‘ราชินี’ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา เจ้าฟ้าทีปังกรรัศมีโชติ เสด็จฯ ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม

วันนี้ (7 เม.ย64) เวลา 20.19 น.สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินเป็นการส่วนพระองค์พร้อมด้วย สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดี กรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา และสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าทีปังกรรัศมีโชติ มหาวชิโรตตมางกูร สิริวิบูลยราชกุมาร ไปทรงเยี่ยมและทรงติดตามการดำเนินงานของศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม อำเภอเจริญศิลป์ จังหวัดสกลนคร โดยมีนายวิฑูรย์ นวลนุกูล รองผู้ว่าราชการจังหวัดสกลนคร พันตรี นภดล ใจคง หัวหน้าชุดปฏิบัติการศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม พร้อมข้าราชการ และประชาชน เฝ้า ฯ รับเสด็จ

การนี้สมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินี เสด็จ ฯ พร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพัชรกิติยาภา นเรนทิราเทพยวดีกรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา และสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าทีปังกรรัศมีโชติ มหาวชิโรตตมางกูร สิริวิบูลยราชกุมาร ไปยังอาคารศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม ฯทรงวางพวงมาลัยถวายสักการะพระพุทธชินราช (จำลอง) แล้วเสด็จฯไปยังศาลาทรงงาน ทรงรับฟังการกราบบังคมทูลถวายรายงานการบรรยายสรุปผลการดำเนินงานของโครงการศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม

จากนั้นทอดพระเนตรผลงานเครื่องปั้นดินเผา ศิลปาชีพประเภทแรกที่ได้ดำเนินการโดยน้อมนำพระราชเสาวนีย์ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงรำลึกถึงเครื่องปั้นดินเผาของบ้านเชียง เป็นหมู่บ้านในภูมิภาคเดียวกันได้แสดงถึงอารยธรรมยุคก่อนประวัติศาสตร์ของดินแดนแถบนี้ จึงถ่ายทอดศิลปวัฒนธรรมชีวิตความเป็นอยู่ของท้องถิ่นอีสานลงบนเครื่องปั้นดินเผา เช่น พิธีแห่บั้งไฟ การแสดงดนตรีโปงลาง ลำภูไทเรณูนคร การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม การทำแพรวา และดอกไม้ป่าในท้องถิ่น เป็นต้น

ต่อมา ทอดพระเนตรการทำดอกไม้ประดิษฐ์ เกิดพระราชเสาวนีย์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทอดพระเนตรว่ามีโรงเครื่องปั้นดินเผาอยู่แล้วจึงให้สมาชิกร่วมกันทำดอกไม้ประดิษฐ์ เพื่อเพิ่มช่องทางการจำหน่ายสินค้ามากขึ้น โดยนำเศษผ้าต่วน และเศษผ้าไหม มาทำดอกไม้ประดิษฐ์ อาทิ ดอกสัตตบงกชบัวงาม ดอกกล้วยไม้ควีนสิริกิติ์ ดอกไม้ประจำพระองค์ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ดอกอินทนิล ดอกไม้ประจำจังหวัดสกลนคร ดอกรวงผึ้ง ดอกไม้ประจำพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ปัจจุบันมีสมาชิกทั้งหมด 8 คน

ทอดพระเนตรการทอผ้าไหมจากกลุ่มศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม ซึ่งเริ่มดำเนินการเมื่อปีพุทธศักราช 2535 ก่อตั้งขึ้นเพื่อให้สมาชิกที่ว่างเว้นจากการเกษตร ให้มีรายได้เลี้ยงครอบครัวเพิ่มขึ้น โดยเริ่มจากสมาชิกเพียง 10 คน จนถึงปัจจุบันมีสมาชิกทั้งหมด400 คน ซึ่งสมาชิกจะได้รับเส้นไหมพระราชทาน นำมาทอผ้าเป็นลวดลายต่างๆ อาทิ ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมลายดาวล้อมเดือน ลายลูกแก้ว และทุกสามเดือนจะนำผ้าไหมที่ทอเสร็จแล้วไปจำหน่ายยังกองศิลปาชีพ รวมถึงจำหน่ายแก่นักท่องเที่ยวที่มาเยี่ยมชมภายในศูนย์ สามารถสร้างรายได้ให้ครอบครัวได้ถึงเดือนละ 10,000-20,000 บาทต่อครอบครัว

