"ไทยเที่ยวนอก" ทำให้การใช้จ่ายในประเทศลดลงจริงหรือ? | พิรญาณ์ รณภาพ

หรือคิดเป็นค่าใช้จ่ายเฉลี่ยราว 3 หมื่นบาทต่อคนต่อทริป ถือว่าสูงกว่าค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อเดือนของครัวเรือนไทย จึงไม่แปลกใจที่คนมักคิดว่าเมื่อคนไทยนำเงินมากมายไปใช้เที่ยวเมืองนอก จะส่งผลให้การใช้จ่ายในประเทศลดลง และอาจกระทบการเติบโตของเศรษฐกิจ

นอกจากนี้ ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา การแพร่ระบาดของโควิด 19 และการที่ทั่วโลกบังคับใช้มาตรการจำกัดการเดินทางระหว่างประเทศ ทำให้ไทยเที่ยวไทยกลายเป็นแหล่งรายได้หลักของภาคท่องเที่ยวและมีส่วนช่วยพยุงเศรษฐกิจไทย

หลายคนจึงมีความกังวลว่า เมื่อการแพร่ระบาดคลี่คลายลงมาก และต่างประเทศกลับมาเปิดรับนักท่องเที่ยวอีกครั้ง คนไทยจะแห่ไปเที่ยวนอกจนทำให้การใช้จ่ายในประเทศลดลงหรือไม่ บทความนี้จะชวนผู้อ่านมาหาคำตอบไปด้วยกัน

การใช้จ่ายของคนไทยในประเทศและในต่างประเทศสัมพันธ์กันอย่างไร

ผู้อ่านหลายท่านคงเคยเจอบทความทางอินเทอร์เน็ตมากมายที่แบ่งปันเทคนิคการออมเงินเพื่อไปเที่ยวต่างประเทศ ซึ่งกลุ่มที่สนใจบทความดังกล่าวมักเป็นคนรายได้น้อยถึงปานกลางที่อาจไปเที่ยวต่างประเทศไม่บ่อยนัก

ทำให้ต้องเก็บหอมรอมริบด้วยการลดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นลง แต่สำหรับคนรายได้สูงที่มีเงินออมมากอยู่แล้ว

ค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นจากการไปเที่ยวต่างประเทศแต่ละครั้ง แทบไม่มีผลกระทบต่อการจับจ่ายใช้สอยในชีวิตประจำวันเลย

ดังนั้น ประโยคที่ว่า “ไทยเที่ยวนอกเพิ่มขึ้นอาจส่งผลให้การใช้จ่ายในประเทศลดลง” จึงมีโอกาสเกิดขึ้นกับกลุ่มคนรายได้น้อยถึงปานกลาง

ในอีกมุมหนึ่ง โดยปกติแล้วค่าใช้จ่ายการเดินทางท่องเที่ยวในต่างประเทศจะครอบคลุมทั้งกิจกรรมที่เกิดขึ้นก่อน ระหว่าง และหลังการเดินทาง

ซึ่งค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นก่อนและหลังการเดินทางถือเป็นการใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในประเทศ เช่น ค่าเดินทางไป-กลับระหว่างบ้านและสนามบิน ค่าประกันการเดินทาง ค่าตั๋วเครื่องบินสำหรับเที่ยวบินในประเทศ

(กรณีผู้เดินทางไม่ได้อาศัยอยู่ในจังหวัดที่มีท่าอากาศยานนานาชาติ) รวมถึงค่าเสื้อผ้า เช่น เสื้อกันหนาว

ค่าใช้จ่ายเหล่านี้นับรวมอยู่ในการบริโภคภาคเอกชน (final private consumption expenditure) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP) สะท้อนว่าการท่องเที่ยวต่างประเทศกระตุ้นให้เกิดการใช้จ่ายในประเทศเพิ่มขึ้นด้วย

จะเห็นได้ว่าการที่คนไทยไปเที่ยวต่างประเทศมีผลต่อการใช้จ่ายในประเทศทั้งเชิงบวก (เพิ่มการใช้จ่าย) และเชิงลบ (ทดแทนการใช้จ่าย) คำถามคือแล้วผลสุทธิจะเป็นอย่างไร

ผู้เขียนได้นำข้อมูลการใช้จ่ายในประเทศและค่าใช้จ่ายการเดินทางท่องเที่ยวในต่างประเทศของคนไทย ตั้งแต่ไตรมาสที่ 1 ปี 2004 ถึง
ไตรมาสที่ 3 ปี 2022 มาหาความสัมพันธ์ด้วยเทคนิคทางเศรษฐมิติที่น่าเชื่อถือ

