ก่อนตัดสินใจ“แปลงเพศ” รู้ให้รอบด้านจากคุณหมอ

ประเทศไทยมีชื่อเสียงเรื่อง การผ่าตัดแปลงเพศ มานานกว่า 30 ปี ในอดีตคนที่มาผ่าตัดแปลงเพศส่วนใหญ่เป็นชาวต่างชาติ มีคนไทยน้อยมาก

แต่ปัจจุบันสังคมเปิดกว้างและเทคโนโลยีก้าวหน้า จึงมีคนไทยหันมาแปลงเพศมากขึ้น

 

ถ้าคิดจะแปลงเพศ ต้องทำความเข้าใจให้รอบด้าน และต้องพบจิตแพทย์ เพื่อประเมิน

 

จากชายกลายเป็นหญิง

รริน สมอุ่น ผู้หญิงข้ามเพศ (Trans woman / Transgender women / Male to female transformation : MTF) เล่าว่า ชีวิตวัยเด็ก อยู่ในครอบครัวที่แอนตี้เรื่องนี้มาตลอด

"รินมีความใฝ่ฝันอยากเป็นผู้หญิงมาก ๆ แต่ครอบครัวค่อนข้างแอนตี้ คุณพ่อเวลาไปงานบวช งานบุญ เจอสาวสองทีไรไล่ตีทุกคน

เราอยู่บ้านแสดงออกไม่ได้ ทั้ง ๆ ที่เป็นเซฟโซนของเรา ตอนอยู่โรงเรียนก็เลยแสดงออก คุณครูจึงไปบอกพ่อกับแม่ ทำให้โดนย้ายโรงเรียนกลับต่างจังหวัดทันที

พอโตมาเป็นวัยรุ่น ตัดสินใจว่าเป็นผู้ชายให้คุณพ่อคุณแม่ไม่ได้แล้ว และพ่อแม่แยกทางกัน เราเลยคิดว่านี่ละคือโอกาสของเรา ไปผ่าตัดแปลงเพศ คุณแม่มาเซ็นเอกสารให้รินตอนผ่าตัดด้วย ตอนนี้ชีวิตแฮปปี้ค่ะ

ตอนแรกที่มาพบหมอ อายมากที่ต้องเปิดของตัวเองให้หมอดู เพราะเราแทบไม่อยากจะมองมันอยู่แล้ว แต่พอมีน้องคนใหม่เราก็ประทับใจรูปร่างหน้าตาที่คุณหมอทำให้

คนส่วนใหญ่จะ ทำหน้าอก ก่อน แต่ริน ผ่าตัดแปลงเพศ ก่อน เพราะการผ่าตัดแปลงเพศเป็นเรื่องยิ่งใหญ่สำคัญกับชีวิตคนมาก ๆ ก็มาปรึกษาหมอก่อน หนึ่งเดือนต่อมาก็ทำเลย เพราะเชื่อฝีมือคุณหมอ

ความรู้สึกหลัง ผ่าตัดแปลงเพศ มันเติมเต็มหัวใจของเรา เพราะเราไม่เคยมีแบบนี้ รู้สึกภูมิใจกับตัวเอง เวลาแต่งตัวมั่นใจในตัวเองมากขึ้น ทุกอย่างเหมือนผู้หญิง 100 เปอร์เซนต์

เรื่อง เซ็กส์บนเตียง เมื่อก่อนเรามีรูปร่างเป็นผู้หญิง ผู้ชายบางคนเข้ามาไม่รู้ว่าเราเป็นทรานส์ (Trans) เราก็ไม่... ขอตัว แต่พอตัดปุ๊บ โอเค.เลยค่ะ แฮปปี้ทุกอย่าง ก็เลยมีแฟนหลังจากแปลงเพศ

หลังการผ่าตัดแปลงเพศ หมอแนะนำให้ใช้แท่งโมขยายช่องคลอด เป็นประจำเช้าเย็น ช่วงแรกทำทุกวัน วันละหนึ่งชั่วโมงเพื่อไม่ให้ช่องคลอดตีบตันและไม่ต้องกลับมาแก้ ส่วนเรื่องฮอร์โมน ตอนนี้ก็ยังทานเหมือนเดิมค่ะ

ฝากสาวสองทุกคน เริ่มต้นให้ปรึกษาคุณหมอก่อน แล้วเขาจะดูแลเราไปจนถึงขั้นตอนสุดท้าย อย่าคิดไปเอง

การแปลงเพศ ของรินสิ่งสำคัญอันดับหนึ่งคือ ตัวเรา เรามั่นใจในตัวเองเมื่อไร เราพร้อมเต็มที่

ถ้าอยากเป็นผู้หญิง 100 เปอร์เซนต์ รินแนะนำให้ไปโรงพยาบาล เพราะมีครบทุกอย่าง จิตแพทย์ หมอให้ฮอร์โมน และหมอผ่าตัดแปลงเพศ"

