“ไขมันทรานส์”มากกว่าอ้วนเสี่ยงโรคหัวใจ ไทยกำจัดจาก“อุตสาหกรรมอาหาร”   

ตั้งแต่ปี 2561 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข(สธ.) กำหนดห้ามผลิต นำเข้า จำหน่ายไขมันทรานส์  เป็นการคุ้มครองผู้บริโภคเพราะมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ชัดเจนว่า เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด

ล่าสุด นพ.ชลน่าน ศรีแก้ว รมว.สาธารณสุข บอกว่า องค์การอนามัยโลกหรือฮู(WHO)รับรองง่าประเทศไทยเป็นประเทศที่มีการกำจัดไขมันทรานส์ ออกจากอุตสาหกรรรมอาหาร โดยเป็น 1 ใน 5 ประเทศแรของโลกที่ได้รับการรับรองนี้ สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ ทั้งด้านการออกกฎหมายควบคุม รวมถึงมีการเฝ้าระวังเข้มงวดอย่างต่อเนื่อง
5 ประเทศ ประกอบด้วย  ไทย เดนมาร์ก ลิทัวเนีย ซาอุดิอาระเบีย  และโปแลนด์

นพ.ณรงค์ อภิกุลวณิช เลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา กล่าวว่า ในการประเมินการกำจัดไขมันทรานส์ องค์การอนามัยโลก(WHO)ได้ตั้งทีมผู้เชี่ยวชาญเพื่อประเมินมาตรการกำกับดูแล และบังคับใช้กฎหมายในการกำจัดไขมันทรานส์ของไทย และให้การยอมรับว่าประเทศไทยเป็นผู้นำในการกำจัดไขมันทรานส์จากอุตสาหกรรมอาหารอย่างจริงจัง

“การกำจัดไขมันทรานส์ออกจากอุตสาหกรรมอาหาร เป็นการช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดและหัวใจ  และการดำเนินการที่ผ่านมา  จึงถือได้ว่าประเทศไทยได้ยอมรับจากสากลในการกำจัดไขมันทรานส์จากอุตสาหกรรมอาหารอย่างเข้มงวด และต่อเนื่อง”นพ.ณรงค์กล่าว

รู้จักไขมันทรานส์

ไขมันทรานส์ (Trans Fat) เป็นกรดไขมันไม่อิ่มตัว ที่บริเวณพันธะคู่มีการจัดเรียงตัวของไฮโดรเจนอะตอมอยู่ตรงข้ามกัน พบได้ทั้งในธรรมชาติ และจากกระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วนลงในน้ำมัน

ไขมันทรานส์จากธรรมชาติ พบได้ในเนื้อวัว ควายซึ่งเป็นสัตว์เคี้ยวเอื้อง  เนย นม ชีส แต่พบได้ในปริมาณเพียงเล็กน้อย

ไขมันทรานส์จากกระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วน (Partially Hydrogenation) ลงในน้ำมันที่มีกรดไขมันไม่อิ่มตัวสูง เพื่อเปลี่ยนสภาพน้ำมันให้เป็นไขมันที่มีสภาพกึ่งแข็งกึ่งเหลว ทำให้มีคุณสมบัติ หืนช้า มีอายุการเก็บรักษานานขึ้น พบใน เนยเทียม (margarine)  เนยขาว (shortening)

อันตรายจากไขมันทรานส์ตัวร้าย

องค์การเกษตร และอาหารแห่งสหประชาชาติ (Food and Agriculture Organization, FAO) และองค์การอนามัยโลก (WHO) แนะนำปริมาณการบริโภคไขมันอิ่มตัว ไม่ควรเกิน 20 กรัมต่อวัน และปริมาณสูงสุดสำหรับไขมันทรานส์ ไม่ควรเกิน ประมาณ 2 กรัมต่อวัน

ปัจจุบันมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์พบว่าไขมันทรานส์เป็นอันตรายต่อสุขภาพ โดไขมันทรานส์ มีผลเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจ และหลอดเลือด จึงควรหลีกเลี่ยงการรับประทานกรดไขมันชนิดทรานส์น้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ ผลเสียของไขมันทรานส์

