จาก'หมอกระต่าย' ถึง 'หมอมีน' อุบัติเหตุที่ต้องตั้งคำถาม?

เวลาเกิด อุบัติเหตุบนท้องถนน นอกจากสรุปว่าคนขับหลับใน ไม่ได้นอน ไม่ทันระวัง ไม่ชำนาญเส้นทาง ฯลฯ ยังมีรายงานอีกว่า อุบัติเหตุเกิดซ้ำรอยเดิม ด้วยลักษณะกายภาพของถนนที่ไม่เอื้อต่อคนขับ

ถ้าใช่! เหตุใดปัญหาไม่ได้รับการแก้ไข ก็ต้องโยงไปที่กฎหมายไม่เอื้อ แล้วมาจบที่ระบบโครงสร้าง วกกลับมาที่รัฐบาลต้องแก้ปัญหา...

ย้อนไปเมื่อต้นเดือน ม.ค.2565 เหตุเกิดที่ทางม้าลาย ถนนพญาไท หมอกระต่าย พญ.วราลัคน์ สุภวัตรจริยากุล แพทย์ผู้ชำนาญการด้านจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เดินข้ามถนนไม่ทันเห็นบิ๊กไบค์ที่แล่นมาด้วยความเร็วสูงในช่องทางขวา จึงถูกชนอย่างแรง เสียชีวิต

อีกกรณี ต้นเดือน มิ.ย.2566 หมอมีน พญ.ญาณิศา สืบเชียง แพทย์จบใหม่ 2566 เพิ่งเริ่มงานได้ 23 วัน หมออินเทิร์น ประสบอุบัติเหตุหลังออกเวร มีรายงานว่าจุดเกิดเหตุเป็นแยกที่เกิดอุบัติเหตุบ่อยครั้ง ทำให้รถเสียหลักข้ามเลนไปยังช่องทางจราจรด้านขวา  เฉี่ยวชนกับรถยนต์ที่วิ่งสวนมา เสียชีวิต

ทั้งสองกรณีทำให้เกิดดราม่าและคำถามมากมาย โดยสรุปว่าไม่น่าเกิดเหตุการณ์แบบนี้กับหมอๆ ที่มีอยู่น้อยนิดในประเทศนี้ สักพักเรื่องก็เงียบหาย จากนั้นก็เกิดอุบัติเหตุบนถนนซ้ำรอยเดิมอีก

ย้อนไปดูข้อมูลองค์การอนามัยโลก และศูนย์ข้อมูลอุบัติเหตุ พบว่า ประเทศไทยมีอัตราการเสียชีวิตบนท้องถนนสูงสุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เฉลี่ยอยู่ที่ 32.7 คนต่อประชากร 1 แสนคน จำนวนผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุบนท้องถนนสะสมในปี 2022 แล้วถึง 13,590 คน หรือประมาณวันละ 40 คน

ส่วนลักษณะถนนที่เกิดอุบัติเหตุบ่อยที่สุด จะเป็นถนนทางตรงที่ไม่มีความลาดชัน รองลงมาเป็นถนนทางโค้งกว้างที่ไม่มีความลาดชัน ส่วนบริเวณทางโค้งหักศอก ถนนที่มีการเปลี่ยนจำนวนช่องเลน และบริเวณจุดกลับรถต่างระดับ มีอัตราการเกิดอุบัติเหตุน้อยที่สุด

ถ้าวกมาดูปัจจัยและสาเหตุที่ทำให้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุมากสุด มาจากปัญหาทางกายภาพของถนน สภาพรถ ปัญหากฎหมาย พฤติกรรมคนใช้ถนน และคนขับรถ ฯลฯ

“เนื่องจากเราจัดการสภาพแวดล้อมและกายภาพบนถนนไม่ได้ ทำให้พฤติกรรมไม่ถูกจัดการ”  นพ.ธนะพงศ์ จินวงษ์ ผู้จัดการศูนย์วิชาการเพื่อความปลอดภัยทางถนน เคยเล่าให้ผู้เขียนฟัง ซึ่งมาตรฐานถนนที่ปลอดภัยที่สุดสำหรับคนขับรถตามระดับสากล คงเป็นอีกเรื่องควรได้รับการแก้ไขในระบบโครงสร้าง

หากมองเรื่องพฤติกรรมการขับขี่รถยนต์หรือมอเตอร์ไซค์ จะต้องใช้ทั้งสมอง สายตา หู และการเคลื่อนไหว และเมื่อใดร่างกายเครียดอ่อนล้า เหนื่อยเพลีย หลับใน ละสายตาแค่ชั่วอึดใจเดียว ก็มีผลต่อการตัดสินใจ ฯลฯ ดังนั้นต้องเชื่อก่อนว่า “คนผิดพลาดได้เสมอ”

และต้องทำความเข้าใจว่า สายตามนุษย์มีข้อจำกัด หากขี่มอเตอร์ไซค์ด้วยความเร็วสูงมากๆ มุมการมองเห็นจะแคบลง ถ้าขับด้วยความเร็ว 30 กม./ชม. มุมการมองเห็นจะลดลงจาก 180 องศา เหลือ 100 องศา ถ้าขับมาที่ความเร็ว 100 กม./ชม. มุมการมองเห็นจะเหลือ 40 องศา

ลองเปรียบเทียบดู ยิ่งขับและขี่รถด้วยความเร็วสูง มุมการมองเห็นยิ่งแคบ หากต้องมีการตัดสินใจ สมองมีเวลารับรู้และตอบสนองแค่ 1-2 วินาที คนส่วนใหญ่จึงตัดสินใจด้วยโหมดอัตโนมัติตามความเคยชิน ทำให้ลืมโหมดพื้นฐาน คือ สติ

และนี่คือที่มาของอุบัติเหตุ ที่ไม่ใช่แค่ลักษณะทางกายภาพของถนน ยังมีเรื่องพฤติกรรมมนุษย์ และต้องเชื่อก่อนว่า “คนผิดพลาดได้เสมอ”