คำแนะนำของคุณหมอ

นพ.วรพล รัตนเลิศ แพทย์เฉพาะทางด้านการแปลงเพศ จากชายเป็นหญิง กล่าวในเสวนา “เปิดเบื้องหลังผ่าตัดข้ามเพศ กับ ชีวิตใหม่ที่เลือกได้ by Yanhee”

ในงาน Bangkok Pride : Rainbowtopia วันที่ 17 มิถุนายน 2565 ณ หอศิลปวัฒนธรรมกรุงเทพฯ ว่า

การเปลี่ยนจากชายเป็นหญิง ในประเทศไทย 80 เปอร์เซ็นต์ คนไข้ได้วินิจฉัยตัวเองมาแล้ว

“ตอนมาพบหมอ ผมยาว แต่งหญิง แต่กฎเกณฑ์ที่ปฏิบัติกันทั่วโลก ต้องพบจิตแพทย์ประเมินก่อน ซึ่งสำคัญมาก ต่อมาเลือกวิธีการผ่าตัด แต่ละวิธีมีรายละเอียดยังไง

อยากให้เป็น การตัดสินใจของผู้ที่อยากผ่าตัด ไม่ใช่หมอหรือใครตัดสิน และต้องเข้าใจว่าหลังการผ่าตัดแล้ว ร่างกายจะเปลี่ยนแปลงอย่างไร การดูแลตัวเองทำอย่างไร"

การผ่าตัดแปลงเพศ จากชายเป็นหญิง มี 4 วิธี

1. แบบแรกคือ เทคนิคกราฟ ถ้ามีผิวหนังเพียงพอ จะใช้อวัยวะเพศเดิมไปสร้างเป็นช่องคลอด วิธีนี้จะมีความสมจริงมากขึ้น(แบบที่น้องรินทำ)
2. แบบที่สอง เทคนิคการต่อลำไส้ เป็นวิธีที่ทำกันมานานแล้ว ใช้ลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย จะมีความลึกมีเมือกหล่อลื่น
3. แบบที่สาม เทคนิคการต่อลำไส้ แบบส่องกล้อง
4. แบบที่สี่  เทคนิคกราฟต่อเยื่อบุช่องท้อง (PPV) เป็นเทคนิคใหม่ ในประเทศไทยมีทำอยู่ไม่กี่ราย รพ.ยันฮีทำไปแล้วสิบราย ได้ผลดี

วิธีนี้แนะนำให้กับคนที่มีผิวหนังค่อนข้างน้อย เช่น เคยตัดลูกอัณฑะมาแล้ว ผิวหนังจะหด ไม่เพียงพอไปทำแบบที่หนึ่ง

และคนไข้ไม่อยากทำแบบเทคนิคลำไส้ สามารถเลือกวิธีนี้ได้ หรือคนที่มีผิวหนังเพียงพอแต่ต้องการให้ช่องคลอดลึกและมีน้ำหล่อลื่นมากขึ้น 

จากหญิงกลายเป็นชาย

จิ๊บ ณภัค มหาอุดมพร ผู้ชายข้ามเพศ (Trans man / Transgender men / Female to Male transformation : FTM) เล่าว่า ตอนแรกที่ยังไม่ได้ทำ รู้สึกว่ายังเป็นผู้ชายไม่สมบูรณ์ ไม่มีความมั่นใจ

“เมื่อสิบปีก่อน ข้อมูลน้อยมาก เราก็สงสัยว่าทำไมทรานส์เมืองนอกเหมือนผู้ชายจังเลย เขาทำศัลยกรรมหน้ามาหรือเปล่า รูปร่างก็เหมือนผู้ชายมาก ๆ

รุ่นพี่ที่ทำไปแล้วให้คำแนะนำว่าให้มาปรึกษาคุณหมอ เราเลือกที่นี่เพราะมีทุกแผนกครบ ถ้าไปทำคลินิกหรือไม่ใช่โรงพยาบาลใหญ่ ก็ต้องแยกไปทำตรงนั้นทีตรงนี้ที

พอมาคุยแล้ว เรามีความเชื่อมั่น ขั้นตอนได้มาตรฐาน เราก็ปรึกษามาเรื่อย มารพ.สิบปีแล้ว คุ้นเคยกับคุณหมอ เป็นเหมือนญาติพี่น้องเลย เขาสอนเราทุก ๆ เรื่อง ให้คำแนะนำในหลาย ๆ ด้าน

ตั้งแต่เริ่มทำจนประสบความสำเร็จ บางคนอาจผ่าตัดหลายครั้งไม่ได้พัก แต่เราต้องทำงาน ก็ต้องมีการพักฟื้น ใช้เวลาประมาณ 6-7 ปีกว่าจะสมบูรณ์แบบ แต่ถ้าทำรวดเดียวเลยจะใช้เวลาน้อยกว่าประมาณ 1-2 ปี

ตอนเด็กๆ จิ๊บเคยฝันว่าพอหลับไปตื่นมาก็จะเป็นผู้ชาย วินาทีที่เห็น รู้สึกว่าเป็นตัวเองมากขึ้น

