'ออฟฟิศซินโดรม' โรคประจำคนวัยทำงาน แก้ได้ด้วยศาสตร์สมุนไพร

Keypoint:

• ปวดคอ บ่า ไหล่ ใคร...ที่ไม่เป็น ยิ่งนั่งทำงานติดต่อกันหลายชั่วโมงก็ยิ่งปวดมากขึ้นเรื่อยๆ มาร่วมลดอาการออฟฟิศซินโดรมในงาน 'Health & Wealth Expo 2023': 11-12 พ.ย.นี้ ณ Hall 5-6 ชั้น LG ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ 
• ออฟฟิศซินโดรม เป็นปัญหาสุขภาพหลักของคนวัยทำงาน 'การรักษาด้วยศาสตร์สมุนไพร แพทย์แผนไทย' อย่างการนวด การสักน้ำมันสมุนไพร การครอบแก้ว เป็นต้น
• ปรับพฤติกรรมเสี่ยง ก่อนจะเป็นออฟฟิศซินโดรมได้ง่ายๆ ทั้งท่านั่ง  เลือกใช้โต๊ะและเก้าอี้ที่เหมาะสมกับสรีระ  และหากปวดมากอย่างปล่อยทิ้งไว้ ควรไปพบแพทย์

ตอนนี้ใครๆ ก็คงรู้จัก 'ออฟฟิศซินโดรม (office syndrome)' หรืออาการปวดกล้ามเนื้อและเยื่อพังผืด (myofascial pain syndrome) มาจากการทำงานที่ใช้กล้ามเนื้อมัดเดิมซ้ำ ๆ เป็นเวลานานอย่างต่อเนื่อง ซึ่งส่งผลให้เกิดอาการกล้ามเนื้ออักเสบและปวดเมื่อยตามอวัยวะต่าง ๆ ตั้งแต่ศีรษะจรดเท้า ทำให้มีอาการเมื่อยหรือชาได้ โดยเฉพาะบริเวณคอ หลัง ไหล่ บ่า แขน หรือข้อมือ

โดยกลุ่มที่เสี่ยงเป็นออฟฟิศซินโดรม มากที่สุด จะเป็น กลุ่มคนวัยทำงานในออฟฟิศ คนกลุ่มนี้แม้ว่าจะไม่ได้เคลื่อนไหวร่างกายมากมาย จนเหมือนว่าจะไม่ได้ใช้กล้ามเนื้อ แต่การนั่ง ยืน หรือค้างอยู่ในท่า ๆ หนึ่งนานเกินไป เช่น การก้มหน้าใช้งานมือถือ นั่งทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์นาน ๆ ก็ส่งผลให้กล้ามเนื้อมัดที่ใช้ในอิริยาบถนั้น ๆ เกิดอาการตึงและปวด

เช่นเดียวกับ ผู้ใช้แรงงานเป็นประจำหรือนักกีฬา เกิดจากการเคลื่อนไหวที่ไม่เหมาะสม เช่น การยกของผิดท่า การกระชากกล้ามเนื้อเร็วเกินไป การออกแรงมากเกินไป หรือต้องแบกของที่มีน้ำหนักมากเกินไป ทำให้กล้ามเนื้อหรือกระดูกได้รับบาดเจ็บเฉียบพลันหรือเรื้อรัง

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

'กายภาพ' บำบัดออฟฟิศซินโดรม ลดปวดคอบ่าไหล่

ปวดแบบไหน? เสี่ยง'โรคหมอนรองกระดูกคอเสื่อม' ต้องเฝ้าระวัง

 

คนวัยทำงานรักษาออฟฟิศซินโดรม ด้วยศาสตร์สมุนไพร

ในงานมหกรรมงานแสดงสินค้าและความรู้ เพื่อการใช้ชีวิตอย่างมีความสุขและมั่งคั่ง หลากหลายความรู้ หลากหลายกูรูมารวมในงาน   'Health & Wealth Expo 2023':The Journey of Life  จัดโดยเนชั่น  ตั้งแต่วันที่ 9-12 พฤศจิกายน 2566 เวลา 11.00-20.00 น. ณ Hall 5-6 ชั้น LG ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ 

