เชียงใหม่ เมือง Digital Nomad ของโลก | ศิริวรรณ สืบนุการณ์

ปัจจุบันทั่วโลกเริ่มตระหนักถึงศักยภาพของดิจิทัลโนแมดในแง่มุมการพัฒนาเศรษฐกิจในท้องถิ่น อย่างไรก็ตาม ผลกระทบของดิจิทัลโนแมดต่อชุมชนท้องถิ่น วัฒนธรรม และเศรษฐกิจ สร้างความท้าทายและต้องการความเข้าใจเพิ่มเติม

รศ.ปีเตอร์ รักธรรม คณบดีวิทยาลัยนานาชาติปรีดี พนมยงค์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และ รศ.Daniel Schlagwein จาก University of Sydney Business School และคณะ ภายใต้ทุน Bualuang ASEAN Fellowship ศึกษามุมมองของคนท้องถิ่นต่อดิจิทัลโนแมด โดยใช้กรณีที่เมืองเชียงใหม่ โดยศึกษาผลกระทบทางสังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยีที่หลากหลาย

เชียงใหม่ เป็นหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวที่ได้รับความนิยมมากที่สุดสำหรับ “นักเดินทางแบ็กแพ็กเกอร์” (backpackers) ที่มีงบประมาณต่ำ และมีระยะเวลาการเดินทางที่ยาวนาน ส่วนใหญ่มาจากประเทศตะวันตก เริ่มเดินทางมาที่เชียงใหม่ตั้งแต่ปี 2513 ได้รับแรงบันดาลใจจากวงดนตรีบีทเทิล ตำราท่องเที่ยว Lonely Planet และ “Banana Pancake Trail” พร้อมกับการเพิ่มมากขึ้นในยุคของสายการบินราคาถูกในปี 2533 

แบ็กแพ็กเกอร์ในเชียงใหม่มักจะมองหาโฮสเทล โฮมสเตย์และหอพักสำหรับการเดินทางในราคาประหยัดแต่ใช้เวลานาน โดยทั่วไปแล้วคนในท้องถิ่นมองว่าแบ็กแพ็กเกอร์มีผลประโยชน์ต่ำ และผลกระทบต่ำต่อชุมชนท้องถิ่น ซึ่งต่างจากดิจิทัลโนแมด

เชียงใหม่ ถือเป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมและได้รับการขนานนามว่า “เมืองหลวง” ของดิจิทัลโนแมด ซึ่งเริ่มเข้ามาในช่วงกลางปี ​​2553 โดยเฉพาะอย่างยิ่งตั้งแต่ปี 2558 สิ่งอำนวยความสะดวกใหม่ๆ

เช่น พื้นที่ทำงานร่วมและพื้นที่อาศัยร่วม ได้เกิดขึ้นเพื่อรองรับประชากรที่เพิ่มขึ้นจำนวนมาก พื้นที่เหล่านี้ทำหน้าที่เป็นสภาพแวดล้อมในการทำงานและทางสังคม เป็นเว็บไซต์เครือข่ายระดับมืออาชีพและมีความเป็นส่วนตัว 

ดิจิทัลโนแมดเป็นที่รู้จักและแยกแยะได้ง่ายจากคนท้องถิ่นในเชียงใหม่ โดยมักจะเห็นพวกเขานั่งกับแล็ปท็อปในร้านกาแฟ หรือพื้นที่ทำงานร่วม

ดิจิทัลโนแมด มักเข้าร่วมในกิจกรรมเครือข่ายทางสังคมและทางอาชีพที่เปิดให้คนในพื้นที่เข้าชม โดยทั่วไปแล้วกิจกรรมเหล่านี้จะรวมองค์ประกอบทางสังคมและธุรกิจเข้าด้วยกัน ทำให้ผู้เข้าร่วมได้รู้จักเพื่อน เรียนรู้ทักษะใหม่ๆ และแสวงหาโอกาสทางธุรกิจ การรวมตัวหรือการฝึกอบรมที่นำคนในโลกดิจิทัลและคนในพื้นที่มารวมตัวกัน

ดิจิทัลโนแมดใช้ไอทีเพื่องานดิจิทัล งานทั่วไปคือโปรแกรมเมอร์ นักการตลาดดิจิทัล หรืองานฟรีแลนซ์ออนไลน์ต่างๆ

การใช้ไอทีของดิจิทัลโนแมดระหว่างการเยี่ยมชมและการเดินทางนั้น นอกเหนือไปจากการจองทางออนไลน์หรือการค้นคว้าข้อมูลออนไลน์ พวกเขาใช้ไอทีอย่างมืออาชีพ ดิจิทัลโนแมดที่เราพูดคุยด้วยมีการเชื่อมต่อทางดิจิทัลอย่างดี และมีความรู้สึกที่ดีต่อชุมชนออนไลน์ระดับโลก

