทย คณะกรรมการโอลิมปิกแห่งประเทศไทย ในส่วนของกรมพลศึกษา มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ โรงเรียนกีฬา ถือเป็นการจัดทำบริการสาธารณะด้านการศึกษา

วงการกีฬาในประเทศไทยได้พัฒนาไปอย่างมากและมีการยกระดับให้เทียบเท่าในระดับสากล มีการพัฒนาเข้าสู่ในยุคของการเล่นกีฬาไม่ใช่เพื่อสันทนาการอีกต่อไป แต่เพื่อการอาชีพ ดังเช่นที่เกิดขึ้นแล้วในต่างประเทศ แต่การเล่นกีฬาก็ยังคงเป็นปัจจัยเสริมพื้นฐานของการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในสังคมที่รัฐจะต้องจัดให้มี ไม่ว่าจะเป็นด้านพื้นที่ ด้านอุปกรณ์ ด้านการสนับสนุนอื่นๆ โดยรัฐต้องจัดให้มีบริการสาธารณะด้านกีฬาขึ้นเสมอ

เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนแปลงไป องค์กรผู้จัดทำบริการสาธารณะด้านกีฬาควรจะต้องปรับเปลี่ยนให้ทันต่อการพัฒนา เพื่อให้เป็นระบบและมีอำนาจหน้าที่ที่สามารถบริหารจัดการด้านกีฬาให้พัฒนาขึ้นโดยมีกฎหมายรองรับหรือให้อำนาจไว้ จะเห็นได้ว่าองค์กรที่จัดทำบริการสาธารณะในประเทศไทยปัจจุบันนี้ มีโครงสร้างที่ถูกจัดตั้งมานานและกระจัดกระจายไม่มีความสอดคล้องกัน จนในบางครั้งเกิดความทับซ้อนกันในเรื่องของอำนาจหน้าที่

เนื่องด้วยวิวัฒนาการของการจัดทำบริการสาธารณะในประเทศไทยมีการเปลี่ยนแปลงไปตามรูปแบบการปกครอง ซึ่งในแต่ละช่วงนั้นการจัดตั้งองค์กรขึ้นมาเพื่อจัดทำบริการสาธารณะมีความสอดคล้องเพียงยุคสมัยหนึ่งๆ เท่านั้น และการจัดทำบริการสาธารณะในประเทศไทยได้มุ่งเน้นไปตามสภาพการณ์ในขณะนั้นเป็นหลัก

ในอดีตที่ผ่านมาประเทศไทยได้มุ่งเน้นไปทางความมั่นคงและเศรษฐกิจเป็นสำคัญ โดยองค์กรหลักที่จัดทำบริการสาธารณะด้านกีฬา คือ การกีฬาแห่งประเทศไทย ที่มีสถานะภาพเป็นรัฐวิสาหกิจ ซึ่งผู้เขียนเห็นว่าที่มาและวัตถุประสงค์ รวมถึงการใช้อำนาจหน้าที่ต่างๆ ในสถานการณ์ปัจจุบันของการพัฒนาด้านการกีฬา รัฐวิสาหกิจไม่สามารถจัดทำบริการสาธารณะด้านกีฬาได้อย่างมีประสิทธิภาพให้ตรงตามวัตถุประสงค์ได้

โดย... 

พรพล เทศทอง

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์