พท.ป.ณัชฎาทร ขามสันเทียะ แพทย์แผนไทยประยุกต์ ประจำสุภาพโอสถสหคลินิก กล่าวในช่วง 'เทรนด์สุขภาพ สมุนไพร โอกาสเศรษฐกิจไทย สร้างรายได้ตั้งแต่ฐานราก' ว่าสมุนไพรไทย ได้รับความสนใจและเป็นที่นิยมมากขึ้น ซึ่งไม่ใช่เฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุเท่านั้น แต่ในกลุ่มของคนวัยทำงาน ให้ความสำคัญในการดูแลสุขภาพ และเข้ามาทำการรักษาอาการเกี่ยวกับออฟฟิศซินโดรม  โรคที่คนวัยทำงานเกือบจะทุกคนประสบพบเจอ 

"สุภาพโอสถ เปิดจำหน่ายยาแผนปัจจุบัน สมุนไพร และผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ซึ่งทีมผู้บริหารเล็งเห็นความสำคัญในการป้องกัน ดูแล รักษาผู้ป่วยแบบครบวงจร จึงได้มีการเปิดสุภาพโอสถสหคลินิก เพื่อทำการรักษาตามการแพทย์แผนไทยและแพทย์แผนไทยประยุกต์  บริเวณพระราม 3 ซึ่งผู้ป่วยที่มารักษาส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มผู้ป่วยโรคเรื้อรัง อย่าง กลุ่มโรค NCDs อาทิ เบาหวาน ไขมัน โรคความดัน จะรักษาด้วยสมุนไพร กลุ่มโรคที่เกี่ยวกับกล้ามเนื้อและกระดูก และกลุ่มผู้ป่วยออฟฟิศซินโดรม"

 

พฤติกรรมเสี่ยงเป็นออฟฟิศซินโดรม

• ทำกิจกรรมหรือทำงานลักษณะเดิม ๆ ต่อเนื่อง อย่างน้อย 6 ชั่วโมงต่อวัน เช่น
• พนักงานออฟฟิศ ที่นั่งจ้องจอคอมพิวเตอร์ทั้งวัน ไม่ค่อยลุกไปไหน
• พนักงานขาย ที่ต้องยืนขายตลอดทั้งวัน (โดยเฉพาะพนักงานที่ต้องใส่รองเท้าส้นสูง)
• พนักงานขับรถ ที่ต้องนั่งขับรถอยู่เป็นเวลานาน ๆ
• ผู้ที่มีอาการปวดจากการทำงานไป 2-3 ชั่วโมง หรือบางคนตื่นเช้ามาไม่ปวด แต่ตอนเย็นจะเริ่มมีอาการปวด เมื่อย หรือชา
• ทำงานในสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม เช่น ออฟฟิศแออัด อากาศไม่ถ่ายเท หรือโต๊ะเก้าอี้ไม่เหมาะกับสรีระ
• มีอาการปวดเรื้อรังพอรักษาหรือยืดกล้ามเนื้อแล้วอาการก็ดีขึ้น แต่สักพักก็กลับมาเป็นอีก มักมีอาการบริเวณกล้ามเนื้อบริเวณไหล่ ต้นคอ สะบัก และส่วนหลัง
• อาการปวดร้าวไปยังส่วนต่าง ๆ เช่น ปวดร้าวขึ้นศีรษะ ปวดร้าวไปที่ไหล่หรือแขน ปวดร้าวลงขา
• ไม่ค่อยได้เคลื่อนไหวร่างกายหรือไม่ค่อยได้ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• ทำงานที่ต้องใช้แรงเป็นประจำ เช่น งานแบกหาม งานลาก ยก หรือเข็นวัสดุสิ่งของ

