"ชากแง้ว" เรียบง่ายสไตล์จีน

เพราะจริงๆ แล้ว ชุมชนโบราณที่ยังคงดำเนินวิถีชีวิตอย่างเรียบง่าย และสืบทอดวัฒนธรรมตามแบบที่บรรพบุรุษส่งต่อกันมา ก็น่าจะเป็นอีกจุดหมายปลายทางของนักท่องเที่ยวผู้นิยมชมชอบการท่องเที่ยวเชิงนิเวศวัฒนธรรม

“ชากแง้ว” เป็นชื่อของชุมชนจีนโบราณอายุกว่า 100 ปี ตั้งอยู่ในตำบลห้วยใหญ่ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี สิ่งที่น่าสนใจของชุมชนแห่งนี้คือวิถีชีวิตที่มีการสืบทอดประเพณีจีนตามแบบโบราณจากรุ่นสู่รุ่น ส่วนสิ่งยึดเหนี่ยวของชาวชุมชนได้แก่ เจ้าแม่ทับทิม ประดิษฐานในศาลเจ้าด้านหลังโรงงิ้ว โดยชาวจีนมีความเชื่อว่า เจ้าแม่ทับทิมเป็นเทพซึ่งชาวจีนที่ประกอบอาชีพประมง และเกษตรเคารพนับถือ เชื่อกันว่าเจ้าแม่ทับทิมจะช่วยคุ้มครองให้ปลอดภัยในยามออกทะเล บันดาลให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล เพราะอาชีพหลักของชาวชากแง้วคือทำไร่มันสัมปะหลัง ดังนั้น ชาวจีนในชุมชนแห่งนี้จึงจัดเทศกาลไหว้เจ้าแม่ทับทิมสืบทอดกันมานับร้อยปี

สมหวัง สวัสดีมงคล สมาชิกสภาเทศบาลตำบลห้วยใหญ่ เล่าให้ฟังว่า เดิมทีศาลเจ้าแม่ทับทิมแห่งนี้สร้างแบบเล็กๆ เมื่อปี พ.ศ. 2455 หรือราว 100 ปีก่อน หลังคามุงด้วยจาก เป็นการสร้างเพื่อคลุมจอมปลวก ซึ่งพี่น้องชาวจีนที่อพยพเข้ามาอยู่ในสมัยนั้นให้ความศรัทธาเชื่อถือในความศักดิ์สิทธิ์ และให้ความเคารพกราบไหว้กันมาตลอดจากรุ่นสู่รุ่น ต่อมามีคนขายปลาที่บ้านอำเภอได้นำขอนไม้โบราณจากท้องทะเลอายุกว่า 80 ปี มาตั้งไว้ที่ศาลเจ้าแห่งนี้ จากนั้นประมาณปี พ.ศ.2500 จึงนำขอนไม้โบราณดังกล่าวไปแกะสลักเป็นองค์เจ้าแม่ทับทิม เพื่อให้พี่น้องชาวไทยเชื้อสายจีนและชาวชากแง้ว ได้กราบไหว้ตั้งแต่นั้นมาจนถึงปัจจุบัน จึงพูดได้ว่าเป็นเจ้าแม่ทับทิมองค์เดียวในประเทศไทยที่แกะขึ้นจากไม้

งานประเพณีที่ขึ้นชื่อของชุมชนชากแง้วคือ เทศกาลไหว้พระจันทร์ ชาวชุมชนจะรวมตัวกันจัดเป็นงานรื่นเริงใหญ่ตรงตามแบบประเพณีจีนโบราณ และในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา สำนักงานพื้นที่พิเศษเมืองพัทยาและพื้นที่เชื่อมโยง องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. เห็นความสำคัญในวัฒนธรรมประเพณีที่เป็นอัตลักษณ์ สมควรที่จะส่งเสริมให้เกิดการสืบทอดเป็นแหล่งท่องเที่ยวเรียนรู้ชีวิตชุมชนจีนโบราณ โดยปีนี้จัดไปแล้วช่วงวันที่ 7-8 กันยายน 2557