ทอดพระเนตรการปักชุดโขนพระราชทาน จากกลุ่มงานปักผ้าศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม เริ่มดำเนินการเมื่อปีพุทธศักราช 2549 ตามพระราชเสาวนีย์ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชประสงค์อยากให้ร่วมกันสืบสานงานปักชุดโขน แบ่งงานปักเป็น 2 แบบด้วยกัน คือ การปักผ้าเป็นภาพวรรณคดีไทย ภาพนก ภาพวิวทิวทัศน์ และแบบที่2 คือปักผ้าโขนพระราชทาน ซึ่งขณะนี้สมาชิกทุกคนกำลังปักผ้าโขนพระระบำ ในส่วนต่างๆ ประกอบด้วย สนับเพลา กรองคอ รัดเอว อินธนู เป็นต้น

ทอดพระเนตรโครงการศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพอันเนื่องมาจากพระราชดำริจังหวัดสกลนคร จำนวน 7 โครงการในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประกอบด้วย โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านทรายทอง โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านจาร โครงการป่ารักษ์น้ำ โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านดอนคำ-เสนานฤมิตร โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดสะกอย โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านบ่อเดือนห้า

ทั้งนี้ศูนย์ศิลปาชีพบ้านกุดนาขามตั้งอยู่บ้านกุดนาขาม หมู่ที่ 9 ต.เจริญศิลป์ อ.เจริญศิลป์ จ.สกลนคร มีขนาดพื้นที่ 50 ไร่ ก่อตั้งขึ้นด้วยน้ำพระราชหฤทัยในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จฯ มาทรงเยี่ยมราษฎรบ้านกุดนาขาม เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม พ.ศ.2525 และความทรงทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทว่า ราษฎรบ้านกุดนาขาม แม้จะยากจนแต่ก็มีความสามัคคี จึงทรงชักชวนให้ราษฎรปลูกต้นไม้รักษาป่า 

คณะกรรมการหมู่บ้าน พร้อมใจกันน้อมเกล้าฯ ถวายที่ดินสาธารณะของหมู่บ้านจำนวน 43 ไร่ 3 งาน 32 ตารางวา สำหรับปลูกป่าและเสียสละแรงงานปลูกป่าถวายจนแล้วเสร็จภายใน 1 เดือน และเมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ.2526 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จฯ ทอดพระเนตรโครงการป่ารักน้ำบ้านกุดนาขาม ทรงทราบว่าเมื่อสร้างอ่างเก็บน้ำแล้ว น้ำท่วมที่ดินของราษฎร 21 ครอบครัว เป็นราษฎรบ้านกุดนาขาม 5 ครอบครัว บ้านหนองฮาง 16 ครอบครัว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ราษฎรกลุ่มนี้มาทำหน้าที่ดูแลรักษาป่าไม้ พระราชทานเงินเดือนช่วยเหลือครอบครัวละ 1,500 บาท เป็นเวลา 3 ปีและทรงจัดตั้งศูนย์ศิลปาชีพขึ้นที่บ้านกุดนาขามเพื่อให้ราษฎรไม่ต้องทิ้งถิ่นฐานไปทำงานที่อื่นและหยุดยั้งการตัดไม้ทำลายป่า อีกทั้งมีพระราชเสาวนีย์ให้จัดซื้อที่ดินจำนวน 50 ไร่ เพื่อสร้างศูนย์ศิลปาชีพขึ้น เมื่อราษฎรบ้านกุดนาขามทราบ ก็พร้อมใจกันน้อมเกล้าฯ ถวายที่ดินจำนวน 50 ไร่

