'ดาวหาง' ครั้งเดียวในชีวิต! เปิดเทคนิคดู 'NEOWISE' เห็นชัดสุดวันนี้

เพจเฟซบุ๊ค NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ โพสต์ว่า จากกรณีที่ “ดาวหางนีโอไวส์” (NEOWISE) หรือ C/2020 F3 เคลื่อนเข้าใกล้โลกมากที่สุดในรอบ 6,767 ปี ในวันที่ 23 ก.ค.นี้ ทางสถาบันฯจึงกำหนดการชวนชมปรากฎการณ์ดาวหางนีโอไวส์ใกล้โลกช่วงระหว่างวันที่ 18-23 ก.ค.นี้

สำหรับในประเทศไทยจะสังเกตได้ตั้งแต่วันที่ 18 ก.ค. เป็นต้นไป ในช่วงหัวค่ำเวลาประมาณ 19.30 หลังดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้า ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ แม้ความสว่างจะลดลงเรื่อย ๆ แต่ยังคงสว่างในระดับที่ยังสามารถสังเกตการณ์ได้ด้วยตาเปล่า จึงเป็นโอกาสดีที่คนไทยจะได้สัมผัสและเก็บภาพความสวยงามของดาวหางดวงนี้ ซึ่งจะเป็นโอกาสครั้งเดียวในชีวิต

ปัจจุบัน ดาวหางนีโอไวส์ อยู่ใกล้กับบริเวณกลุ่มหมีใหญ่ (Ursa Major) หรือที่คนไทยรู้จักกันในนามของ “กลุ่มดาวจระเข้” เป็นกลุ่มของดาวฤกษ์ที่พบเห็นได้ง่ายทางด้านทิศเหนือ

แม้ว่าขณะนี้ดาวหางได้ผ่านช่วงสว่างมากที่สุดไปแล้ว แต่จากการสังเกตการณ์จริงพบว่า ความสว่างไม่ได้ลดลงดังเช่นที่คำนวณไว้ ซึ่งช่วงเวลาที่ดีที่สุดสำหรับสังเกตการณ์ดาวหาง เริ่มตั้งแต่ช่วงวันที่ 18-23 ก.ค. 2563 (เนื่องจากดาวหางเคลื่อนที่ห่างจากดวงอาทิตย์พอสมควร) ในช่วงหัวค่ำ ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ดาวหางจะปรากฏอยู่ใกล้เส้นขอบฟ้า

คาดว่าจะมีค่าอันดับความสว่างปรากฏประมาณ 5 แม้เป็นช่วงแสงสนธยาก็มีโอกาสที่จะมองเห็นดาวหางดวงนี้ได้ด้วยตาเปล่า หากท้องฟ้าบริเวณขอบฟ้าใสเคลียร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวันที่ 21 ก.ค. เป็นคืนเดือนมืดที่ไม่มีแสงจันทร์รบกวน เป็นโอกาสเหมาะอย่างยิ่งที่จะเฝ้าสังเกตการณ์ดาวหางนีโอไวส์ด้วยตาเปล่า

 

• เทคนิคการดู-ถ่ายภาพดาวหางเบื้องต้น

สำหรับเทคนิคและทักษะสำคัญในการถ่ายภาพดาวหางนั้น นักล่าดาวหางจำเป็นต้องทราบข้อมูลเบื้องต้น เช่น ตำแหน่ง ทิศทางการเคลื่อนที่ ค่าความสว่าง และเทคนิคการถ่ายภาพและการเลือกใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม โดยมีเทคนิค 7 ข้อดังนี้

1. การติดตามข่าวสารจากเว็บไซต์ ที่ได้จากการเฝ้าสังเกตการณ์ของนักดาราศาสตร์ ซึ่งจะมีหอดูดาวสังเกตการณ์ตลอดทั้งปีและคอยอัพเดทข่าวสารเกี่ยวกับดาวหางที่อาจมีค่าความสว่างมากขึ้น จนสามารถสังเกตเห็นได้ด้วยตาเปล่า เช่น https://theskylive.com ซึ่งมีข้อมูลดาวหางแบบ Real Time และค่าความสว่าง ตำแหน่งดาวหางล่วงหน้าอย่างละเอียด

2. การหาตำแหน่งดาวหางจากโปรแกรม Stellarium ในการใช้โปรแกรมบางครั้งจำเป็นต้องอัพเดทโปรแกรมเวอร์ชั่นล่าสุด และสามารถดาวน์โหลดข้อมูลดาวหางลงไว้ในโปรแกรมบนคอมพิวเตอร์ เพื่อตรวจสอบตำแหน่งดาวหางในแต่ละวันได้ ดังรายละเอียดตามลิงก์นี้ https://bit.ly/2CcgdPi

3. การวางแผนถ่ายภาพดาวหางในแต่ละวัน โดยสามารถใช้โปรแกรม Stellarium ในการแสดงทิศทางการเคลื่อนที่ของดาวหาง รวมทั้งการคาดการณ์ค่าความสว่างของดาวหางในแต่ละช่วงได้อีกด้วย นอกจากค่าความสว่างของดาวหางแล้ จำเป็นต้องตรวจสอบดวงจันทร์ที่อาจจะทำให้มีแสงรบกวนได้ โดยสามารถศึกษารายละเอียดตามลิงก์นี้ https://bit.ly/2ZOjqwW

