ชุมชนวัดโพธิ์เรียง เปลี่ยน "จุดเสี่ยง" เป็น "พื้นที่สุขภาวะ” ด้วยศิลปะ

Imagine Thailand Movement ภายใต้การสนับสนุนของ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เดินหน้าขับเคลื่อนสังคมสุขภาวะลดปัจจัยเสี่ยงเยาวชนไทย ร่วมกับผู้นำชุมชน และ แกนนำเยาวชน ชุมชนวัดโพธิ์เรียง เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร หนึ่งในชุมชนแออัดกลางเมืองหลวง ที่เต็มไปด้วยความท้าทายจากปัจจัยเสี่ยง จัดกิจกรรม “ทาสีวาดกำแพง” ใช้ศิลปะ เปลี่ยน จุดเสี่ยง จุดอับ ให้เป็นพื้นที่เชิงบวก เป็นพื้นที่สุขภาวะสำหรับคนทุกวัย ก่อนก้าวต่ออีกหลายกิจกรรม เพื่อยกระดับพัฒนาชุมชนวัดโพธิ์เรียงสู่พื้นที่สุขภาวะ “ต้นแบบ”

 

ดร.อุดม หงส์ชาติกุล ผู้ก่อตั้งห้องปฏิบัติการทางสังคม (ประเทศไทย) และ Imagine Thailand Movement ผู้นำขับเคลื่อนความร่วมมือสร้างสังคมสุขภาวะ เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงให้เยาวชนไทยและสังคมไทย กล่าวว่า บริบทของชุมชนวัดโพธิ์เรียง เป็นชุมชนเมือง ผู้คนอยู่รวมกันแออัด มีตรอกซอยแคบและเปลี่ยว แสงไฟส่องสว่างไม่เพียงพอ และหลายจุดยังเป็นมุมอับ

 

ความท้าทายของพื้นที่ลักษณะเช่นนี้มีความเสี่ยงด้านสุขภาพ เหล้า บุหรี่ ยาเสพติด และอาชญากรรม จึงมีแนวคิดที่จะชวนทุกคนในชุมชนมาพัฒนาพื้นที่ให้มีบรรยากาศและสภาพแวดล้อมที่น่าอยู่ และหนึ่งแนวคิดที่สร้างสรรค์ คือการใช้สิ่งที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์ เริ่มจากสิ่งที่มี ดึงเอา ศิลปะ มาเป็นเครื่องมือ เปลี่ยนพื้นที่กำแพงหรือมุมตึกที่เป็นจุดเสี่ยง จุดอับ ให้เป็นพื้นที่สร้างสรรค์ เป็นพื้นที่สุขภาวะ

 

“ชุมชนวัดโพธิ์เรียง เป็นหนึ่งพื้นที่เป้าหมายที่อิมเมจินฯ ต้องการยกระดับสู่พื้นที่สุขภาวะต้นแบบ เราทำงานร่วมกับชุมชนมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ก่อนโควิด จุดแข็งของโพธิ์เรียง แม้เป็นชุมชนเมือง แต่ก็มีการรวมตัวกันอย่างเข้มแข็ง แบบเด็กนำผู้ใหญ่หนุน ซึ่งต้องชื่นชมผู้ใหญ่ที่รู้ว่าตัวเองโดยลำพังไม่สามารถพัฒนาชุมชนได้ และเปิดโอกาสให้เด็ก และผู้นำรุ่นใหม่ๆ ได้ทดลองทำตามความคิดของพวกเขา"

 

"การที่เขาได้ลุกขึ้นมามีส่วนร่วมพัฒนาพื้นที่ที่เขาอยู่ทำให้เด็กมีความภาคภูมิใจ และเกิดบรรยากาศการรวมตัวของผู้ใหญ่ที่มาสนับสนุนให้คำชี้แนะ อย่างกิจกรรมนี้ มากกว่าการทาสี คือ พลังร่วมของทุกคนในชุมชน เพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขและรู้สึกปลอดภัย” ดร.อุดม กล่าว

 

นายจิรพงษ์ อินกอง หรือ แวน ประชาสัมพันธ์คณะกรรมการชุมชนวัดโพธิ์เรียง และแกนนำเยาวชนเครือข่ายบางกอกนี้ดีจัง หนึ่งในแกนนำหลักสำคัญ กล่าวว่า ชุมชนวัดโพธิ์เรียง มีกระบวนการเดินหน้าเปลี่ยนแปลงชุมชน โดยใช้หลักการ “เด็กนำ ผู้ใหญ่หนุน” โดยทุกครั้งที่มีกิจกรรมชุมชนและมีการประชุมคณะกรรมการชุมชน จะมีเด็กๆอยู่ในวงเสวนาทุกครั้ง และนำเสนอความต้องการในการปรับเปลี่ยนและ พัฒนาชุมชน สำหรับโครงการนี้ ดีแน่นอนและจะดีขึ้นเรื่อยๆไปอีก เพราะต่อยอดจากสิ่งที่เคยทำไปแล้ว