อาคารหลังแรกเริ่มจัดสร้างขึ้นเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ.2526 อันเป็นโรงงานสำหรับศิลปาชีพประเภทแรก คือเครื่องปั้นดินเผา ต่อมาทรงมีพระราชเสาวนีย์ให้นำราษฎรบ้านกุดนาขามและบ้านใกล้เคียง ไปฝึกศิลปาชีพประเภทต่าง ๆ ที่ราษฎรสมัครใจ ณ ศูนย์กลางศิลปาชีพสวนจิตรลดา เช่น การแกะสลักไม้ แกะสลักหินสบู่ ช่างเครื่องเรือน จักสานไม้ไผ่ลายขิด และช่างตีเหล็ก เป็นต้น

การดำเนินงานของศูนย์ศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม น้อมนำพระปฐมบรมราชโองการ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว “เราจะสืบสาน รักษา และต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งอาณาราษฎรตลอดไป” เป็นแนวทางในการประยุกต์นำไปดำเนินงาน “สืบสาน รักษา และต่อยอด งานด้านศิลปาชีพ และคุณค่าแห่งหัตถศิลป์ไทย” ให้มั่นคง ยั่งยืน และสมาชิกได้ประโยชน์อย่างสูงสุด และสืบสานกิจกรรมตามพระราชเสาวนีย์ ให้สมาชิกมีอาชีพเสริม มีรายได้เพิ่มมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น และมีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน การรักษางานด้านศิลปาชีพ และคุณค่าแห่งหัตถศิลป์ไทย

ปัจจุบันมีจำนวน 10 กลุ่มอาชีพได้แก่ กลุ่มเครื่องปั้นดินเผา มีสมาชิกจำนวน 76 คน กลุ่มดอกไม้ประดิษฐ์ มีสมาชิกจำนวน 8 คน กลุ่มทอผ้าไหม มีสมาชิกจำนวน 6 คน กลุ่มตัดเย็บเสื้อผ้า มีสมาชิกจำนวน 8 คน กลุ่มปั่นชายผ้า มีสมาชิกจำนวน 4 คน กลุ่มปักผ้า มีสมาชิกจำนวน 5 คน กลุ่มตีเหล็ก มีสมาชิกจำนวน 5 คน กลุ่มแกะสลักไม้ มีสมาชิกจำนวน 2 คน กลุ่มเฟอร์นิเจอร์ มีสมาชิกจำนวน 3 คน กลุ่มปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและเกษตร มีสมาชิกจำนวน 6 คน มีสมาชิกทั้งสิ้นจำนวน 123 คน โดยการเสด็จพระราชดำเนินมาทรงเยี่ยมและติดตามการของศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม อำเภอเจริญศิลป์ จังหวัดสกลนคร ในครั้งนี้ นอกจากจะทรงเป็นขวัญและกำลังใจให้แก่สมาชิกทุกคนมีกำลังใจในการสืบสานอนุรักษ์งานศิลป์แผ่นดินให้อยู่ชั่วลูกหลานแล้ว 

สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี ยังทรงตั้งมั่นพระราชหฤทัยที่จะสืบสาน รักษา ต่อยอด พระราชปณิธานแห่งสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในการสืบสานงานอนุรักษ์งานหัตถศิลป์ และการส่งเสริมงานผ้าไหมอันเป็นเอกลักษณ์ของแผ่นดินไม่ให้สูญหายไปตามกาลเวลา ดังพระราชดำรัสในงานวันสตรีไทย ประจำ 2562 ความว่า 

“ข้าพเจ้ามีความตั้งมั่นที่จะสนองพระเดชพระคุณ พระมหากรุณาธิคุณ ในการสืบสาน รักษา และต่อยอด พระราชปณิธานแห่งสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เหมือนดั่งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงตั้งพระราชปณิธานที่จะสืบสาน รักษา และต่อยอด และแผ่ขยายพระบารมีแห่งสมเด็จพระบรมชนกนาถ และสมเด็จพระบรมราชชนนี”