รักษาออฟฟิศซินโดรมด้วยศาสตร์แพทย์แผนไทย

การรักษาผู้ป่วยออฟฟิศซินโดรม และผู้ป่วยโรคอื่นๆ จะเป็นศาสตร์การแพทย์แผนไทยและการแพทย์แผนไทยประยุกต์  ตั้งแต่ นวดเพื่อรักษาอาการ สักยาด้วยน้ำมันสมุนไพร การดูดพิษครอบเลือด และการเผายาสมุนไพร โดยจะเน้นสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหากล้ามเนื้อเรื้อรัง  หรือกลุ่มที่เป็นออฟฟิศซินโดรม  

โดยแนวทางการรักษาผู้ป่วยออฟฟิศซินโดรม ปวดกล้ามเนื้อ คอบ่าไหล่จะเริ่มด้วยการรักษาซักประวัติ ตรวจร่างกายโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพราะอาการออฟฟิศซินโดรมของแต่ละคนจะไม่เหมือนกัน อาจจะมีอาการน้อยและอาการมากต่างกัน

เริ่มหัตถการ ตั้งแต่ การนวดรักษาตามแนวกล้ามเนื้อ และจะใช้การสักยาด้วยน้ำมันสมุนไพร ซึ่งจะเป็นการสักโดยใช้เข็มลงไปในผิวของเรา เพื่อให้น้ำมันไปคลายกล้ามเนื้อ และลดการอักเสบ ส่วนคนที่มีปัญหาเรื่องของลมในท้อง จะใช้วิธีการเผายาสมุนไพร ซึ่งเป็นศาสตร์การแพทย์โบราณ 

ทั้งนี้ การนวดรักษาและประคบสมุนไพร เพื่อกระตุ้นและปรับสมดุลของระบบการไหลเวียน ช่วยให้เลือดลมไหลเวียนได้สะดวก ช่วยให้กล้ามเนื้อคลายตัว หรือใช้น้ำมันไพลหรือยาหม่องไพล ถูนวดเพื่อคลายกล้ามเนื้อ บรรเทาอาการปวด และอาการอักเสบ แต่ต้องใช้นวดหลังจากเกิดการอักเสบแล้ว 48 ชั่วโมง

นอกจากนี้ยังมียาสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ ที่มีฤทธิ์บรรเทาอาการปวด ลดการอักเสบของกล้ามเนื้อ คือ ยาเถาวัลย์เปรียง จากการศึกษาวิจัย พบว่า เถาวัลย์เปรียงสามารถลดอาการปวด และอาการอักเสบได้เช่นเดียวกับยาแก้อักเสบแผนปัจจุบัน ไม่ก่อให้เกิดความเป็นพิษต่อร่างกาย และไม่มีการเปลี่ยนแปลง ของผลเลือดทางห้องปฏิบัติการ จึงสามารถนำยาเถาวัลย์เปรียงมาใช้รักษากลุ่มอาการปวดกล้ามเนื้อได้อย่างปลอดภัย    

'สมุนไพรไทย' แหล่งท่องเที่ยวเชิงสุขภาพและเรียนรู้

ประณัย สายชมภู รองกรรมการผู้จัดการ บริษัท เพ ลา เพลิน บูติค รีสอร์ท จำกัด กล่าวว่าเรื่องเที่ยวกับเรื่องกิน เป็นเรื่องเดียวกัน ซึ่งธุรกิจสมุนไพร เป็นหนึ่งในตลาดท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ เพราะสมุนไพร เป็นวัตถุดิบทั้งเรื่องอาหาร ผลิตภัณฑ์  workshop  และทำให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ ท่องเที่ยวเชิงเรียนรู้ 

