รู้จัก 2 ศูนย์'หัตถกรรม'ไทยก่อนไป 'Craft Bangkok' 2020

"ธรรมชาติ คือ แรงบันดาลใจ"

ผ้าปักชาวเขาบอกเล่าธรรมชาติรอบตัว  รูปทรงสามเหลี่ยมแทนภูเขา เส้นตรงแทนแม่น้ำ ในขณะที่งานเซรามิกเครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร ถ่ายทอดความงามของใบบัว ใบตอง ใบทองกวาว ดอกลั่นทม และรังนก ทั้งหมดเป็นเอกลักษณ์ของงานหัตถกรรม โครงการพัฒนาพื้นที่รอยต่อ (บ้านทุ่งจี้) อ.เมืองปาน จ.ลำปาง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

ศูนย์ศิลปาชีพบ้านทุ่งจี้ เกิดขึ้นเพื่อสนองพระราชดำริ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในการแก้ไขปัญหาการลักลอบตัดไม้ทำลายป่าในพื้นที่และช่วยเหลือราษฎรในพื้นที่ด้วยการส่งเสริมอาชีพให้มีรายได้เพิ่มขึ้น ปัจจุบันมีสมาชิกกว่า1,400 ราย ครอบคลุมใน 5 อำเภอ ผลิตงานศิลปาชีพ 8 กลุ่มงาน ได้แก่ เครื่องปั้นดินเผา แกะสลักไม้ ปักผ้า ทอผ้า จักสานไม้ไผ่ ปลูกหม่อนเลี้ยงไหม เลี้ยงผึ้ง และอื่นๆ

"แม่น้ำและภูเขา"

มาหล่า สานสุทธิวงค์ ชาวไทยภูเขาเผ่าลาหู่ เล่าถึงลวดลายที่อยู่ในผ้าปักบนเครื่องแต่งกายว่า ส่วนใหญ่จะเป็นลายจากธรรมชาติรอบๆตัว เช่น ภูเขา แม่น้ำ ดาว และ ธนู  นอกจากนำผ้าปักมาเย็บเป็นเชิงผ้านุ่งลายสวย เสื้อ และย่ามประดับพู่ดูทันสมัยขึ้นแล้ว มาหล่ายังนำผ้าปักมาทำเป็นสายกระเป๋าเครื่องจักสาน ที่พัฒนารูปทรงมาจากกระบุง ตะกร้าใส่ข้าว โดยงานสานนี้เป็นหน้าที่ของ ซอบะ สามีซึ่งใช้เวลาว่างจากการทำไร่ทำนามาสร้างสรรค์ผลงานหัตถกรรม

มาหล่า สานสุทธิวงค์

รูปทรงงานจักสานของ ซอบะ ไม่ธรรมดา เพราะมีทั้งนำไผ่ฮก – การตัดไผ่แบบวิถีดั้งเดิม คือ ตัดข้างแรม (ต่างจากข้างขึ้นเป็นช่วงไผ่แตกหน่อ ต้นไม้ดูดสารอาหารเพื่อสะสมเป็นที่ชอบของมอด) ต้นไผ่ช่วงนี้กลิ่นไม่หอม ไม่เป็นที่โปรดปรานของมอดแมลง เมื่อตัดมาแล้วต้องนำมาต้ม ตากแดดให้แห้งสนิท จากนั้นรมควันให้หอมก่อนนำมาสาน  มีทั้งกระเป๋าใส่คอมพิวเตอร์โน้ตบุ๊ค กระเป๋าสะพาย รูปทรงเท่ๆผนวกกับสายกระเป๋าผ้าปักฝีมือภรรยา ทำให้ผลงานจักสานของครอบครัว สานสุทธิวงค์ มีสไตล์เป็นของตัวเอง

กระเป๋าสานผลงานซอบะ

"ใบตอง ทองกวาว และลั่นทม"

หากจะกล่าวถึงเอกลักษณ์เด่นในงานเซรามิกของศูนย์ศิลปาชีพบ้านทุ่งจี้ จะเป็นอื่นไปไม่ได้นอกจากชุดเครื่องใช้บนโต๊ะอาหารรูปทรงดอกไม้ ใบไม้ ได้แก่ ลั่นทม ทองกวาว ใบตอง และ ใบบัว เป็นต้น

