ครั้งแรกของโลก! ทีมวิจัย “เพาะเลี้ยงเลือดนอกร่างกาย” สำเร็จ มีคนไทยร่วมด้วย

จากปัญหาการขาดแคลนเลือดทางการแพทย์ที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็น ธนาคารเลือดมีเลือดไม่เพียงพอเนื่องจากมีผู้ป่วยต้องการใช้เลือดเพิ่มขึ้น หรือการบริจาคเลือดมีข้อจำกัดในคนบางกลุ่ม ไปจนถึงผู้ต้องการเลือดแต่มีกรุ๊ปเลือดที่หายากทำให้การรักษาล่าช้า

ล่าสุดมีงานวิจัยจาก University of Bristol ประเทศอังกฤษ เปิดเผยว่าทีมวิจัยของพวกเขาสามารถสร้าง “เม็ดเลือดแดง” (RBC) ที่มาจากการเพาะเลี้ยงในห้องแลปได้สำเร็จเป็นครั้งแรกของโลก และหนึ่งในนั้นมี ดร.นพ.คงธนะ ตระการสง่า อาจารย์ภาควิชาชีวเคมี คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล อยู่ในทีม “วิจัยผู้ผลิตเซลล์ไลน์เม็ดเลือดแดง” ซึ่งเป็นคนไทยเพียงคนเดียวอีกด้วย

การแพทย์ปัจจุบันนี้หากต้องการเลือดเพื่อใช้ในการรักษาผู้ป่วยหรือทำการทดลองจะต้องพึ่งพาเลือดที่มาจากการบริจาคเพียงอย่างเดียว ที่สำคัญ “เม็ดเลือดแดง” มีอายุการจัดเก็บที่สั้น ตัวเม็ดเลือดแดงเก็บได้ไม่เกิน 42 วัน ส่วนเกล็ดเลือดเก็บได้เพียงแค่ 5 วัน จากข้อมูลของโรงพยาบาลศิริราชพบว่า คนที่มาบริจาคเลือดส่วนใหญ่ จะสัมพันธ์กับความชุกในหมู่เลือดของประชากรคนไทยคือ เลือดกรุ๊ป A, B, O, AB หมู่เลือดที่ไม่ค่อยขาดคือกรุ๊ป AB ส่วนเลือดกรุ๊ป A และ O มักจะขาดแคลนเป็นระยะ เพราะมีคนไข้ที่ต้องถ่ายเลือดกรุ๊ปนี้จำนวนมากพอสมควร  ทำให้เลือดขาดแคลนบ่อยๆ 

ประเด็นที่น่าสนใจของงานวิจัยชิ้นนี้ระบุว่า เนื่องจากเลือดไม่สามารถผลิตได้นอกร่างกายมนุษย์ จึงทำให้บางช่วงเลือดไม่เพียงพอต่อความต้องการใช้งานทางการแพทย์ ดังนั้นการผลิตเลือดขึ้นมาจากห้องแลปถือเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่อาจแก้ปัญหานี้ได้

• เมื่อมนุษย์ผลิต “เลือด” นอกร่างกายได้สำเร็จ!

ผลงานจากทีมวิจัยผู้ผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดง เปิดเผยต่อสาธารณะว่า ในเมื่อเลือดไม่สามารถผลิตนอกร่างกายมนุษย์ได้ แม้ว่าในอดีตจะเคยมีการพยายามสร้าง RBC จาก Embryonic stem cell ก็ตาม แต่กลับได้ผลลัพธ์แค่ RBC ที่สร้างแต่ Fetal hemoglobin ออกมาเท่านั้น ในงานวิจัยครั้งนี้จึงใช้วิธีการใหม่คือ ใช้ Adult erythroid cell พร้อมกับการให้ Tetracycline ในอาหารเพาะเลี้ยง จนในที่สุดสามารถผลิต “เม็ดเลือดแดง” ปกติที่มี Adult hemoglobin ได้ โดยวิธีนี้เหมาะกับการผลิตเลือดกรุ๊ปที่หายาก และในอนาคตสามารถสร้างเลือดที่เป็นของตัวเองออกมาได้ทันทีโดยไม่ต้องรอการบริจาค

แม้ว่างานวิจัยนี้จะมีการตีพิมพ์ใรวารสารวิชาการ Nature ไปแล้วตั้งแต่ปี ค.ศ. 2017 ในประเทศอังกฤษ แต่ในปัจจุบันการที่มนุษย์จะสร้างเม็ดเลือดแดงขึ้นมาเพื่อใช้ทางการแพทย์หรือเหตุฉุกเฉินนั้น ยังติดข้อจำกัดในเรื่องงบประมาณอยู่บ้าง แต่ในแวดวงวิชาการมองว่านี่เป็นอีกหนึ่งนวัตกรรมที่จะสามารถพลิกโฉมวงการการแพทย์ทั่วโลกให้มีความก้าวหน้ามากขึ้น 

และสำหรับ ดร.นพ.คงธนะ หลังเสร็จจากงานวิจัยและจบการศึกษาระดับปริญญาเอกจากภาควิชาเคมี University of Bristol ก็ได้กลับมาทำหน้าที่เป็นอาจารย์ภาควิชาชีวเคมี คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล เพื่อผลิตบุคลากรทางด้านเคมีและการแพทย์ต่อไปในอนาคต

อ้างอิงข้อมูล : BBC, Nature และ โรงพยาบาลศิริราช