"เพ ลา เพลิน เดิมเป็นธุรกิจโรงแรม และสถานที่ท่องเที่ยวในจ.บุรีรัมย์ ซึ่งบุรีรัมย์ เป็นจังหวัดที่มีสมุนไพรจำนวนมาก เพ ลา เพลิน เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเรียนรู้ เชิงสุขภาพ จึงได้มีการนำสมุนไพรเข้ามาใช้ในเรื่องของการท่องเที่ยว การทำเป็นผลิตภัณฑ์ในการดูแลสุขภาพ ไม่ว่าจะเป็นขมิ้นชัน หรือพืชกัญชง และเปิดกว้างให้นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทย และต่างชาติ สามารถเข้ามาเรียนรู้ สร้างประสบการณ์ใหม่ๆ กับสมุนไพร เพราะเราทำอย่างครบวงจร ทั้งบริการ บริบาท หัตถการ และผลิตภัณฑ์สมุนไพร "ประณัย กล่าว

ปี 2566 กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ได้ตั้งเป้ามูลค่าของการบริโภคผลิตภัณฑ์สมุนไพร มวลรวมในประเทศเพิ่มขึ้น ไม่น้อยกว่า 50,000 ล้านบาท

ประณัย กล่าวต่อว่า ชาวต่างชาติมีความชื่นชอบสมุนไพรของไทยอย่างมาก  เนื่องจากประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรม เรื่องผลิตภัณฑ์ของเกษตรของไทยไม่แพ้ชาติใด อีกทั้ง หัตถการ สมุนไพร มีความเป็นเอกลักษณ์ ภูมิปัญญาของไทย ซึ่งหลายๆ หัตถการ อย่างเช่น การสักน้ำมันสมุนไพร ล้วนมีความแตกต่าง และเป็นความชอบของชาวต่างชาติ 

"ตอนนี้การดูแลสุขภาพ สนใจแต่ Beauty คงไม่เพียงพอ ต้องสนใจHealthy ร่วมด้วย เพราะถ้าสุขภาพไม่ดี ชีวิตจะไม่มีความสุข อยากเชิญชวนทุกคนให้มาเที่ยวชมงาน ให้มาในเดินชมในงาน 'Health & Wealth Expo 2023':The Journey of Life เพื่อสร้างประสบการณ์ที่ดีด้านสุขภาพ และถ้ามีโอกาส มีเวลา อยากให้ไปเที่ยว เพ ลา เพลิน แหล่งท่องเที่ยวที่จะทำให้ทุกคนเที่ยวอย่างมีความสุข สนุกไปกับการเรียนรู้"ประณัย กล่าว

ปรับพฤติกรรมก่อนเสี่ยงออฟฟิศซินโดรม

• กำหนดเวลาพักเป็นระยะ ทุก 2-3 ชั่วโมงหรือเร็วกว่านั้น ลุกขึ้นมาเคลื่อนไหว หรือ บริหารผ่อนคลายกล้ามเนื้อ 
• ปรับเปลี่ยนท่าทาง ไม่ค้างอยู่ท่าใดท่าหนึ่งนานเกินไป 
• เลือกใช้โต๊ะและเก้าอี้ที่เหมาะสมกับสรีระ 
• ปรับระดับของการนั่งที่ถูกต้องและปรับท่านั่งให้ถูกต้อง คือ นั่งหลังตรง จอคอมพิวเตอร์จะต้องอยู่ในระดับสายตา ไม่ก้มหรือเงย และหัวไหล่ไม่ยกขณะทำงาน
• กรณีถ้าเกิดปวดมาก การรักษาขั้นต่อไปคือ การใช้ยาแก้ปวดเพื่อให้อาการปวดลดลงทำให้สบายมากขึ้น
• การออกกำลังกายเป็นประจำ

ออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอ เช่น วิ่ง ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน ช่วยให้การหมุนเวียนเลือดมีประสิทธิภาพ กล้ามเนื้อมีความแข็งแรงขึ้น ป้องกันเอ็นและข้อยึด เกิดความยืดหยุ่น

