'เวิลด์แบงก์' เวทีประลอง 'จีน-สหรัฐ'

ธนาคารโลกได้ชื่อว่าเป็นเขตอิทธิพลของสหรัฐ แต่ล่าสุดคณะกรรมการบริหารธนาคารลงมติยอมรับแผนให้เงินกู้ดอกเบี้ยต่ำฉบับใหม่แก่จีน วงเงิน 1.5 พันล้านดอลลาร์ต่อปีไปจนถึงเดือน มิ.ย.2568 ไม่สนว่ารัฐมนตรีคลังและ ส.ส.สหรัฐหลายคนคัดค้าน

เว็บไซต์ซีเอ็นบีซีรายงานว่า ธนาคารโลก (เวิลด์แบงก์) แถลงแผนยุทธศาสตร์เงินกู้ 5 ปี เมื่อบ่ายวันพฤหัสบดี (5 ธ.ค.) ตามเวลาท้องถิ่น หลังจากคณะกรรมการบริหารธนาคารสนับสนุนอย่างกว้างขวาง ให้เงินกู้เพื่อการปฏิรูปเชิงโครงสร้างและสภาพแวดล้อมของจีน

เวิลด์แบงก์กล่าวว่า การปล่อยกู้ของธนาคารจะลดลงตาม "กรอบการเป็นพันธมิตรของประเทศนั้นๆ” สอดคล้องกับการปฏิรูปตอนที่เห็นชอบเพิ่มทุน 1.3 หมื่นล้านดอลลาร์เมื่อปี 2561

ทั้งนี้ ในปีงบประมาณ 2562 สิ้นสุดวันที่ 30 มิ.ย.ที่ผ่านมา เวิลด์แบงก์ให้จีนกู้ 1.3 พันล้านดอลลาร์ ลดลงจากราว 2.4 พันล้านดอลลาร์ระหว่างปีงบประมาณ 2560 ส่วนแผนเงินกู้ฉบับใหม่เรียกร้องให้ค่อยๆ ลดการปล่อยกู้จากการกู้ยืมครั้งก่อนเฉลี่ย 5 ปีที่ 1.8 พันล้านดอลลาร์

เวิลด์แบงก์ชี้แจงว่า ระดับการการปล่อยกู้อาจขึ้นหรือลงในแต่ละปี เนื่องจากการจัดการเงินพิจารณาจากความพร้อมของโครงการ

ส่วนคำถามที่ว่า ทำไมจีนต้องกู้เงินเวิลด์แบงก์ 2 พันล้านดอลลาร์ทุกปี ธนาคารชี้แจงว่า รัฐบาลปักกิ่งขอเงินสนับสนุนจากธนาคารเพื่อการบูรณะและพัฒนาระหว่างประเทศ (ไอบีอาร์ดี) ในเครือเวิลด์แบงก์มาอย่างต่อเนื่อง โดยไอบีอาร์ดีเป็นแพลตฟอร์มสำหรับการปฏิรูป สร้างสถาบัน และถ่ายโอนองค์ความรู้

การปล่อยกู้ให้จีนตามแผน 5 ปี มีจุดประสงค์เพื่อปฏิรูปตลาดและการคลังให้ก้าวหน้า ส่งผลกระตุ้นการพัฒนาภาคเอกชน ส่งเสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจที่เป็นมิตรต่อสภาพแวดล้อม โดยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนและมลพิษ และช่วยให้พลเมืองจีนเข้าถึงบริการด้านสังคมและสุขภาพเพิ่มมากขึ้น

แน่นอนว่าสหรัฐต้องไม่เห็นด้วยกับท่าทีของเวิลด์แบงก์ สตีเวน มนูชิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังสหรัฐ ให้ข้อมูลกับคณะกรรมการการเงินสภาผู้แทนราษฎรว่า ตัวแทนกระทรวงการคลังในคณะกรรมการบริหารเวิลด์แบงก์คัดค้านแผนดังกล่าวเมื่อวันพุธ (4 ธ.ค.) โดยเขาอยากให้ธนาคารปล่อยจีนพ้นจากโครงการเงินกู้ที่ให้กับประเทศรายได้ปานกลางและรายได้ต่ำได้แล้ว

มนูชินบอกกับ ส.ส.ด้วยว่า เขาหวังว่า ธนาคารโลกจะให้จีนกู้ยืมลดลงเหลือไม่ถึง 1 พันล้านดอลลาร์ในปีงบประมาณปัจจุบัน โดยจีนจะคืนเงินกลับมาให้ธนาคารมากกว่าที่ได้กู้ยืมไป

แม้เวิลด์แบงก์ให้สินเชื่อแก่จีนน้อยลง แต่ก็ไม่มากพอสำหรับขุนคลังสหรัฐ ที่โต้แย้งว่าจีนร่ำรวยเกินกว่าจะมาขอกู้แบบนี้ เห็นได้จากจีนปล่อยเงินกู้หลายแสนล้านดอลลาร์ให้ประเทศที่ยากจนกว่าผ่านโครงการ “สายแถบและเส้นทาง”

สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐยังกังวลมากขึ้นไปอีกว่า เงินทุนจากผู้เสียภาษีสหรัฐปล่อยกู้ให้จีนผ่านเวิลด์แบงก์อาจนำไปใช้ละเมิดสิทธิมนุษยชน และสร้างการแข่งขันทางเศรษฐกิจที่ไม่เป็นธรรมกับสหรัฐ

ในการประชุมวุฒิสภาเมื่อวันพฤหัสบดี ชาร์ลส กราสลีย์ ประธานคณะกรรมาธิการการเงินวุฒิสภา วิจารณ์แผนการปล่อยกู้ของเวิลด์แบงก์โดยอ้างถึงข้อกล่าวหาการละเมิดสิทธิมนุษยชนและค่ายปรับทัศนคติชาวมุสลิมอุยกูร์ในซินเจียง

“ธนาคารโลก ที่กำลังใช้เงินภาษีชาวอเมริกัน ไม่ควรปล่อยกู้ให้กับประเทศมั่งคั่งที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนต่อพลเมืองของตนเอง และพยายามครอบงำประเทศอ่อนแอกว่าไม่ว่าจะเป็นด้านทหารหรือเศรษฐกิจ” ส.ว.กราสลีย์กล่าว

ด้านแอนโธนี กอนซาเลส ส.ส.รีพับลิกันจากรัฐโอไฮโอ ผู้เสนอกฎหมายให้ควบคุมการปล่อยกู้ที่เวิลด์แบงก์ให้กับจีน กล่าวเสริมว่า การให้จีนกู้แม้แต่ดอลลาร์เดียวก็มากเกินไปสำหรับผู้เสียภาษีชาวอเมริกัน

โดยปกติสหรัฐมีสิทธิยับยั้ง (วีโต้) การตัดสินใจใหญ่ๆ ของคณะกรรมการบริหารเวิลด์แบงก์ เช่น การเพิ่มทุนหรือแต่งตั้งผู้บริหาร แต่แผนให้จีนกู้ฉบับล่าสุดไม่ต้องลงมติกันอย่างเป็นทางการ

ส่วนความคืบหน้าเรื่องสงครามการค้าที่ทั้งสองฝ่ายพยายามสรุปข้อตกลงการค้าเฟซ 1 วานนี้ (6 ธ.ค.) พอมีข่าวดีให้ชื่นใจบ้าง

กระทรวงการคลังจีนแถลงโดยไม่ระบุรายละเอียดว่า คณะกรรมการภาษีศุลกากรแห่งสภาแห่งรัฐ เตรียมยกเว้นภาษีถั่วเหลือง เนื้อสุกร และสินค้าโภคภัณฑ์อื่นๆ พิจารณาจากที่บริษัทยื่นขอมา ขณะนี้บริษัทจีนนำเข้าสินค้าจากสหรัฐได้อย่างอิสระจำนวนหนึ่งแล้ว

จีนขึ้นภาษีถั่วเหลืองจาก 3% เป็น 33% จากการเก็บภาษี 2 รอบ รอบแรกขึ้น 25% ในเดือน ก.ค.2561 และขึ้นอีก 5% ในเดือน ก.ย.ที่ผ่านมา

จีนนั้นเป็นผู้บริโภคถัั่วเหลืองรายใหญ่สุดของโลก เมื่อขึ้นภาษีจากสหรัฐก็หาแหล่งซื้อที่อื่นด้วย เช่น บราซิล เพื่อเพิ่มซัพพลาย

ส่วนเนื้อสุกรสหรัฐถูกจีนขึ้นภาษี 3 ครั้งนับตั้งแต่สงครามการค้าปะทุ รวมแล้วขึ้นจาก 12% เป็น 72% ระหว่างเดือน เม.ย.2561- ก.ย.2562

การยกเว้นภาษีเนื้อสุกรอาจช่วยให้ราคาสุกรในจีนอ่อนตัวลงได้ด้วย หลังจากสูงกว่าสองเท่าในปีที่ผ่านมา เนื่องจากโรคอหิวาต์สุกรแอฟริการะบาดเมื่อเดือน ส.ค.ปีก่อน ทำให้ต้องเชือดสุกรเกือบ 1 ใน 3 ของทั้งประเทศ

แม้ท่าทีทางการค้าจะดีขึ้น แต่ความตึงเครียดระหว่างสองมหาอำนาจยังมีอยู่ วานนี้กระทรวงการต่างประเทศจีนแถลงออกมาตรการตอบโต้ ต่อไปนี้นักการทูตสหรัฐต้องแจ้งกระทรวงการต่างประเทศจีนล่วงหน้า 5 วันทำการก่อนจะพบกับเจ้าหน้าที่จีน

หลังจากเมื่อเดือน ต.ค.สหรัฐประกาศว่านักการทูตจีนจะต้องแจ้งให้กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐทราบล่วงหน้า หากจะพบปะกันอย่างเป็นทางการ