ถาดเซรามิกทรงรังนก

ธีรยุทธ ปังคำ ครูผู้สอน อธิบายถึงที่มาของแรงบันดาลใจในงานเซรามิกของศูนย์ศิลปาชีพบ้านทุ่งจี้ว่า เป็นการนำธรรมชาติแวดล้อมมาสร้างสรรค์เป็นจาน ชาม ถ้วยกาแฟ แก้วน้ำ

“แถวนี้มีนกเยอะ เราก็นำรูปทรงของรังนกมาใช้ในการออกแบบด้วย เราเน้นรูปทรงตามธรรมชาติ ใช้สีเขียวเป็นหลัก ผลงานทุกชิ้นเป็นงานแฮนด์เมด แม้ว่าจะมีการใช้แม่พิมพ์ด้วยก็ตาม เซรามิกของเราสามารถนำเข้าเตาไมโครเวฟได้ด้วย”

นอกจากชุดกระทงใบตองเซรามิกสีเขียว ยังมีถ้วยชามจานรองแก้วลายใบบัว ชุดชามและถ้วยน้ำจิ้มรูปดอกและใบลั่นทม รวมทั้งถ้วยชา ถ้วยกาแฟ จำหน่ายในราคาน่าสะสมในราคาหลักสิบ ถ้าใครมองหางานเซรามิกวาดลายสำหรับประดับตกแต่งอาคาร มีหลายชิ้นงานที่น่าสนใจในราคามิตรภาพ

หากสนใจเยี่ยมชมการทำงานและอุดหนุนสินค้า ติดต่อได้ที่โทร.0 5482 3138

"ใยกัญชงเส้นใยถนอมผิวและป้องกันรังสียูวี"

จากที่เคยฝันว่าอยากจะขึ้นเครื่องบินสักครั้ง จนวันนี้ผลิตภัณฑ์ใยกัญชงของชุมชนหัตถกรรมบ้านห้วยทราย จังหวัดเชียงใหม่ เป็นหนึ่งในสินค้าที่จำหน่ายบนเครื่องบิน รวมทั้งมีโอกาสเดินทางไปดูงานและแสดงงานในหลายประเทศ นวลศรี พร้อมใจ ครูช่างศิลปหัตถกรรมปี 2557 กล่าวถึงความภาคภูมิใจอันเป็นที่มาถึงภาพอิงค์เจทโฆษณาสินค้าโอทอปขึ้นเครื่องการบินไทยที่เด่นเป็นสง่าอยู่กลางบ้าน

นวลศรี พร้อมใจ

“คุณสมบัติของใยกัญชง คือ เวลาอากาศร้อนจะทำให้ร่างกายเราเย็นสบาย ยามหนาวทำให้ร่างกายอบอุ่น ใส่แล้วไม่ยับ ไม่มีกลิ่น ไม่ขึ้นรา ดูดซับความชื้นได้ดี ป้องกันรังสียูวีได้ แต่กว่าจะมีวันนี้เจอปัญหามาสารพัด” ครูนวลศรี บอกกับเรา

กว่าจะมาเป็นเสื้อผ้า กระเป๋า หมวกใยกันชงให้เราได้สวมใส่กันนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย จากใยกันชงที่ม้วนมาเป็นเส้นด้ายนั้น ต้องนำมาต้มเพื่อให้เทียนที่เคลือบไว้ละลายออกจนหมด จากนั้นใส่น้ำยาปรับผ้านุ่มลงไปซักต่อแล้วนำมาตากให้แห้ง

“ใยตากแห้งก็ยังแข็งอยู่ แข็งเหมือนตอกเลย เราต้องนำมาฉีดน้ำแล้วรีด จากนั้นเข้าสู่ขั้นตอนการกลิ้ง นำเส้นใยมาม้วนให้เป็นก้อนกลมๆ บางส่วนที่เราย้อมสี จะเป็นสีธรรมชาติ เช่น ใบสักให้สีเทาสีเขียว ใบกระบกให้สีม่วง

ความแตกต่างของงานหัตถกรรมใยกัญชงของเรา คือ งานทุกชิ้นเป็นแฮนด์เมด เป็นงานถักโครเชต์ กับงานถักนิตติ้ง ไม่ใช่การนำเส้นใยมาทอเป็นผืนผ้า เราแบ่งงานกันตามความถนัด ใครถนัดถักเสื้อ กระเป๋า หรือ หมวก ก็ทำกันไป โดยจะมีหน่วยงานต่างๆมาช่วยในเรื่องของงานออกแบบ