ออกกำลังกายแบบเสริมสร้างกล้ามเนื้อ เสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ เช่น การหมุน การก้ม-เงย และเสริมสร้างกล้ามเนื้อส่วนแกนกลางลำตัว เช่น การออกกำลังกายแบบพิลาทิส จะทำให้ลดโอกาสบาดเจ็บของกระดูกสันหลัง ที่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากท่านั่งของเรา

ออกกำลังกายแบบยืดเหยียด ประโยชน์ในการยืดและบริหารกล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ ทำให้ข้อต่อเคลื่อนไหวได้เป็นปกติ ลดอาการตึง และเมื่อยล้าของกล้ามเนื้อ

ท่าบริหารลดออฟฟิศซินโดรม

​การรักษาออฟฟิศซินโดรมด้วยการกายภาพบำบัดเป็นการรักษาที่ต้นเหตุช่วยปรับโครงสร้างร่างกายในส่วนที่มีปัญหา ให้กลับมาอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องตามหลักกายวิภาคศาสตร์ตามความเหมาะสมกับปัญหาและอาการของแต่ละคน

การรักษาโรคออฟฟิศซินโดรมมีหลายวิธี เช่น การทำประคบร้อน การทำอัลตราซาวนด์ การทำช็อกเวฟ หรือการดึงคอดึงหลัง ก็จะทำให้อาการปวดหรือออฟฟิศซินโดรมลดลง

อย่างไรก็ตาม อาการออฟฟิศซินโดรมควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุของอาการ ว่าเกิดจากสาเหตุอะไร มีภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ หรือไม่ เพื่อรักษาได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมกับอาการของแต่ละบุคคล

ท่าเพิ่มความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ ลำคอส่วนหน้า

• เงยศีรษะ 
• เอียงคอไปข้างที่จะยืด 45 องศา ยืดตัวตรง 
• ใช้มือฝั่งตรงข้ามจับศีรษะทางด้านหลังกดลงจนรู้สึกตึง ค้างไว้ 15 วินาที 
• *ทำติดต่อกัน 5 ครั้ง ทีละข้าง

ท่าเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อสะบัก

• ถือดัมเบลล์ไว้ระดับหน้าอก 
• ออกแรงบีบสะบักเข้าหากันทั้ง 2 ข้างช้า ๆ 
• *ทำ 2-3 วันต่อสัปดาห์ และต้องทำต่อเนื่องอย่างน้อย 2 เดือน

ท่าออกกำลังกายเพิ่มความแข็งแรงกล้ามเนื้อทรงท่าของคอ เพิ่มความแข็งแรงกล้ามเนื้อคอมัดลึก ด้วยการดึงคอกลับให้ตรงกับลำตัว

• มองหน้าตรงไม่ก้มไม่เงย ค้างไว้อย่างน้อย 5 วินาที
• สามารถทำได้ตลอดเวลา

ท่าเพิ่มความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อหน้าอก

• วางมือและแขนแนบกำแพงให้ขนานกับพื้น 
• ก้าวมาข้างหน้าเล็กน้อยแล้วบิดตัวออก 
• หันหน้าออกนอกกำแพงจนรู้สึกตึงบริเวณกล้ามเนื้อหน้าอก ค้างไว้ 15 วินาทีติดต่อกัน 5 ครั้ง แล้วเปลี่ยนข้าง

ท่าเพิ่มการเคลื่อนไหวของข้อต่อ กระดูกสันหลังช่วงอก

• ประสานมือไว้ที่ท้ายทอย 
• แอ่นอกไปทางด้านหน้าจำนวน 10 ครั้ง ทำ 3 เซต
• การออกกำลังกายด้วยท่าบริหารต้องทำอย่างต่อเนื่อง จึงจะสามารถรักษาออฟฟิศซินโดรมได้

อ้างอิง: รามาแชลแนล