ยิ่งจ่าย 'ภาษี' ยิ่งได้! ส่องระบบจ่ายภาษีที่ทำให้คนญี่ปุ่นแฮปปี้

การยื่น "ภาษี" คือหน้าที่ของพลเมืองตามกฎหมายในแต่ละประเทศ โดยจุดประสงค์คือการนำเงินภาษีไปใช้พัฒนาในเรื่องต่างๆ ในประเทศ แต่เรื่องเงินๆ ทองๆ มักจะไม่เข้าใครออกใคร เราจึงได้เห็นข่าวเกี่ยวกับการเลี่ยงภาษี การหนีภาษี ออกหน้าข่าวอยู่บ่อยๆ

แต่สำหรับประเทศญี่ปุ่น ช่วงเวลาการเสียภาษีกลายเป็นช่วงเวลาที่รอคอยสำหรับบางครอบครัว เพราะระบบการเสียภาษีที่เรียกว่า ฟุรุซาโต๊ะ (Furusato Nozei) ทำให้คนญี่ปุ่นแฮปปี้กับการเสียภาษีแบบยิ้มไม่หุบ

• ระบบภาษีฟุรุซาโต๊ะ (Furusato Nozei) คืออะไร?

การชำระภาษีแบบ ฟุรุซาโต๊ะ (Furusato Nozei) หรือเขียนในภาษาญี่ปุ่นว่า ふるさと納税 คือระบบการจ่ายภาษีให้กับบ้านเกิด เป็นระบบภาษีแบบสมัครใจในประเทศญี่ปุ่น ซึ่งเริ่มต้นในปี 2008 ช่วยให้ผู้คนสามารถจ่ายภาษีให้กับรัฐบาลท้องถิ่นได้โดยตรง ส่วนใหญ่ผู้เสียภาษีจะเลือกบ้านเกิดของตนให้ได้รับเงินภาษีนั้น โดยผู้จ่ายภาษีสามารถจ่ายภาษีที่เมืองไหนก็ได้ และผู้จ่ายภาษีสามารถเลือกเมืองที่จะรับเงินภาษีของตนได้ตามที่ต้องการ ในทางกลับกันผู้จ่ายภาษีจะได้รับสิ่งตอบแทน เช่น ได้ส่วนลดค่าภาษีหรือได้ผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่นนั้นๆ ที่ผู้เสียภาษีแจ้งความจำนงให้รับเงินภาษีของตน

ระบบการเสียภาษีแบบฟุรุซาโต๊ะนี้  เป็นวิธีที่รัฐบาลญี่ปุ่นดึงผู้คนให้มีส่วนร่วมในการช่วยดูแลบ้านเกิดของตัวเองมากขึ้น แม้ว่าพวกเขาจะย้ายไปทำงานและใช้ชีวิตอยู่ต่างเมืองแล้วก็ตาม ชาวญี่ปุ่นหลายคนเกิดและเติบโตในเขตชานเมืองหรือในต่างจังหวัด และได้รับบริการด้านการศึกษาและการแพทย์จากรัฐบาลท้องถิ่นที่ตัวเองอาศัยอยู่

แต่เมื่อพวกเขาย้ายออกจากบ้านเกิดไปยังเมืองใหญ่เพื่อการศึกษาและการทำงาน ภาษีรายได้จะต้องถูกจ่ายไปยังรัฐบาลในเมืองที่ตัวเองอาศัยอยู่ในปัจจุบันแทนที่จะกลับไปยังเมืองบ้านเกิด เมื่อรวมกับจำนวนประชากรที่ลดลงในเขตชานเมืองด้วยแล้ว จึงทำให้เกิดปัญหาความไม่เท่าเทียมกันในการพัฒนาท้องถิ่น ต่อมาจึงได้มีการปรับให้มีการเสียภาษีไปยังท้องถิ่นบ้านเกิดได้

การเสียภาษีแบบนี้  จึงมีส่วนทำให้เกิดการพัฒนาและช่วยลดความเหลื่อมล้ำทางการเงินระหว่างตัวเมืองและชนบท ด้วยระบบภาษีนี้ทำให้ผู้จ่ายภาษีสามารถเลือกได้ว่าต้องการจ่ายเงินเท่าไร  และจ่ายไปยังหน่วยงานใด เงินภาษีจากระบบนี้ทำให้พื้นที่ตามชานเมืองและชนบทได้รับการสนับสนุนทางการเงินและการพัฒนาที่จำเป็นด้วยความช่วยเหลือจากผู้ที่เกิดและเติบโตในพื้นที่

• ภาษีที่คล้ายการบริจาค

ถึงแม้จะใช้คำว่า Nozei ที่แปลว่า ภาษี แต่วิธีการเสียภาษีกลับดูคล้ายการบริจาคมากกว่า โดยเงินภาษีส่วนหนึ่งจะถูกชดเชยให้กับรายได้และภาษีท้องถิ่น ซึ่งกฎหมายญี่ปุ่นอนุญาตให้หักยอดภาษีขั้นต่ำ 2,000 เยน (ประมาณ 600 บาท) เพื่อชดเชยกับภาษีที่ต้องจ่าย

