‘พนันออนไลน์’ วิกฤตภัยสุขภาวะ

“การพนัน” โลกที่เดินเข้าไปแล้วกลับตัวออกมาได้ยาก โดยเฉพาะการพนันที่อยู่ในสังคมดิจิทัล เล่นง่าย ได้เงินไวในช่วงแรก คนที่หลงเข้าวงจรของนักพนันจึงกลับตัวได้ยาก เห็นได้จากตัวอย่างอดีตภรรยาของนักแสดงชายชื่อดัง ที่ยอมรับว่าเป็นหนี้พนันบาคาร่าเพื่อหวังจะหาเงินใช้หนี้ แต่ยิ่งเล่น ยิ่งลึก จนถอนตัวไม่ขึ้น

การพนันออนไลน์เฟื่องฟูมากขึ้นในช่วงสถานการณ์โควิด-19 ด้วยเพราะคนทั่วไปและเด็กนักเรียนต่างกักตัวอยู่บ้าน เว็บไซต์พนันจึงถือโอกาสใช้ “คำชวนเชื่อ” เชื้อเชิญให้ลองเล่นดูสักครั้ง เช่น มีเงินใช้ช่วงโควิด หาเงินค่าเทอม หรือลงทุนง่ายได้เงินไว ซึ่งตัวเลขที่คาดการณ์กันไว้อยู่ในวงเงินระดับหลายแสนล้านบาท  ตัวเลขนักเสี่ยงดวงหน้าใหม่ก็เพิ่มขึ้นทุกปีเช่นกัน เมื่อเทียบกับปี 2560 ปัจจุบันมีผู้เล่นหน้าใหม่เพิ่มขึ้นกว่า 2 ล้านคน ด้านหนี้สินจากการพนันก็ทวีคูณจากปี 2560 ที่ขณะนั้นพบว่า ผู้เล่นพนันมีหนี้สินจากการพนันประมาณ 1.2 หมื่นล้านบาท เฉลี่ยคนละประมาณ 13,000 บาทต่อคน

สถาบันยุวทัศน์แห่งประเทศไทย เปิดเผยข้อมูลว่า ในช่วงโควิด-19 ธุรกิจหลายอย่างซบเซา ทว่า ธุรกิจพนันออนไลน์กลับตรงกันข้าม เว็บพนันออนไลน์ผุดเป็นดอกเห็ดเพิ่มขึ้นเกือบ 1 เท่าตัว รวมแล้วมากถึง 440 เว็บไซต์ ทั้งยังประชาสัมพันธ์ผ่านช่องทางที่โซเชียลมีเดียหลากหลาย ผ่านเน็ตไอดอล และอินฟลูเอนเซอร์ ทำให้เด็กและเยาวชนตกเป็นเหยื่อได้ง่าย โดยล่อหลอกด้วยรูปแบบของ “เกมได้เงิน”

สอดคล้องกับการสำรวจ สถานการณ์เด็กไทยกับภัยออนไลน์ ประจำปี 2563 โดย COPAT ภายใต้ กรมกิจการเด็กและเยาวชน ร่วมกับมูลนิธิอินเทอร์เน็ตร่วมพัฒนาไทย โดยกลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาอายุ 12-18 ปี พบว่า เด็กเล่นเกมออนไลน์ 3-10 ชั่วโมงต่อวันมากถึง ร้อยละ 30 รองลงมาเล่นเกมออนไลน์ 1-2 ชั่วโมงต่อวัน แต่ที่สำคัญคือร้อยละ 10 บอกว่า มีการพนันในเกมที่เล่น จะเห็นได้ว่าการพนันซุกซ่อนอยู่ในโลกออนไลน์ เพิ่มโอกาสให้เด็กและเยาวชนไทยเข้าถึงได้ง่าย

การปกป้องเด็กจากภัยออนไลน์ จึงเป็นวาระเร่งด่วนที่ผู้ใหญ่ทั้งหลายต้องใส่ใจ มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ (มสช.) จึงร่วมกับภาคีเครือข่าย 32 องค์กร วางแนวทางความร่วมมือในการปกป้องเด็กและเยาวชนจากภัยออนไลน์ ที่นำไปสู่การขยายผลในการป้องกันและลดผลกระทบจากภัยออนไลน์อย่างเป็นระบบ ซึ่งหนึ่งในปัญหาสำคัญคือ การพนันออนไลน์ ที่มีการเก็บข้อมูลพบว่าเว็บไซต์หรือเนื้อหาที่ผิดกฎหมายเป็นอันตรายที่เด็กเข้าถึงมากที่สุด มีเรื่องการพนันเป็นอันดับ 2 หรือร้อยละ 22