1. เพิ่มระดับโคเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL-Cholesterol)

2. ลดระดับโคเลสเตอรอลชนิดดี (HDL-Cholesterol)

3. เพิ่มระดับโคเลสเตอรอลรวม (Total Cholesterol)

4. เพิ่มระดับไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride)

ไขมันทรานส์ ที่กฎหมายห้าม

“ห้ามการผลิต นำเข้า หรือจำหน่ายน้ำมันที่ผ่านกระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วน ซึ่งเป็นแหล่งหลักของไขมันทรานส์ แต่มิได้ห้ามตรวจพบไขมันทรานส์ในอาหาร”

ประกาศกระทรวงสาธารณสุขที่ 388 พ.ศ. 2561 ลงวันที่ 13 มิถุนายน 2561 มีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 9 มกราคม พ.ศ. 2562 เป็นต้นมา สาระสำคัญ

1. กำหนดให้น้ำมันที่ผ่านกระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วน และอาหารที่มีน้ำมันที่ผ่าน กระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วนเป็นส่วนประกอบ เป็นอาหารที่ห้ามผลิต นำเข้า หรือจำหน่าย

 2. ไม่มีการผลิต จำหน่าย หรือนำเข้าน้ำมันที่ผ่านกระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วน และอาหารที่มีน้ำมันที่ผ่านกระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วนเป็นส่วนประกอบ รวมถึงการผลิตเพื่อการส่งออก

 3.หากผู้ใดฝ่าฝืน จะมีโทษตาม มาตรา 50 พ.ร.บ.อาหาร พ.ศ.2522  ต้องระวางโทษจ้าคุกตั้งแต่ 6 เดือน ถึง 2 ปี และ ปรับตั้งแต่ 5,000 บาท ถึง 20,000 บาท

ผลิตภัณฑ์อาหารที่อาจใช้ไขมันทรานส์

• เนยเทียม
• เนยขาว
• ผลิตภัณฑ์เบเกอรี  เช่น พัฟ พาย เพสตรี เค้ก คุกกี้ เวเฟอร์ เป็นต้น
• อาหารที่ผ่านการทอดโดยใช้น้ำมันที่ผ่านกระบวนการเติมไอโดรเจนบางส่วนแบบน้ำมันท่วม ซึ่งต้องใช้อุณหภูมิสูง เพื่อให้ผลิตภัณฑ์มีลักษณะเนื้อสัมผัสที่ดี กรอบนอก นุ่มใน และมีสีเหลืองน่ารับประทาน เช่น โดนัททอด 
• ผลิตภัณฑ์อาหารที่ระบุว่ามี เนยเทียม เนยขาว ไขมันพืช เป็นส่วนประกอบ โดยแสดงไว้ที่ส่วนประกอบสำคัญบนฉลากอาหาร 

อย่างไรก็ตาม นับตั้งแต่ที่ประกาศมีผลบังคับใช้เมื่อ มกราคม 2562  ผู้ประกอบการน้ำมันและไขมันส่วนใหญ่ ได้ปรับใช้กระบวนการอื่นแทน และมีการปรับสูตรผลิตภัณฑ์อาหารโดยไมใช้น้ำมันประเภทนี้แล้ว 

แต่สามารถตรวจพบปริมาณไขมันทรานส์ในผลิตภัณฑ์ข้างต้นได้ เพราะมีการใช้วัตถุดิบที่มีไขมันทรานส์ตามธรรมชาติ เช่น นม เนย ชีส แต่มีปริมาณน้อยมาก
ทั้งนี้ อย.มีการควบคุมตั้งแต่สถานที่ผลิต นำเข้าน้ำมันหรือไขมันที่ปราศจากไขมันทรานส์ และตรวจสอบวิเคราะห์อาหารที่อาจมีการใช้น้ำมันหรือไขมันทรานส์อย่างเข้มงวด ณ สถานที่จำหน่าย โดยอาหารที่เก็บตรวจเป็นอาหารกลุ่มเบเกอรี่ เนยเทียม และครีมเทียม เพื่อกำกับดูแลไม่ให้มีวัตถุดิบและผลิตภัณฑ์อาหารที่มีไขมันทรานส์

อ้างอิง : สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)