รัฐบาลญี่ปุ่นได้แนะนำมาตรการต่างๆ เพื่อกระตุ้นให้ประชาชนมีส่วนร่วมผ่านระบบนี้ ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน 2015 จำนวนการคืนภาษีที่พวกเขาจะได้รับคือสองเท่าของ 10% (ก็คือ 20%) นอกจากนี้ หากมีการมอบบริจาคภาษีนี้ให้รัฐบาลท้องถิ่นน้อยกว่า 5 แห่งในปีเดียว ก็มีเงื่อนไขทำให้เราไม่จำเป็นต้องยื่นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้สำหรับแต่ละครั้งที่มีการบริจาค

• ความพิเศษของระบบเสียภาษีแบบฟุรุซาโต๊ะ

เมื่อเราจ่ายภาษีท้องถิ่นไปแล้ว ผู้เสียภาษีจะได้สิ่งของตอบแทนกลับมาเพื่อแทนคำขอบคุณ   โดยส่วนใหญ่สิ่งตอบแทนจะเป็นวัตถุดิบขึ้นชื่อของท้องถิ่น (ที่เราจ่ายภาษี) นั้นๆ โดยในเว็บไซต์ furusato-tax.jp จะมีรายละเอียดของตอบแทนในแต่ละพื้นที่แจ้งเอาไว้ เพื่อเป็นไกด์ไลน์ให้ว่าหากอยากได้ของท้องถิ่นจากเมืองไหน ก็ให้จ่ายภาษีไปยังพื้นที่เมืองนั้น เช่น องุ่นพันธุ์ มัสคัส (Jewel Muscat) จังหวัดยามานาชิ (Yamanashi), ไข่หอยเม่น หรืออูนิ ประเภท Ezobafununi จากแม่น้ำ Urz Ezobafun ในจังหวัดชิบะ  เป็นต้น

โดยวัตถุดิบของตอบแทนมีมากกว่า 1,000 ชนิดในแต่ละประเภท แต่มีเงื่อนไขงบการเสียภาษีกำกับไว้ในแต่ละที่ เช่น เมืองนี้มีงบบริจาค 15,000 เยน แต่ละพื้นที่ของเมืองก็จะมีตัวเลือกมาให้ เช่น พื้นที่ A ให้เนื้อ 2 กิโลกรัม, พื้นที่ B ให้ ปู 1 กิโลกรัม, พื้นที่ C ให้ข้าว 15 กิโลกรัม เป็นต้น

• เรื่องหนักใจในระบบฟุรุซาโต๊ะ

ดูเหมือนว่าระบบการเสียภาษีแบบฟุรุซาโต๊ะจะทำให้การเสียภาษีเป็นเรื่องทุกคนรอคอย (ที่จะได้สิ่งของตอบแทน) จึงทำให้บางพื้นที่มีเรื่องถกเถียงเกี่ยวกับการจ่ายภาษีในระบบดังกล่าว โดยมีเคสปัญหาเกิดขึ้นหลากหลายเคส เช่น 

• เมืองโทจิงิ จังหวัดโทจิงิ มีการจ่ายภาษีบ้านเกิดเพิ่มขึ้น 7 เท่าตัวในปี 2014 ซึ่งส่วนหนึ่งมาจากการมอบผลไม้ท่องถิ่นอย่างสตรอว์เบอร์รี่ Tochiotome ที่เป็นการตอบแทนให้กับผู้จ่ายภาษีนั้นมีราคาแพง

• จังหวัดกุมมะ ได้เกิดปัญหาที่ผู้เสียภาษีนำคูปองที่ได้รับเป็นของตอบแทนไปประมูลต่อบนอินเทอร์เน็ตมากมาย จนกระทรวงกิจการภายในและการสื่อสารขอร้องให้ทางรัฐบาลจังหวัดออกมาตรการเพื่อหยุดยั้งและป้องกันการขายนำคูปองของขวัญไปขายต่อ

• เมืองนาบาริ จังหวัดมิเอะ มีของขวัญตอบแทนเป็น "ด้วงกว่างเฮอร์คิวลิส" ที่อาจจะถูกมองว่าเป็นการตอบแทนที่น้อยเกินไปสำหรับผู้จ่ายภาษีบ้านเกิดเมื่อเดือนเมษายน 2016 และภายใน 6 วัน ด้วงกว่างเฮอร์คิวลิสได้ขาดตลาด เนื่องจากมีคนรักแมลงจ่ายภาษีช่วยเหลือน้ำท่วมกันอย่างมากมายเพื่อจะได้รับของขวัญเป็นด้วงกว่างเฮอร์คิวลิส

กล่าวโดยสรุปคือ แม้ว่าระบบการเสียภาษีแบบนี้จะมีข้อดี แต่มันพ่วงข้อเสียควบคู่มาด้วย แต่ถึงอย่างนั้นก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าการเสียภาษีระบบ Furusato Nozei เป็นระบบที่ทำให้คนญี่ปุ่นสนุกและเต็มใจกับจ่ายภาษีมากขึ้น 

---------------------------

อ้างอิง : 

.furusato-tax.jp

https://tokyocheapo.com

https://jpninfo.com