4. อุปกรณ์สำหรับถ่ายภาพดาวหางสว่าง สำหรับอุปกรณ์ในการถ่ายภาพดาวหางสว่างนั้น มีเพียง A.กล้องดิจิทัล B.ขาตั้งกล้องที่มั่นคง C.เลนส์ไวแสง แต่สำหรับดาวหางนีโอไวส์ครั้งนี้ แนะนำเลนส์ที่ช่วงทางยาวโฟกัส 24-70 mm. หรือ 70 – 200 mm. เนื่องจากขนาดปรากฏของดาวหางมีขนาดไม่ใหญ่มากนัก

5. การหามุมรับภาพ เพื่อให้เราสามารถวางแผนเลือกใช้เลนส์และอุปกรณ์ที่เหมาะสมในการถ่ายภาพดาวหาง โดยสามารถใช้โปรแกรม Stellarium ในการหามุมรับภาพ ตามลิงก์นี้ https://bit.ly/2WydE1o แต่สำหรับคนที่อยากได้แบบใหญ่ ๆ ถ่ายเฉพาะตัวดาวหาง ก็สามารถใช้ทางยาวโฟกัสสูง แต่จำเป็นต้องถ่ายบนฐานตามดาวด้วย

6. การตั้งค่าถ่ายภาพดาวหาง เริ่มจากการใช้ค่ารูรับแสงกว้าง เช่น f/2.8 เพื่อให้กล้องไวแสงมากที่สุด, คำนวณค่าความเร็วชัตเตอร์จากสูตร 400/600 ให้สัมพันธ์กับช่วงทางยาวโฟกัสของเลนส์ที่เลือกใช้ รายละเอียดตามลิงก์นี้ https://bit.ly/2Cpsdxw, ตั้งค่าความไวแสง ISO โดยอาจเริ่มจาก ISO 800 ขึ้นไป และปรับเพิ่มขึ้นตามสภาพแสงของท้องฟ้า

7. การมองหาดาวหางด้วยตาเปล่า ระหว่างวันที่ 18-23 ก.ค.นี้ สามารถเริ่มต้นมองหาไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ตั้งแต่เวลา 19.30 น.เป็นต้นไป และใช้การถ่ายภาพด้วยเลนส์มุมกว้างประกอบการค้นหา เนื่องจากกล้องถ่ายภาพสามารถรวมแสงวัตถุจาง ๆ ได้ดีกว่าตาเปล่า แล้วเช็คดูภาพที่หลังกล้อง หรืออาจใช้กล้องสองตาในการค้นหาด้วยเช่นกัน

ทั้งนี้ ดาวหางนีโอไวส์โคจรรอบดวงอาทิตย์ 1 รอบ ใช้เวลาประมาณ 6,767 ปี เคลื่อนเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุดเมื่อ 3 ก.ค. ที่ผ่านมา ระยะห่าง 43 ล้านกิโลเมตร และจะเคลื่อนเข้าใกล้โลกมากที่สุด ในวันที่ 23 ก.ค. ที่ระยะห่าง 103 ล้านกิโลเมตร

ขณะที่วันที่ 23 ก.ค. แม้เป็นช่วงที่ดาวหางนีโอไวส์เข้าใกล้โลกที่สุด แต่จากข้อมูลพบว่า ดาวหางจะมีค่าความสว่างจะลดลง รวมทั้งในคืนดังกล่าวตรงกับคืนดวงจันทร์ขึ้น 2 ค่ำ อาจมีแสงจันทร์รบกวนเล็กน้อย หลังจากนั้นความสว่างจะลดลงเรื่อย ๆ จนไม่สามารถสังเกตเห็นได้

ดาวหางนีโอไวส์ เป็นดาวหางคาบยาวที่มีหางที่เห็นได้ชัดถึง 2 แฉก โดยจะมีหาง 2 ส่วน หางส่วนบน เรียกว่า "หางไอออน" มีความยาวมากกว่าหางส่วนล่าง แต่จะสว่างน้อยกว่า เกิดจากการรวมตัวของกลุ่มแก๊สที่อยู่รอบดาวหางแล้วแตกตัวออกเป็นไอออน เนื่องจากได้รับพลังงานจากลมสุริยะ ส่งผลให้เกิดการเรืองแสงเป็นแนวยาวออกมา

ส่วน หางส่วนล่าง จะมีความฟุ้ง สะท้อนรับกับแสงของดวงอาทิตย์เป็นอย่างดี เรียกว่า "หางฝุ่น" ซึ่งเกิดจากอนุภาคฝุ่นที่ฟุ้งกระจายจากนิวเคลียสขณะที่เคลื่อนตัวเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ ทำให้ปรากฏเป็นแถบโค้งสว่างไปในทิศทางเดียวกับการโคจร

--------------------------------

อ้างอิง: NARIT, BBC