ทำไมถึง 'โกหก' หน้าตาเฉย

เด็กบางคนโกหกเพราะต้องการเอาตัวรอดจากการถูกข่มขู่ลงโทษ ในขณะที่เด็กบางคนโกหกเพื่อเรียกความสนใจ โกหกตอนเป็นเด็กๆ จึงไม่ใช่เรื่องใหญ่เรื่องโตอะไร แต่ยังมีผู้ใหญ่จำนวนไม่น้อยที่เห็นเป็นเรื่องใหญ่เรื่องโต บางครั้งไปไกลถึงขนาดที่มีการลงโทษกันแรงๆ ทั้งๆ ที่ไม่จำเป็น

แต่ที่น่าแปลกใจมากกว่าคือ ผู้ใหญ่ที่จริงจังกับการโกหกเรื่องเล็กเรื่องน้อยของเด็กๆ กลับโกหกเรื่องใหญ่เรื่องโตอย่างหน้าตาเฉย โกหกหน้าตายคล้ายคนที่ฟังเรื่องโกหกไม่มีสติปัญญาจะแยกแยะจริงเท็จ และแปลกขึ้นไปอีกคือกระทำอยู่เป็นประจำ เหมือนสะกดจิตตนเองให้เชื่อว่าเรื่องที่โกหกนั้นเป็นเรื่องจริง คนที่เกลียดชังการโกหกของเด็กๆ กลายเป็นนักโกหกมืออาชีพเสียเอง

ผู้ใหญ่จำนวนหนึ่งที่โตแต่ตัว ยังรักษานิสัยโกหกแบบเด็กๆ เอาไว้ คือโกหกเพื่อเรียกร้องความสนใจ หรือโกหกเพื่อให้พ้นจากการลงโทษต่างๆ ซึ่งโดยปกติถ้าโตเป็นผู้ใหญ่มากขึ้นเท่าใด ความอดกลั้นที่จะโกหกแบบนี้จะลดน้อยถอยลงไป ตามสำนึกในความรับผิดชอบต่อการกระทำและหน้าที่การงาน เด็กโกหกโกรธเป็นฟืนเป็นไฟ ตนเองโกหกกลับหลอกตนเองว่าเป็นความจำเป็น การแก้ไขคือสร้างสำนึกในการรับผิดชอบการกระทำของตนเองให้สมกับการเป็นผู้ใหญ่ให้ได้จริงๆ

ถ้าผู้ใหญ่ทำผิด แต่อัตตาสูงเกินกว่าจะยอมรับความผิดพลาดนั้นได้ แม้จะเป็นเรื่องเล็กน้อยก็ตาม ทางออกที่ง่ายที่สุดคือ โกหกเรื่องนั้นไว้ก่อน ซึ่งจะตามมาด้วยอนุกรมของการโกหก จนดูเหมือนโกหกเป็นสรณะ เริ่มต้นกลัดกระดุมเม็ดแรกด้วยการโกหก ที่ตามมาไม่มีหนทางเจอความจริง เริ่มต้นด้วยการโกหก ที่ตามมาแทบทั้งหมดมักเป็นการโกหกเสมอ ถ้าไม่อยากสร้างอนุกรมของการโกหก ต้องกล้าหาญอีกสักหน่อย ลดอัตตาลงสักนิดที่จะยืดอกยอมรับความผิดพลาดนั้น

บางคนที่เล่นเกมการงานกันอย่างยุติธรรมไม่เป็น ไม่ชอบเล่นแบบ Fair Play ชอบใช้ความได้เปรียบ ชอบตุกติกเพื่อสร้างผลประโยชน์ที่สูงที่สุดเท่าที่จะทำได้ให้กับตนเองและพวกพ้อง ส่วนหนึ่งของการไม่มี Fair Play คือการบิดเบือนข้อมูล ปกปิดความจริง ต้นทุนสองบาทต่อชิ้น แต่บิดเบือนโกหกว่าต้นทุนเป็นสิบเป็นร้อย เพื่อหวังกำไรสูงสุดจากคู่ค้า คนใหญ่คนโตกลุ่มนี้โกหกเพราะไม่มี Fair Play ในวงการนั้น การโกหกแบบนี้ดูเผินๆ เหมือนกับว่าน่าจะดีกับคนโกหก แต่งานวิจัยโดยอาจารย์มหาวิทยาลัยชั้นนำด้านการบริหารของโลก บอกว่า Fair Play จะให้ผลประโยชน์มากกว่าในระยะยาว จากการที่ได้รับความเชื่อถือจากคู่ค้า