 

ส่วนแนวคิดกิจกรรมทาสีกำแพงครั้งนี้ เป็นการบอกเล่าเรื่องราวที่มีอยู่ในชุมชนในอดีต เช่น สวนส้มโอสวนมะพร้าว วิถีริมคลอง และภูมิปัญญาเดิม รวมถึงเปิดให้ใช้ความคิดหรือไอเดียใหม่ๆ สื่อสารสิ่งที่ต้องการ ซึ่งภาพวาดที่สื่อออกมามีสีสันสวยงาม มีเรื่องราวความหลากหลายอยู่ร่วมกันได้ด้วยการใช้แนวทาง “ศิลปะขยาย” ขยายพื้นที่ให้มีความปลอดภัย สดใสมากขึ้น ไม่รู้สึกกังวัลในเวลาเดินเข้าออกชุมชน

 

"จิราวัฒน์ หอมเนียม" หรือ นัท เยาวชนเครือข่ายบางกอกนี้ดีจัง บอกว่า การวาดรูปทาสีกำแพงเป็นการปรับภูมิทัศน์สร้างสีสันชุมชนให้ดูสดใสขึ้นเพิ่มชีวิตชีวา ตัวเองเลือกวาดรูปต้นไม้ใหญ่ที่มีเด็กไล่จับผีเสื้อเพื่อแสดงออกถึงพื้นที่เล่นของเด็ก เพราะคิดถึงเมื่อ 4-5 ปีก่อน เราเคยมาทำกิจกรรมที่นี่ จะเห็นเด็กๆ วิ่งเล่นที่ลานชุมชนปนยิ้ม มีผู้ใหญ่มานั่งคุยกัน เป็นพื้นที่สาธารณะเล็กๆ ของชุมชนที่มีชีวิตชีวา

 

แต่เมื่อโควิดมาภาพนี้หายไป เด็กเล่นโทรศัพท์ ต่างคนต่างอยู่บ้าน ทั้งที่ควรจะได้ออกมาวิ่งเล่น ซึ่งถ้าเราได้เห็นเด็ก เราจะสามารถสร้างกิจกรรมสนุกๆ ให้เขามีส่วนร่วมกับชุมชน และปลูกฝังการดูแลชุมชนด้วยตัวเขาเอง และทำให้เขารู้ว่าที่นี่ไม่ได้มีบ้านให้นอนอย่างเดียว แต่เป็นพื้นที่ซึ่งทุกคนสามารถอยู่ตรงไหนก็ได้ โดยไม่ต้องกลัวเรื่องอาชญากรรม เปิดโอกาสให้เด็กเรียนรู้เรื่องเหล่านี้

 

สำหรับ "น้ำทิพย์ แป้นประเสริฐ" ประธานชุมชนวัดโพธิ์เรียง กล่าวว่า อิมเมจินฯ เข้ามาขยายต่อพื้นที่สร้างสรรค์และฟื้นชีวิตชีวาให้ชุมชนได้เป็นอย่างดี การวาดภาพทาสีกำแพงเพิ่มจากของเดิมที่มีอยู่ เป็นกิจกรรมแรกที่ทำไปเมื่อเร็วๆ นี้ ซึ่งมีจิตอาสาแกนนำเยาวชน ผู้สูงอายุออกมา ช่วยกัน บางคนที่ไม่ได้มาช่วยทำ ก็ซื้อขนมและน้ำมาเป็นเสบียงให้ อย่างครั้งนี้มีทั้งมาช่วยขัดกำแพง และมีคนเตรียมน้ำดื่มมาให้ กิจกรรมเช่นนี้ นอกจากทำให้ได้เยาวชนมาร่วมกันทำเรื่องดีๆ ให้ชุมชน ยังทำให้คนในชุมชนออกมาช่วยกันดูแลหน้าบ้านของตัวเองให้สะอาด น่าอยู่ ช่วยลดจุดเสี่ยงในชุมชน และร่วมกันสร้างชุมชนสุขภาวะ

 

สำหรับชุมชนโพธิ์เรียง เป็นหนึ่งในพื้นที่สุขภาวะต้นแบบลดปัจจัยเสี่ยง “กิจกรรมทาสีวาดกำแพง” เป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการปรับปรุงสภาพแวดล้อมชุมชน ต่อจากนี้ จะมีกิจกรรมสร้างสรรค์อื่นๆ ตามมาอีกหลายกิจกรรม เช่น สร้างการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน ซึ่งเป็นแนวทางการขับเคลื่อนพื้นที่สุขภาวะของชุมชนวัดโพธิ์เรียงที่จะเกิดขึ้นต่อไป ติดตามความเคลื่อนไหวการขับเคลื่อนสังคมสุขภาวะ ได้ทาง Facebook Page: Imagine Thailand Movement และ Website