นี่คือสิ่งที่เรารอมาตลอดชีวิต ไม่ว่าการผ่าตัดหน้าอก แต่ละขั้นตอนเสริมความมั่นใจมากขึ้นเรื่อย ๆ จนวันหนึ่งสมบูรณ์แบบ

ในเรื่องความสัมพันธ์กับแฟน มันก็เติมเต็มจริง ๆ ขอแนะนำว่า ต้องมาปรึกษาจิตแพทย์ก่อน พร้อมที่จะข้ามเพศหรือเปล่า ต้องมีการประเมิน”

คำแนะนำของคุณหมอ

นพ.สุกิจ วรธำรง แพทย์เฉพาะทางด้านศัลยกรรมแปลงเพศ จากหญิงเป็นชาย กล่าวว่า ขั้นตอนสำคัญที่สุดคือ ต้องให้จิตแพทย์ประเมิน วินิจฉัย ให้ถูกต้องแน่นอนก่อน

“ถ้าไม่ใช่ อย่าทำ เพราะผ่าไปแล้วครึ่งทางบอกว่าไม่ใช่ จะเอาอวัยวะคืน ทำไม่ได้ ต้องมีการวินิจฉัยที่ถูกต้องว่าเป็นกลุ่มทรานส์จริง ๆ

ไม่ใช่ชอบแต่งตัวเป็นเพศตรงข้าม มีความรู้สึกชอบเพศตรงข้าม แต่ไม่ใช่กลุ่มทรานส์

เพราะความหลากหลายทางเพศมีหลายมิติ ต้องวินิจฉัยให้ถูกต้อง ก่อนเข้าสู่กระบวนการเปลี่ยนแปลงสภาพเพศของร่างกายให้ตรงกับจิตใจ

จะมีการให้ ฮอร์โมนข้ามเพศ เพื่อรักษาร่างกายให้เป็นเพศที่ตรงข้ามกัน การผ่าตัดจากหญิงเป็นชาย มีการทำรวดเดียวจบก็มี

แต่การทำหลายอวัยวะพร้อมกัน ความเสี่ยงในการผ่าตัด การเสียเลือด มันเยอะมาก เลยแบ่งเป็นขั้นตอนเพื่อให้คนไข้มีโอกาสได้พักและยืนยันตัวตนว่าต้องการจริงไหม"

โรงพยาบาลยันฮี แบ่งการผ่าตัดแปลงเพศจากหญิงเป็นชาย 3 ขั้นตอน หลังจากวินิจฉัยแล้ว ให้ฮอร์โมนมาระยะหนึ่งแล้ว มั่นใจแล้ว วินิจฉัยแล้วไม่ผิดแน่ ๆ คุณหมอสุกิจบอกว่า

1. ขั้นตอนแรก ตัดอวัยวะที่ไม่ต้องการออกไปก่อน ตัดมดลูกและรังไข่ออก แล้วให้คนไข้ไปพักฟื้น 2-3 เดือนถึง 6 เดือน
2. ขั้นตอนที่สอง ปิดช่องคลอดรังไข่ เปลี่ยนท่อปัสสาวะให้มีทิศทางมาข้างหน้าและทำท่อปัสสาวะให้ยาวขึ้น
3. ขั้นตอนที่สาม สร้างอวัยวะเพศชาย และสร้างอัณฑะ

“ผมเริ่มงานนี้มากว่า 20 ปี โรงพยาบาลมีจุดแข็งตรงที่มีหมอด้านต่าง ๆ ครบ เป็น ทีมสหวิชาชีพ ผ่าตัดไปแล้ว ความดันสูง ความดันต่ำ มีโรคหัวใจแทรก ก็สามารถปรึกษาหมอในทีมได้

แต่ถ้าเป็นคลินิกก็ไม่รู้จะถามใคร แนวทางรักษาได้ตามมาตรฐานโลก มีหมอดูแลคนไข้จนครบกระบวนการแปลงเพศและดูแลในระยะยาว

การผ่าตัดแปลงเพศ ทำได้ตั้งแต่อายุ 20 ขึ้นไป ถ้าต่ำกว่า 18 ปีต้องมีพ่อแม่เซ็นรับรอง

ส่วนคนอายุมาก ๆ ที่อยากแปลงเพศ ต้องดูสุขภาพโดยรวม แข็งแรงพอที่จะทนการผ่าตัดได้ไหม มีโรคประจำตัวเป็นอุปสรรคต่อการผ่าตัดหรือเปล่า

การผ่าตัดจากหญิงเป็นชาย เราต้องใช้ กล้องจุลทรรศน์ ช่วย เพื่อดูสภาพเส้นเลือด ต้องต่อเส้นเลือด เพื่อย้ายเนื้อเยื่อจากที่หนึ่งเป็นอีกที่หนึ่งเพื่อสร้างอวัยวะ ความแข็งแรงของเส้นเลือดจึงเป็นสิ่งสำคัญ"