“ความน่ากลัวของธุรกิจพนันออนไลน์ อยู่ที่การส่งโฆษณากระตุ้น จัดโปรโมชั่นดึงดูดใจ พร้อมกับทำให้การเล่นพนันง่ายยิ่งขึ้นด้วยการผูกบัญชี โดยเฉพาะการพนันฟุตบอล ที่มูลค่าการแทงบอลในเทศกาลสำคัญสูงหลายสิบล้านบาท และแม้ว่าจะดำเนินการปิดเว็บไซต์ไปแล้ว 200 เว็บไซต์ เมื่อเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา ก็ยังไม่อาจควบคุมได้” พงศ์ธร จันทรัศมี ผู้จัดการโครงการ มสช. ระบุ

พงศ์ธร จึงเน้นย้ำว่า สิ่งสำคัญที่ควรทำควบคู่การปราบปราม คือการให้ความรู้เรื่องวิกฤตสุขภาพจากพนันออนไลน์ ชวนให้สังคมเห็นภาพรวมว่าการพนันมีผลต่อสุขภาพวะของเด็กและเยาวชน ไม่ใช่แค่เรื่องผิดกฎหมาย แต่กระทบวิธีคิด สุขภาพจิต การเรียน แม้แต่การดำเนินชีวิตประจำวัน ปัญหาการพนันและพนันออนไลน์จึงเกี่ยวข้องสังคมโดยตรง

“เราควรผลักดันปัญหาการพนันให้อยู่ในระดับเดียวกับยาเสพติด เพราะการพนันส่งผลต่อสุขภาพคล้ายกับการใช้สารเสพติด เรียกกันว่าโรคติดพนัน ซึ่งก่อให้เกิดโรคจิตเวชและมีผลต่ออัตราการฆ่าตัวตายที่มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น ส่งผลกระทบต่อครอบครัว แม้กระทั่งการทำงาน โดยเฉพาะคนที่ทำงานด้านบัญชีหรือดูแลการเงิน หากมีปัญหาติดการพนันจะไปเพิ่มความเสี่ยงกับบริษัทได้”

ผู้จัดการโครงการ มสช. กล่าวต่อด้วยว่า การที่เด็กและเยาวชนเล่นการพนัน ส่วนหนึ่งมาจากคนในครอบครัวชอบเล่นการพนัน การพนันอยู่ในสายเลือดจึงไม่ใช่คำเปรียบเทียบ แต่เป็นเรื่องจริง พฤติกรรมการพนันเป็นสิ่งที่ถูกปลูกฝังอยู่ในดีเอ็นเอ จึงต้องอาศัยการจัดการสภาพแวดล้อม ชี้แนะให้เยาวชนรู้ถึงอันตรายของการเล่นพนัน

“ที่สำคัญ อย่าปล่อยให้นโยบายการปราบปรามการพนันเกิดขึ้นเฉพาะบางช่วง แต่ต้องเพิ่มบุคลากรในการประสานทำงานอย่างเป็นระบบ ด้านคณะรัฐมนตรีและภาคสังคมควรตระหนักถึงเรื่องนี้อย่างจริงจัง ทั้งนี้ ต้องจัดสรรงบประมาณอย่างเพียงพอ เพื่อให้เกิดการผลักดันแก้ปัญหาในระยะยาว”

ส่วนแนวทางแก้ไขปัญหาการพนันและการพนันออนไลน์ในระยะยาว พบว่า ข้อเสนอจาก มสช. ซึ่งร่วมกับ ศูนย์ข้อมูลนโยบายสาธารณะการลดปัญหาจากการพนัน สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และ กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ผ่าน Health Policy Brief เรื่องการจัดการและรับมือกับปัญหาผลกระทบทางสุขภาพจากพนัน นั้นน่าสนใจไม่น้อย

ด้วยเน้นย้ำว่า ต้องยกระดับปัญหาผลกระทบทางสุขภาพจากการพนันให้เป็นวาระแห่งชาติ และการพนันรวมถึงโรคติดพนันนับเป็นประเด็นปัญหาสุขภาพสำคัญ ที่มีผลกระทบต่อผู้เล่น ครอบครัว ชุมชน รวมถึงเศรษฐกิจภาพรวมของประเทศ ดังนั้น การเข้าใจธรรมชาติของภัยอันตรายจากพนัน ประชากรกลุ่มเสี่ยง การผลักดันนโยบายที่ช่วยสนับสนุนผู้ปฏิบัติงาน ด้านการบำบัดรักษา คุ้มครองเด็กและเยาวชน รวมถึงการทำให้ผู้เล่นพนันเกิดการ “เล่นอย่างร่วมรับผิดชอบ” จะเป็นทางไขปัญหาการพนันและการพนันออนไลน์ในสังคมไทยให้ดีขึ้นได้

เมื่อคนในครอบครัวกลายเป็น “นักพนัน” จำเป็นต้องใช้การรักษาเช่นเดียวกับยาเสพติด โดยครอบครัวเป็นหัวใจสำคัญ มอบกำลังใจ ให้การยอมรับ และพา “เขา” ให้ก้าวออกมาจากโลกการพนัน สอบถามเพิ่มเติมเกี่ยวกับการรักษาโรคติดการพนัน โทรสายด่วนสุขภาพจิตเลิกพนัน 1323.