สิ้น ‘ริวอิจิ ซากาโมโตะ’ ผู้ประพันธ์เพลง The Last Emperor
สิ้นนักประพันธ์เพลงระดับโลกชาวญี่ปุ่น ‘ริวอิจิ ซากาโมโตะ’ เจ้าของรางวัลออสการ์จากเพลงประกอบภาพยนตร์ The Last Emperor และ Merry Christmas, Mr. Lawrence อันโด่งดัง
วงการดนตรีโลกได้สูญเสียศิลปินผู้มีความสามารถเป็นอย่างยิ่งไปอีกคนแล้ว นั่นคือ ริวอิจิ ซากาโมโตะ นักประพันธ์เพลงผู้ยิ่งยงชาวญี่ปุ่นซึ่งจากโลกนี้ไปตั้งแต่เมื่อวันที่ 28 มีนาคมที่ผ่านมา ขณะที่มีอายุได้ 71 ปี แต่เพิ่งจะมีการประกาศการเสียชีวิตของเขาในวันที่ 2 เมษายนซึ่งเป็นวันประกอบพิธีศพ
โดยริวอิจิ ซากาโมโตะเพิ่งออกมาเปิดเผยเมื่อเดือนมิถุนายน 2565 ว่าเขากำลังต่อสู้อยู่กับโรคมะเร็งระยะที่ 4
ริวอิจิ ซากาโมโตะ เป็นศิลปินชาวญี่ปุ่นที่ฝากผลงานระดับโลกเอาไว้มากมาย นอกจากเป็นนักเปียโน และนักประพันธ์เพลงแล้ว เขายังเคยแสดงหนังสงครามเรื่อง Merry Christmas, Mr. Lawrence ที่ออกฉายเมื่อปี 1983 ร่วมกับ เดวิด โบวี่ พร้อมแต่งเพลงประกอบที่มีชื่อเดียวกันกับภาพยนตร์จนได้รับรางวัล BAFTA ไปครองทั้งที่เป็นการแต่งเพลงสกอร์เป็นครั้งแรกของเขา
ทว่าผลงานซึ่งมีชื่อเสียงที่สุดของซากาโมโตะคือการประพันธ์เพลงสกอร์ประกอบภาพยนตร์เรื่อง The Last Emperor (ปี 1987) ที่ทำให้เขาได้รับทั้งรางวัลออสการ์ รางวัลลูกโลกทองคำ และรางวัลแกรมมีไปครอง
นอกเหนือจากสองเรื่องนี้แล้ว ซากาโมโตะยังแต่งเพลงสกอร์ให้กับภาพยนตร์ฮอลลีวู้ดอีกหลายเรื่อง เช่น The Sheltering Sky (ชนะรางวัลลูกโลกทองคำ ปี 1990), Little Buddha, The Revenant
ริวอิจิ ซากาโมโตะ เกิดที่กรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น เขาเป็นบุตรชายของ คาซูกิ ซากาโมโตะ บรรณาธิการคนดังประจำสำนักพิมพ์ Kawade Shobo shinsha อาจเรียกได้ว่าซากาโมโตะนั้นมีชีวิตอยู่เพื่อดนตรีอย่างแท้จริง
เขาเรียนเขียนเพลงตั้งแต่อายุ 10 ขวบ ตอนอยู่ชั้นมัธยม ซากาโมโตะต้องขึ้นรถไฟใต้ดินในกรุงโตเกียวที่แน่นขนัดจนแทบขยับตัวไม่ได้ไปโรงเรียนทุกวัน เขาจึงนับเสียงต่าง ๆ ที่รถไฟทำออกมาเพื่อเป็นการแก้เบื่อระหว่างเดินทาง
ซากาโมโตะมีความหลงใหลในดนตรีของวงเดอะ บีทเทิลส์ (Beatles) และโคลด เดอบุสซี (Claude Debussy) นักประพันธ์เพลงคลาสสิกชาวฝรั่งเศสเป็นพิเศษ ในระดับอุดมศึกษา เขาลงเรียนสาขาวิชามานุษยดุริยางควิทยา (ethnomusicology) ที่มหาวิทยาลัย Tokyo National University of Fine Arts and Music โดยมีความสนใจเป็นพิเศษในดนตรีพื้นบ้านของเกาะโอกินาวา รวมไปถึงดนตรีพื้นบ้านอินเดีย และแอฟริกา
“ดนตรีเอเชียส่งอิทธิพลอย่างมากต่อเดอบุสซี แล้วเดอบุสซีก็ส่งอิทธิพลอย่างมากต่อผม เท่ากับว่าดนตรีนั้นวนไปรอบโลก แล้วกลับมาเป็นวงกลมที่สมบูรณ์” ซากาโมโตะให้สัมภาษณ์วิทยุ WNYC เอาไว้เมื่อปี 2010
ปี 1978 ซากาโมโตะได้ก่อตั้งวง Yellow Magic Orchestra หรือ YMO ร่วมกับ ฮารุโอมิ โฮโซโนะ และยูกิฮิโระ ทากาฮาชิ ซึ่งต่อมาภายหลังได้กลายมาเป็นวงดนตรีระดับตำนานผู้บุกเบิกดนตรีแนวอิเล็กทรอนิกของโลก