ล่าสุดทางดีไซเนอร์ จากศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ ก็ออกแบบหมวกมาให้เราทำ เป็นแบบที่ขายดีมากในตอนนี้”

นอกจากทำงานกับดีไซเนอร์ไทยแล้ว ผลงานของครูนวลศรียังเป็นที่ถูกใจ อีริค ตอง ดีไซเนอร์ชาวมาเลเซีย ที่เคยนำเสื้อผ้าของป้านวลสีไปโชว์บนรันเวย์พร้อมให้เครดิต Nuansri Thailand ในต่างประเทศมาแล้ว หากไม่มีการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19  อีริค ตอง จะพาป้านวลศรีไปโชว์ผลงานกันถึงสหรัฐอเมริกาเลยทีเดียว

  “ผลิตภัณฑ์จากใยกัญชงบางคนมองว่ามีราคาสูง ป้าอยากบอกว่าเป็นเพราะต้นทุนใยกัญชงมีราคาแพง ใยกัญชง 1 กิโลกรัมมีราคาหลักร้อยไปถึงหลักพัน   1 กิโลกรัมป้าถักเสื้อได้ 2 ตัว ยังไม่รวมค่าแรงค่าฝีมืออีก” ครูนวลศรี กล่าว

              กว่าจะมาเป็นผลิตภัณฑ์แปรรูปจากใยกัญชงนั้นไม่ง่าย แต่ไม่ยากเกินเรียนรู้ ทุกวันนี้ทางชุมชนหัตถกรรมบ้านห้วยทรายเปิดบ้านให้ผู้สนใจเข้าเยี่ยมชมและเวิร์คช้อปได้ โดยสามารถนัดหมายล่วงหน้าได้ที่โทร.08 1289 4744

“ใยกัญชงทำให้ชีวิตเปลี่ยนไม่ใช่แต่ป้านะ เปลี่ยนทั้งหมู่บ้านเลย เมื่อก่อนหลังปลูกข้าวเราก็จะปลูกถั่ว อยู่กลางทุ่งเราได้แต่มองเครื่องบิน ได้แต่พูดว่าเมื่อไหร่หนอจะได้ขึ้นเครื่องบินบ้าง วันนี้นอกจากได้ขึ้นเครื่องบินแล้ว ผลงานหัตถกรรมของเราได้เดินทางไปไกลกว่าที่คิดไว้เยอะ”

"โกออนไลน์"

พรพล เอกอรรถพร ขณะลงพื้นที่เยี่ยมชมโครงการพัฒนาพื้นที่รอยต่อ อ.เมืองปาน จ.ลำปาง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ

พรพล เอกอรรถพร ผู้อำนวยการศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การมหาชน) หรือ SACICT กล่าวถึงแนวทางในการส่งเสริม โครงการพัฒนาพื้นที่รอยต่อ อ.เมืองปาน จ.ลำปาง อันเนื่องมาจากพระราชดำริ และชุมชนหัตถกรรมบ้านห้วยทราย จ.เชียงใหม่ ภายใต้การนำของครูช่างนวลศรี พร้อมใจ ในลำดับต่อไปว่า

“ SACICT เตรียมยกระดับมาตรฐานการพัฒนาผลิตภัณฑ์ทั้งในงานเซรามิกและหัตถกรรมใยกัญชง ให้มีรูปแบบที่ตรงกับความต้องการของตลาด และเตรียมผลักดันเข้าสู่การซื้อขายออนไลน์ พร้อมแนวทางประชาสัมพันธ์ผ่านแพลตฟอร์มดิจิทัล เพื่อสามารถเข้าถึงคนรุ่นใหม่และผู้บริโภคตลาดปัจจุบันได้กว้างขวางมากขึ้น”

ระหว่างรอการพัฒนาเวบไซต์และแพลตฟอร์มการซื้อขายที่รวดเร็วทันใจ วันนี้สามารถไปอุดหนุนสินค้าหัตถกรรมและงานคราฟท์เท่ๆของไทย รวมทั้งเซรามิกจากศูนย์ศิลปาชีพบ้านทุ่งจี้และผลิตภัณฑ์แปรรูปจากกัญชงชุมชนห้วยทรายได้

ในงาน Crafts Bangkok 2020 ที่ไบเทค บางนา EH98, 99 วันที่ 3-6 กันยายนนี้