ด้าน ศิริพร ภิญโญสิริพันธุ์ เจ้าหน้าที่ฝ่ายการตลาด ชุมชนจีนโบราณบ้านชากแง้ว กล่าวว่า แต่ละปีที่ชุมชนบ้านชากแง้วจะมีการจัดงานเพื่อสืบสานประเพณีจีนรวมกันถึง 5 ครั้ง ได้แก่ 1. ประเพณีเฉลิมฉลอง จัดก่อนถึงวันตรุษจีน 30 วัน โดยจะมีการแสดงงิ้วและประมูลของ 2. งานวัดเกิดเจ้าแม่ทับทิม จัดขึ้นหลังวันตรุษจีน 12-15 วัน โดยจัดให้มีงานเฉลิมฉลองนานถึง 3 วัน 3 คืน 3. งานประเพณีไหว้พระจันทร์ 4. เทศกาลงานออกผนวชของเจ้าแม่กวนอิม ปีนี้กำหนดจัดขึ้นประมาณวันที่ 12 ตุลาคม 2557 ที่ศาลเจ้าแม่ทับทิม และ 5. งานประทับทรงเจ้าแม่ทับทิมและเทศกาลเทกระจาด โดยงานนี้ในอดีตจะมีการประทับทรงเจ้าแม่ทับทิม ต่อเมื่อร่างทรงได้เสียชีวิตไปเมื่อกว่า 10 ปี ก่อน ก็ไม่มีบุคคลใดที่เจ้าแม่ทับทิมเลือกให้เป็นร่างทรง แต่ชุมชนบ้านชากแง้วก็ยังคงจัดงานต่อเนื่องมาทุกๆ ปี เพียงแต่ไม่มีพิธีประทับทรง

ด้วยความโดดเด่นของวิถีชีวิตชุมชนจีนโบราณที่ยังคงรักษากลิ่นอายของวัฒนธรรมประเพณีสืบทอดมานานนับร้อยปี วันนี้สำนักท่องเที่ยวโดยชุมชน อพท. จึงได้เลือก “ชากแง้ว” เป็นชุมชนต้นแบบเป็นแหล่งท่องเที่ยวเรียนรู้วิถีชีวิตชุมชนชาวจีน โดยจัดตั้งเป็นชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านชากแง้ว เพื่อให้ชุมชนได้รวมกลุ่มกันบริหารจัดการด้วยตัวเอง โดย อพท. เข้าไปสนับสนุนให้องค์ความรู้แก่ชุมชนทางด้านการจัดการ

พันเอก ดร.นาฬิกอติภัค แสงสนิท ผู้อำนวยการ อพท. กล่าวว่า ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านชากแง้ว จัดตั้งโดยสำนักท่องเที่ยวโดยชุมชน อพท. เพื่อให้เป็นศูนย์รวมของคนในชุมชนกับภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องในการช่วยกันพัฒนาชุมชนแห่งนี้ให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยววิถีชีวิตชาวจีนจากโพ้นทะเล เป็นชุมชนที่เงียบและเรียบง่าย ไม่มีแสงสีเสียงจากแหล่งบันเทิงเริงรมย์ มีแต่กลิ่นอายของอดีต ตั้งแต่ห้องแถวที่ยังหลงเหลือความเป็นตลาดโบราณ โรงแป้งมันสัมปะหลังที่ปัจจุบันยังพอมีโครงสร้างของตัวอาคารให้เห็นอยู่ ตลอดจนอาหารการกินที่ปรุงตามสูตรที่ถูกถ่ายทอดต่อๆกันมา อย่างเช่น กวยจั๊บ หมูหยอง กุยช่าย ฮ่อยจ๊อ ขนมเปี๊ยะ จึงเหมาะที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเรียนรู้วัฒนธรรมวิถีชีวิตชาวจีนที่ไม่ไกลจากกรุงเทพฯ หากนักท่องเที่ยวจะแวะเวียนไปชุมชนแห่งนี้ในทุกๆ สุดสัปดาห์ก็ได้ เพราะทุกวันเสาร์ชุมชนจะจัดให้มีตลาดนัด มีสินค้าและอาหารที่ทำโดยคนชุมชนออกมาตั้งร้านขายให้ผู้ผ่านไปมาได้จับจ่าย

ชุมชนชากแง้วพร้อมให้บริการนักท่องเที่ยวและผู้มาเยือนในรูปแบบการท่องเที่ยวโดยชุมชน ซึ่งลักษณะการท่องเที่ยวโดยชุมชนที่สำคัญคือ นักท่องเที่ยวจะต้องติดต่อปลายทางก่อนเดินทาง โดยเฉพาะที่มาเป็นกรุ๊ปหรือหมู่คณะ ในส่วนของชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านชากแง้ว สามารถติดต่อได้ที่คุณนิภา โทร. 08 1242 4748 หรือ www.facebook.com/chakngeaw?fref=ts