ผู้ใหญ่โกหกเพราะเห็นคนไม่เท่ากัน เขาพูดจริงกับคนกลุ่มหนึ่งแต่โกหกคนที่เขาคิดว่าอยู่ต่างชนชั้น ต่างพรรคต่างพวก เขาเปิดเผยกับคนกลุ่มหนึ่ง แต่ปกปิดเรื่องเดียวกันกับคนอีกกลุ่มหนึ่ง เขาให้โอกาสกับคนกลุ่มหนึ่งมากกว่าคนอีกกลุ่มหนึ่งด้วยความเชื่อว่ามีความแตกต่างทางสังคม หรือวัฒนธรรม หรือชนชาติ หรืออะไรก็แล้วแต่ที่พอจะสนับสนุนตนเองได้ว่าสมควรที่จะโกหกได้กับคนกลุ่มนั้น โกหกเพื่อยืนยันความแตกต่าง โกหกเพื่อตอกย้ำความต่ำต้อยของคนอื่น เรื่องนี้แก้ไขง่ายนิดเดียวคือถ้าไม่อยากโกหกก็อย่าเห็นคนไม่เท่าเทียมกัน

อิทธิพลของพรรคพวกทำให้ผู้ใหญ่โกหกได้อย่างหน้าตาเฉย โกหกโดยไม่มีเป้าหมายใดๆ เลย มีแค่ต้องการให้อยู่กับพรรคพวกได้ พรรคพวกอยากใช้หนังสือเล่มเก่าที่ตกยุคตกสมัย ก็โกหกเอาใจพรรคพวกว่าหนังสือเล่มเก่าล้าสมัยนั้นเป็นเรื่องร่วมสมัย อกาลิโก ใช้ได้ทุกยุคทุกสมัย ผู้ใหญ่โกหกสารพัดเพื่อให้มีพรรคพวก ลองพยายามเป็นตัวของตัวเองให้มากขึ้นอีกนิด แล้วคิดว่าบางอย่างพรรคพวกก็ผิดได้เหมือนกัน การโกหกเพื่อเอาใจพรรคพวกจะหายไปเอง

ถ้าจิตใต้สำนึกยอมรับความเป็นจริงในเรื่องนั้นไม่ได้ คนใหญ่คนโตส่วนใหญ่ไม่ใช่คนด้อยปัญญา จึงรู้ได้ว่าอะไรดีอะไรไม่ดี แต่ภายใต้บางบริบท ของไม่ดีต้องกลายเป็นของดี คนเหล่านั้นในส่วนลึกยอมรับความจริงอันนี้ไม่ได้ หนทางเดียวที่พอจะอยู่ได้ภายใต้ความจำเป็นนี้มีทางเดียวคือโกหกทั้งตนเอง และคนรอบด้านในเรื่องนั้น ผู้ใหญ่โกหกเพื่อให้อยู่ได้ภายใต้สภาพที่ของไม่ดีต้องกลายเป็นของดี หรือเพื่อให้อยู่ได้ภายใต้บริบทที่สำนึกที่มีอยู่ลึกๆ บอกว่าเป็นสภาพที่ย่ำแย่และเป็นเท็จ คือโกหกเพื่อให้ทนอยู่ได้ 

ถ้าทนสภาพการงานที่จิตสำนึกยอมรับไม่ไหวแล้ว ท่านว่าเปลี่ยนงานใหม่เสียเถอะ