โดยการใช้ซินธิไซเซอร์ และเครื่องดนตรีอิเล็กทรอนิกส์อื่น ๆ ในการทำเพลงของวง YMO สอดรับกับยุคสมัยในช่วงปลายทศวรรษ 1970 ซึ่งเป็นช่วงที่ภาพยนตร์แนวอวกาศอย่าง Close Encounters of the Third Kind และเกมอาร์เคดอย่าง Space Invaders ได้รับความนิยมพอดี
เป็นที่น่าเศร้าว่าเมื่อเดือนมกราคมที่ผ่านมา ทาคาฮาชิ มือกลองวง YMO ก็เพิ่งเสียชีวิตด้วยโรคนิวมอเนียเช่นกัน
ปี 2006 ซากาโมโตะจับมือกับบริษัทเพลง Avex Group ของญี่ปุ่นเพื่อก่อตั้ง Commmons ค่ายเพลงที่แสวงหาความเปลี่ยนแปลงในการทำเพลงออกมา โดยซากาโมโตะเคยอธิบายเอาไว้ว่า Commmons ไม่ใช่ค่ายเพลงของเขา แต่มันคือแพลตฟอร์มสำหรับศิลปินที่มีความทะเยอทะยานเข้ามาร่วมกันในฐานะ collaborators ที่เท่าเทียมกัน เพื่อแชร์ผลประโยชน์ที่มีต่อวงการดนตรี
นักเคลื่อนไหวเพื่อสันติภาพและสิ่งแวดล้อม
นอกเหนือจากเรื่องดนตรีแล้ว ช่วงบั้นปลายของชีวิต ริวอิจิ ซากาโมโตะได้หันมาใส่ใจเรื่องสันติภาพและสิ่งแวดล้อมมากขึ้น เขาเข้าไปมีส่วนร่วมอย่างจริงจังกับการเคลื่อนไหวเพื่อต่อต้านพลังงานนิวเคลียร์ หลังเกิดเหตุโรงไฟฟ้าพลังนิวเคลียร์ที่ฟุกุชิมะรั่วในปี 2011
ปี 2014 ริวอิจิ ซากาโมโตะประกาศพักงานเป็นเวลาหนึ่งปีเพื่อรักษาโรคมะเร็งที่ลำคอ แม้ว่าจะรักษาหายขาดไปแล้ว แต่พอมาในปี 2020 เขาก็ตรวจพบว่าตัวเองเป็นมะเร็งอีกครั้ง ก่อนจะออกมาเปิดเผยว่าในช่วงปลายปี 2021 เขาได้เข้ารับการผ่าตัดมะเร็งที่ลุกลามไปยังปอดทั้งสองข้าง พร้อมระบุว่าตัวเองกำลังต่อสู้กับโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ ระยะที่ 4 อยู่
"ในเมื่อผมเองก็มาได้ไกลถึงขนาดนี้ในชีวิต ผมหวังว่าจะสามารถทำเพลงไปจนถึงชั่วขณะสุดท้ายของตัวเอง เหมือนกับบาค และเดอบุสซี่ที่ผมชื่นชม"
เดือนธันวาคม 2022 ริวอิจิ ซากาโมโตะได้จัดคอนเสิร์ตออนไลน์ที่ชื่อ ‘Ryuichi Sakamoto: Playing the Piano 2022’ ขึ้น ซึ่งเห็นได้ชัดเจนว่าเป็นการอำลาแฟน ๆ ของเขา เพราะซากาโมโตะได้ปิดท้ายคอนเสิร์ตด้วยการพูดว่า "นี่อาจเป็นครั้งสุดท้าย"
นอกจากนี้ ซากาโมโตะยังฝากข้อความเกี่ยวกับคอนเสิร์ตครั้งนี้เอาไว้ว่า
“พละกำลังของผมถดถอยลงไปจริง ๆ ดังนั้นการเล่นคอนเสิร์ตปกติประมาณหนึ่งชั่วโมงถึง 90 นาทีจึงเป็นเรื่องที่ยากมาก ด้วยเหตุนี้เอง ผมจึงได้อัดเพลงทีละเพลงแล้วตัดต่อมันเข้าด้วยกัน เพื่อที่ว่าจะได้นำเสนอในรูปของคอนเสิร์ตทั่วไป ซึ่งผมเชื่อว่าจะเป็นที่น่าพึงพอใจในรูปแบบปกติ ขอให้สนุกกับมันนะครับ”
ซากาโมโตะเพิ่งออกอัลบั้ม 12 ไปเมื่อเดือนมกราคมที่ผ่านมานี้เอง ซึ่งนับเป็นอัลบั้มแรกในรอบ 6 ปีของเขาที่ไม่ใช่อัลบั้มเพลงประกอบภาพยนตร์
สำหรับผู้ที่อยากรับฟังแนวคิด และรับทราบวิธีการทำงานของปรมาจารย์ดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ชาวญี่ปุ่นท่านนี้สามารถรับชมสารคดีเรื่อง "Ryuichi Sakamoto: CODA ดนตรี คีตา : ริวอิจิ ซากาโมโตะ" พร้อมซับไทยได้ทาง Netflix
ขอไว้อาลัย ‘ริวอิจิ ซากาโมโตะ’ ศิลปินผู้ยิ่งใหญ่ของโลกมา ณ ที่นี้
