โลกยุ่งยากแต่อย่าให้ชีวิตยากเย็น | บวร ปภัสราทร

ถ้าเดินทะเลแล้วเจอพายุ กัปตันฝีมือดี ๆ ผู้โดยสารก็คงตกอกตกใจกันบ้าง แต่ก็ไม่ถึงกับแตกตื่นเอาตัวรอด ถ้ากัปตันไม่เอาไหน นั้นแหละที่จะโกลาหลกันใหญ่โต คนเบอร์หนึ่งจึงมีบทบาทสำคัญมากในยามที่โลกเต็มไปด้วยความยุ่งยาก 

ซึ่งในชีวิตจริง ทุกคนเป็นเบอร์หนึ่งของอะไรสักอย่างกันทั้งนั้น เป็นเบอร์หนึ่งขององค์กร เป็นเบอร์หนึ่งของครอบครัว และที่แน่ ๆคือทุกคนเป็นเบอร์หนึ่งของตนเองเสมอ 
 

โลกเราไม่ใช่เพิ่งจะเจอเรื่องยุ่งยากวุ่นวายที่ดาหน้ากันมาอย่างต่อเนื่องเหมือนจะเล่นงานเราให้หมดเรี่ยวหมดแรงกันไป เรื่องยุ่งยากต่อเนื่องเป็นอนุกรมแบบที่พบเจอกันในวันนี้ เคยเกิดมาในโลกนี้หลายครั้งแล้ว 

มีครั้งหนึ่งเมื่อเกือบสองพันหนึ่งร้อยปีมาแล้ว ที่มีทั้งสงคราม มีทั้งภัยพิบัติ มีทั้งปัญหาสังคมรุมเล่นงานโลกใบนี้ และได้สร้างความยากเย็นนานาประการให้กับผู้คนในสมัยนั้น จนมีนักปราชญ์ชาวโรมันคนหนึ่งพยายามหาแนวทางที่จะทำให้ชีวิตไม่ยากเย็นเกินไปในยามที่โลกวุ่นวาย 

แนวทางนี้ได้รับการบอกเล่ากันมาอย่างต่อเนื่องจนตราบเท่าทุกวันนี้ ในชื่อว่า Stoicism ที่วารสารธุรกิจหลายฉบับรายงานไว้ว่า อภิมหาเศรษฐีหลายคนใช้แนวทาง Stoicism นี้สร้างความสำเร็จขึ้นมาได้ท่ามกลางโลกที่เต็มไปด้วยความวุ่นวาย

Stoicism ขึ้นต้นด้วยการยอมรับว่ามีความวุ่นวายขึ้นจริงและยอมรับว่าความวุ่นวายนั้นจะนำความยากเย็นมาสู่เราได้เสมอ  ไม่หลอกตนเองว่าใครจะวุ่นวายแค่ไหนก็ช่าง ฉันไม่มีอะไรจะยากเย็นไปด้วย ใครจะทำสงครามกันแค่ไหน ฉันเชื่อว่าฉันไม่ยากเย็นอะไรจากความวุ่นวายนั้น 

การหลอกตนเองว่าจะรอดพ้นจากผลกระทบจากโลกที่วุ่นวายนั้น อาจทำให้เราอยู่ในความประมาทและไม่พร้อมเท่าที่ควรเมื่อผลกระทบเคลื่อนมาถึงตัว 

การยอมรับว่าเราจะมีความยากเย็นจากความวุ่นวายที่คนอื่นทำให้เกิดขึ้น ช่วยให้เราแยกแยะได้ระหว่างความวุ่นวาย กับการตอบสนองต่อความวุ่นวายนั้นได้ชัดเจนยิ่งขึ้น ความวุ่นวายคือสงคราม ความยากเย็นที่กระทบกับเราคือภัยเศรษฐกิจ การตอบสนองของเราต้องเป็นการตอบสนองภัยเศรษฐกิจ ไม่ใช่ไปตอบสนองเรื่องสงคราม 

ไปถกเถียงกันเอาเป็นเอาตายว่าฝ่ายไหนถูกฝ่ายไหนผิด เรื่องสำคัญไม่ใช่ความวุ่นวาย แต่เรื่องสำคัญคือการตอบสนองต่อความยากเย็นที่เป็นผลมาจากความวุ่นวายนั้น ความวุ่นวายมาจากฝีมือคนอื่น แต่การตอบสนองต่อความยากเย็นจากความวุ่นวายนั้นเป็นฝีมือของเราโดยตรง 

ถ้าจะรับมือความยากเย็นที่ตามมากับความวุ่นวาย ให้พยายามมองภาพรวมของความวุ่นวายนั้น แล้วแยกแยะให้เห็นชัด ๆว่าเราอยู่ตรงไหนในความวุ่นวายนั้น เพื่อจะได้วางแนวทางการรับมือให้สอดคล้องกับตำแหน่งของเรา  มีอะไรบ้างที่เราควบคุมได้ อะไรบ้างที่นอกเหนือการควบคุมของเรา ทำทุกอย่างที่เราควบคุมได้ให้ดีที่สุด 

แต่ต้องไม่คาดหวังว่าเมื่อทำดีที่สุดแล้ว ทุกอย่างต้องดีตามไปด้วย เพราะมีบางอย่างที่เกินเลยการควบคุมเกิดขึ้นได้เสมอ ออกกำลังกายเต็มที่แล้ว อย่าหวังว่าจะไม่เจ็บป่วยอะไรเลย  

พยายามมองความยากเย็นทุกอย่างที่ขวางหน้าให้เป็นความท้าทาย มากกว่าจะมองเป็นความโชคร้าย ดีขึ้นไปอีกคือมองว่าเป็นอีกวาระหนึ่งที่จะใช้แสดงฝีมือกันให้เห็นเป็นที่ประจักษ์ สถานการณ์สร้างวีรบุรุษ วีรสตรีให้เกิดขึ้นเสมอ 

เวลาจะมองความท้าทายใด ๆ ให้มองลงไปที่พื้นฐาน อย่ามโนเกินเลยไปจากสิ่งที่ได้พบเห็น ความยุ่งยากที่พบเจอคือน้ำมันแพง อย่าเพิ่งไปมโนต่อยอดไปก่อนว่าไฟฟ้าจะขาดแคลน  ถ้ามโนต่อยอดความยากเย็นมากเกินเลยไป จะจนปัญญาคิดหาวิธีการรับมือ

ที่สำคัญยิ่งคือท่ามกลางความยุ่งยากมีคนต้องการความช่วยเหลือจากเคราะห์กรรมที่กลายเป็นความยากเย็นในชีวิตของคนเหล่านั้น    Stoicism เน้นให้หาทางช่วยเหลือคนอื่นที่ตกระกำลำบากจากความวุ่นวายนั้นในทันทีที่มีกำลังพอจะช่วยเหลือกันได้  

การช่วยให้ผู้อื่นทุเลาความยากเย็น Stoicism เชื่อว่าจะมีอานิสงส์ช่วยให้เรายากเย็นน้อยลงไปด้วยเช่นกัน ช่วยคนอื่นให้พ้นทุกข์ อย่างน้อยที่สุดก็ได้ความสบายใจตอบแทนคืนมา.

คอลัมน์ : ก้าวไกล วิสัยทัศน์
รศ.ดร.บวร ปภัสราทร
คณะเทคโนโลยีสารสนเทศ
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี