โภชนาการ ตัวช่วยสู้ 'เบาหวาน' ปรับอาหาร ลดอ้วน ลดน้ำหนัก 10%

“โรคเบาหวาน” เป็นหนึ่งในปัญหาสุขภาพที่พบมากในคนไทยและทั่วโลก ปัจจุบันพบว่าคนไทยในวัยผู้ใหญ่ ประมาณ 6.5 ล้านคน หรือคิดเป็น 11.6% ของประชากรที่ป่วยเป็นโรคเบาหวาน และมีผู้ป่วยรายใหม่ได้รับการวินิจฉัยโรคเพิ่มขึ้น 300,000 คนต่อปี นอกจากนี้ กว่า 90% ของผู้ป่วยโรคเบาหวานในไทยจะเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 และมีผู้ป่วยเบาหวานประมาณ 40% หรือกว่า 2.6 ล้านคนไม่ทราบว่าตนเองเป็นโรคเบาหวาน

ความชุกของโรคเบาหวาน ประมาณ 11.3% ซึ่งใกล้เคียงกับค่าเฉลี่ยทั่วโลก ซึ่ง “เบาหวาน” เป็นโรคที่ทำให้เกิดการเสียชีวิตที่สำคัญของคนไทย คนไทยเสียชีวิตจากโรค NCDs ปีละไม่ต่ำกว่า 2 แสนราย และในจำนวนดังกล่าว ประมาณ 30,000 รายเป็นโรคเบาหวาน

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

‘ภาวะก่อนเบาหวาน’ ใครๆ ก็เป็นได้  รู้ก่อนห่างไกลโรค

'ความเครียด' ภัยเงียบ กระตุ้นโรคเบาหวาน! วัยทำงานควรระวัง

ไทยใช้จ่ายเบาหวานกว่า 4 หมื่นล้านบาท

นพ.ชัยชาญ ดีโรจนวงศ์  ประธานวิชาการ สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย กล่าวว่าแต่ละประเทศแต่ละภูมิภาคจะมีความชุกผู้ป่วยโรคเบาหวานแตกต่างกัน โดยสาเหตุหลักๆ มาจากโรคอ้วน เนื่องจากคนไทยอยู่ดีกินดีมากขึ้น และคนที่เศรษฐานะดี หรือคนรวยมีโอกาสเป็นโรคเบาหวานมากกว่าคนเศรษฐานะต่ำกว่า รวมทั้งไลฟ์สไตล์ พฤติกรรมการใช้ชีวิตล้วนกระตุ้นให้คนเป็นโรคเบาหวานมากขึ้น

“โรคเบาหวาน นอกจากสร้างผลกระทบต่อสุขภาพแล้ว ยังส่งผลต่อเศรษฐกิจร่วมด้วย โดยค่าใช้จ่ายด้านสาธารณสุขของไทยเป็นการรักษาโรคเบาหวานสูงถึง 47,596 ล้านบาทต่อปี ซึ่งโรคเบาหวานมี 2 ชนิด คือ เบาหวาน ชนิดที่1 เกิดจากการขาดอินซูลิน เนื่องจากตับอ่อนไม่สามารถหลั่งอินซูลินได้คนไข้ และเบาหวานชนิดที่ 2 เป็นโรคเบาหวานที่พบบ่อยที่สุด เกิดจากร่างกายมีภาวะดื้ออินซูลิน ซึ่งคนไทยส่วนใหญ่จะเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จากปัจจัยสำคัญ คือ 1.โรคอ้วน 2.อายุ (ตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไป) 3.พันธุกรรม 4.ไลฟ์สไตล์ (อาหารการกิน การไม่ออกกำลังกาย)”นพ.ชัยชาญ กล่าว

ทั้งนี้ โรคเบาหวานชนิดที่ 1 ไม่สามารถรักษาหายขาดได้ แต่โรคเบาหวาน ชนิดที่ 2 สามารถหายขาดได้โดยไม่ต้องรับประทานยา แต่ต้องปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีน้ำหนักเกิน หากพยายามลดน้ำหนักอย่างน้อย 10% ก็จะทำให้เบาหวานดีขึ้น และไม่จำเป็นต้องกินยาเบาหวานตลอด ทว่าเมื่อใดที่น้ำหนักเกินตามเดิม ก็จะกลับมาเป็นเบาหวานเหมือนเดิม

Low-Cal ช่วยลดเบาหวาน ลดอ้วน

 นพ.ชัยชาญ กล่าวต่อว่าการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคเบาหวาน ต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต โดยเฉพาะจะต้องควบคุมอาหาร 80% และออกกำลังกายเป็นตัวเสริม ส่วน Low-Carb หรือการควบคุมอาหารที่จำกัดปริมาณการรับประทานคาร์โบไฮเดรตนั้นอาจจะสามารถลดโรคอ้วน หรือเบาหวานได้ส่วนหนึ่ง แต่สิ่งที่ต้องทำ คือ การควบคุมแคลอรี่ให้ต่ำ (Low-Cal) น้ำหนักตัวลดลง และต้องออกกำลังกาย เพื่อให้การลดน้ำหนักยั่งยืนและถาวร ซึ่งเมื่อลดน้ำหนักส่วนเกินได้ จะโรคอ้วน

“การจะทำให้สภาวะเบาหวานกลับไปสู่ปกติก่อนจะเป็นโรคเบาหวานได้ต้องใช้เวลา และต้องควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ต่ำกว่าค่าที่ใช้วินิจฉัยโรคอย่างต่อเนื่องเป็นเวลาอย่างน้อย 3 เดือน โดยไม่ต้องใช้ยารวมถึงต้องดูแลเรื่องอาหารการกินต่างๆ ออกกำลังกาย การนอนหลับให้เพียงพอ การรับประทานสิ่งที่เป็นประโยชน์ ผักผลไม้ต่างๆ ช่วยในการควบคุมระดับกลูโคสในร่างกาย และที่สำคัญต้องสร้างความเข้าใจกับผู้ป่วยในการดูแลตัวเอง”นพ.ชัยชาญ กล่าว

การจัดการเบาหวานชนิดที่ 2 อย่างมีประสิทธิภาพต้องอาศัยโภชนาการและการปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต อีกทั้งงานวิจัยล่าสุดบ่งชี้ว่าการมีไลฟ์สไตล์ที่ดีช่วยให้ผู้ป่วยควบคุมโรคหรือทำให้โรคทุเลาลงได้ ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลไทยที่สนับสนุนการดูแลตนเองของผู้ป่วยให้สามารถควบคุมโรคได้ดีขึ้น

วางแผนโภชนาการ ทานหวานได้แบบพอดี

กระทรวงสาธารณสุขของประเทศไทยได้ประกาศ แนวทางการดำเนินงานการดูแลผู้เป็นเบาหวานให้เข้าสู่ระยะสงบ (Diabetes Remission Guidelines) ในปี 2565 โดยเน้นความสำคัญของการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตสำหรับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 เพื่อให้สามารถเข้าสู่ภาวะสงบของโรคเบาหวาน

นพ.ชัยชาญ กล่าวอีกว่าการทานของหวานในกลุ่มผู้ป่วยที่ไม่ได้เป็นเบาหวาน หากทานในปริมาณที่พอเหมาะและทานหลังอาหาร สามารถทานได้ แต่อย่าทานตอนท้องว่าง และห้ามกินของหวานจนอ้วน หรือกินจนติดหวาน ซึ่งหากกินในปริมาณพอเหมาะจะไม่เป็นอันตรายตอนนี้ แต่ในระยะยาวร่างกายอาจมีการหลั่งอินซูลินและการปล่อยให้ร่างกายหลั่งอินซูลิน ทำให้ตับอ่อนของเราหมดแรง และมีความเสี่ยงโรคเบาหวานได้

“ปัจจุบันพบผู้ป่วยโรคเบาหวานในกลุ่มเด็กอายุ 1 เดือน แต่นั้นเกิดจากยีนผิดปกติ ส่วนผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ขณะนี้สามารถพบได้ในกลุ่มเด็กอายุ 15 ปีขึ้นไป สาเหตุหลักๆมาจากโรคอ้วน อาหารการกิน และการไม่เคลื่อนไหว ดังนั้น พ่อแม่ต้องปรับเปลี่ยนทัศนคติเด็กอ้วนอย่ามองว่าน่ารักเสมอไป เพราะนั่นอาจจะหมายถึงโรคได้ การป้องกันโรคเบาหวานที่ดีที่สุด คือ ต้องไม่เป็น และถ้าเป็นสามารถรักษาหายขาดได้ ถ้าปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย และการตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือด” นพ.ชัยชาญ กล่าว

นวัตกรรมอาหารทดแทน ช่วยผู้ป่วยเบาหวาน

 ดร.โฮเซ โรดอลโฟ จูเนียร์ ผู้อำนวยการฝ่ายโภชนาการการแพทย์ ประจำภูมิภาคแปซิฟิกเอเชียของแอ๊บบอตเนียร์ กล่าวว่าจากสถิติภูมิภาคเอเชีย พบว่า ผู้ป่วยเบาหวาน 60% มาจากปัจจัยทางวัฒนธรรมความเป็นอยู่ของผู้คนที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการใช้ชีวิตและการเลือกบริโภคอาหาร อาหารเอเชียมักประกอบด้วยคาร์โบไฮเดรตคุณภาพต่ำในปริมาณสูง ซึ่งส่งผลต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ไม่ดี

“ประเทศไทยและประเทศอื่นๆ ในเอเชียกำลังเผชิญกับความเป็นเมืองที่ขยายตัวอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้วิถีชีวิตเปลี่ยนไปเป็นความเร่งรีบ ทำให้ประชากรมีแนวโน้มของการเคลื่อนไหวร่างกายน้อยลงและการรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสมเพิ่มขึ้น จากการศึกษาพบว่าผู้ป่วยเบาหวานในเอเชีย 3 ใน 4 คน มีความเสี่ยงสูงที่จะควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ไม่ดี”

การวางแผนโภชนาการเฉพาะบุคคลตั้งแต่เนิ่น ๆ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตเป็นปัจจัยสำคัญในการจัดการโรคเบาหวานอย่างมีประสิทธิภาพ สำหรับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 การควบคุมน้ำหนักและการลดระดับค่าน้ำตาลเฉลี่ยสะสม (HbA1c) เป็นปัจจัยสำคัญที่อาจช่วยให้ภาวะเบาหวานทุเลาลงได้

“แอ๊บบอตสนับสนุนบุคลากรทางการแพทย์และผู้ป่วยเบาหวานในไทยโดยส่งเสริมความรู้ความเข้าใจในโภชนาการที่ดี ซึ่งแอ๊บบอตมีความเชี่ยวชาญในด้านอาหารทดแทนสูตรครบถ้วนสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน (Diabetes-Specific Formula หรือ DSF) มานานกว่า 30 ปี และ ได้ทำการศึกษาทางคลินิกถึง 64 โครงการ ครอบคลุมกลุ่มตัวอย่างกว่า 6,000 คน ใน 19 ประเทศ ซึ่งอาหารทดแทนสูตรครบถ้วนสำหรับผู้ป่วยเบาหวานของแอ๊บบอตจะให้สารอาหารครบถ้วน สมดุล และมีใยอาหาร เหมาะสำหรับใช้ทดแทนหรือเสริมมื้ออาหาร เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยเบาหวานควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ”ดร.โฮเซ กล่าว