โดยควบคุมปัจจัยด้านรายได้และอัตราแลกเปลี่ยน พบว่า

(1) ช่วงก่อนการระบาดของโควิด 19 : ค่าใช้จ่ายการเดินทางท่องเที่ยวต่างประเทศที่เพิ่มขึ้น 1% ส่งผลให้การใช้จ่ายในประเทศเพิ่มขึ้นเล็กน้อยราว 0.07-0.10%

(2) ช่วงที่     โควิด 19 กำลังระบาด : ค่าใช้จ่ายการเดินทางท่องเที่ยวต่างประเทศที่เพิ่มขึ้น 1% ยังคงส่งผลให้การใช้จ่ายในประเทศเพิ่มเช่นกัน แต่เพิ่มขึ้นเพียง 0.02% และบางส่วนหันมาเที่ยวและใช้จ่ายในประเทศมากขึ้น จึงเห็นผลในเชิงทดแทนเพิ่มขึ้น กล่าว

โดยสรุปคือ ข้อมูลในอดีตชี้ว่าการที่คนไทยไปเที่ยวต่างประเทศนั้นมีผลเชิงบวกต่อการใช้จ่ายในประเทศมากกว่าผลเชิงลบ ซึ่งอาจขัดใจผู้อ่านหลาย ๆ ท่าน

แต่ผลที่ได้มาชี้ว่า การไปเที่ยวเมืองนอกนั้นเป็นสินค้าและบริการที่ไม่สามารถทดแทนได้ด้วยการใช้จ่ายในประเทศ เปรียบเสมือนการกินของหวานหลังอาหาร ที่ไม่ว่าเราจะกินของคาวอิ่มเท่าไหร่ ก็จะมีท้องไว้สำหรับของหวานเสมอ มันทดแทนกันไม่ได้

แนวโน้มระยะถัดไป

ปัจจุบันเริ่มเห็นสัญญาณคนไทยออกไปเที่ยวต่างประเทศมากขึ้น ซึ่งค่าใช้จ่ายการเดินทางท่องเที่ยวต่างประเทศที่เร่งขึ้นต่อเนื่องตั้งแต่ไตรมาสที่ 2 ปี 2022 มาอยู่ที่ระดับประมาณ 57% เมื่อเทียบกับช่วงก่อนการระบาดของโควิด 19

สะท้อนว่าคนไทยยังมีความสามารถในการออกไปใช้จ่ายในต่างประเทศได้มากกว่านี้ ซึ่งอาจจะเห็นตัวเลขไทยเที่ยวนอกเพิ่มขึ้นอีก โดยเฉพาะในไตรมาสที่ 4 ปี 2022 ที่จุดหมายยอดนิยมของคนไทยอย่างญี่ปุ่นและไต้หวันผ่อนคลายให้ชาวต่างชาติเดินทางไปเที่ยวได้สะดวกขึ้น

อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางภาวะค่าครองชีพสูงที่บั่นทอนกำลังซื้อของครัวเรือน ประกอบกับค่าตั๋วเครื่องบินที่แพงขึ้นมาก เนื่องจากสายการบินยังไม่สามารถกลับมาให้บริการได้ตามปกติ

ส่งผลให้ผู้ประกอบธุรกิจนำเที่ยวต้องปรับราคาแพ็กเกจทัวร์เพิ่มขึ้น ทำให้คนส่วนใหญ่ที่ออกไปเที่ยวต่างประเทศเป็นกลุ่มรายได้สูงที่ไม่ค่อยถูกกระทบจากวิกฤตการระบาดของโควิด 19

อีกทั้งยังมีเงินออมเหลืออยู่มาก ซึ่งค่าใช้จ่ายการเดินทางท่องเที่ยวในต่างประเทศที่เพิ่มขึ้นของคนกลุ่มนี้ ไม่น่าจะทำให้การใช้จ่ายในประเทศลดลง

ผู้เขียนจึงคาดว่า ไทยเที่ยวนอกที่เพิ่มขึ้นจะไม่กระทบต่อแนวโน้มการฟื้นตัวของการใช้จ่ายในประเทศโดยรวม

บทความนี้เป็นข้อคิดเห็นส่วนบุคคล ซึ่งไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับข้อคิดเห็นของ ธปท.