ตัวอย่างเช่น Nomadlist เป็นฟอรัมที่สร้างขึ้นโดยเฉพาะสำหรับดิจิทัลโนแมดทั่วโลก พวกเขามีส่วนร่วมในกิจกรรมและการอภิปรายผ่านโซเชียลมีเดีย ซึ่งเป็นการสร้างเครือข่ายดิจิทัลโนแมดและชาวไทยให้ได้มารวมตัวกัน

การกระจายความรู้ที่ดิจิทัลโนแมดมีส่วนร่วมอย่างแข็งขันในการพัฒนาความรู้และทักษะด้านไอที และธุรกิจให้กับชุมชนท้องถิ่น ผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ร่วม การจ้างงานในท้องถิ่น หรือการร่วมก่อตั้งธุรกิจ เป็นการสร้างศักยภาพต่อชุมชนในระยะยาว ผลกระทบทางเศรษฐกิจโดยตรงมีหลายประการจากการใช้จ่ายที่หลากหลายนอกจากสถานที่พักอาศัย

คนในเชียงใหม่มองเห็นว่า ดิจิทัลโนแมดน่าจะเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิด “เศรษฐกิจการท่องเที่ยวที่ยั่งยืน” ในระยะยาว เห็นได้ชัดจากผลกระทบของสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่นักท่องเที่ยวหายไปในระยะเวลาสั้นในต้นปี 2563 นักเดินทางดิจิทัลโนแมดหลายคนยังคงอยู่ในเชียงใหม่

การเพิ่มขึ้นของดิจิทัลโนแมดทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างในเชิงพื้นที่และผลกระทบทางธุรกิจ เช่น การเพิ่มขึ้นของพื้นที่ทำงานร่วม พื้นที่อาศัยร่วม และการสร้างโอกาสงานที่มีคุณภาพสูงขึ้นสำหรับคนท้องถิ่น

โดยทั่วไปแล้วการเข้ามาของนักท่องเที่ยวสามารถมีส่วนร่วมในเศรษฐกิจท้องถิ่น การสร้างงาน และการปรับปรุงโครงสร้างพื้นที่ แต่ประเภทของอุตสาหกรรมที่ได้รับผลประโยชน์จากการดิจิทัลโนแมดนั้นแตกต่างจากการท่องเที่ยวประเภทอื่น 

ตัวอย่างเช่น การท่องเที่ยวมักเกี่ยวข้องกับการจ้างงานคนท้องถิ่นในโรงแรมและรีสอร์ตเป็นกรรมกร ในทางตรงข้าม ดิจิทัลโนแมดจากการสร้างพื้นที่ทำงานร่วมและพื้นที่อาศัยร่วมที่มีกิจกรรมต่อเนื่อง และชุมชนทางเทคโนโลยีและธุรกิจที่เปิดโอกาสการเรียนรู้และการทำงานที่ดีขึ้นให้กับคนท้องถิ่นที่สนใจในเทคโนโลยีดิจิทัลและธุรกิจ 

ดิจิทัลโนแมดมักเป็นกลุ่มที่อายุน้อย มีฐานะ มีการศึกษาสูง และคุ้นเคยกับอินเทอร์เน็ต พวกเขาสร้าง “บรรยากาศ” ที่แตกต่างไปจากนักท่องเที่ยวกลุ่มอื่น การโอนย้ายทักษะที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีที่สำคัญสามารถเกิดขึ้นได้ผ่านช่องทางต่างๆ ผ่านทางกิจกรรม การจ้างงาน และความร่วมมือ

ประเทศไทยได้ดำเนินมาตรการเพื่อส่งเสริมดิจิทัลโนแมด ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มออนไลน์เพื่อดึงดูดนักเดินทางดิจิทัลมาที่เชียงใหม่โดยเฉพาะ เช่น “Digital Work Permit” วีซ่าทำงานดิจิทัลที่มีระยะเวลา 10 ปี สามารถเข้า-ออกได้หลายครั้ง แม้จะมีความท้าทายบางประการ แต่ดิจิทัลโนแมดที่มีคุณภาพสามารถสร้างประโยชน์ เช่น การถ่ายทอดความรู้ ให้กับชุมชนท้องถิ่น 

อย่างไรก็ตาม จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมในบริบทที่แตกต่างกัน เนื่องจากดิจิทัลโนแมดยังคงเป็นปรากฏการณ์ใหม่และเป็นที่เข้าใจได้ไม่ดีเมื่อเทียบกับนักท่องเที่ยวประเภทดั้งเดิม

*บทความนี้สรุปเนื้อหาจาก Digital nomadism as a new part of the visitor economy : The case of the “digital nomad capital” Chiang Mai, Thailand เผยแพร่ใน “Information Systems Journal” ท่านที่สนใจอ่านเพิ่มเติมได้ที่ https://doi.org/10.1111/isj.12496