ทำไม 'น้ำมัน' จึงติดลบ และจะไม่เกิดขึ้นครังเดียว

จากปรากฏการณ์ที่สัญญาน้ำมันดิบล่วงหน้าเวสต์เท็กซัสปิดตลาดเมื่อวันที่ 20 เมษายนที่ผ่านมา (ตามเวลาท้องถิ่น) ด้วยราคาที่ทรุดตัวลงอย่างหนักถึง 55 ดอลลาร์ ซึ่งปิดตลาดในแดนลบเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์การค้าน้ำมัน วิน พรหมแพทย์ นักวิเคราะห์จากเพจ InvestLikeAPro ได้เขียนอธิบายถึง 7 เหตุผลที่ทำให้ราคาน้ำมันร่วงลงอย่างหนักว่า

บันทึกไว้เป็นประวัติศาสตร์ วันที่ราคาน้ำมันดิบ West Texas ลงไปติดลบครั้งแรก ถึง -$37.63/barrel อธิบายคร่าวๆ ได้ดังนี้ครับ

1. ราคาน้ำมันดิบที่เห็น เป็นราคาซื้อขาย Futures Contract หรือ สัญญาซื้อล่วงหน้า โดยในสัญญามีการกำหนด ราคา/ปริมาณ/วันส่งมอบ ไว้ล่วงหน้า ซึ่งราคาที่เราเห็นติดลบ คือ สัญญา West Texas Crude ของเดือน May ซึ่งจะครบกำหนดในวันนี้ (21 April)

2. คนที่ซื้อขายสัญญา Futures มี 2 กลุ่ม คือ (1) กลุ่มผู้ผลิต/ผู้ค้าน้ำมันที่ต้องการ lock ราคาซื้อขายไว้ล่วงหน้า พร้อมจะส่งมอบน้ำมันจริงๆ กับ (2) กลุ่ม Traders/Hedge Funds รวมไปถึงกองทุนต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Exchange Traded Funds (ETFs) ที่เข้ามาซื้อขาย Futures เพื่อเก็งกำไร กลุ่มหลังนี้มีจำนวนเยอะกว่ากลุ่มแรกหลายเท่า

3. โดยทั่วไปคนกลุ่ม (2) ก็จะใช้วิธีขายสัญญาที่ใกล้ครบอายุ แล้วไปซื้อสัญญาเดือนที่อยู่ห่างออกไป เรียกว่า “Rollover” เช่น ขายสัญญาเดือน May ไปซื้อสัญญาเดือน June/July เป็นแบบนี้ไปเรื่อยๆ สังเกตว่ากลุ่มนี้เข้ามาซื้อขายแค่กระดาษ ไม่มีความพร้อมจะรับมอบน้ำมันดิบจริงๆ

4. เหตุการณ์เมื่อคืนนี้ คือกลุ่ม (2) ที่ถือสัญญาของเดือน May ซึ่งจะครบกำหนดในวันนี้ (21 April) ไว้เต็มมือ พยายามจะเร่ขายสัญญา (เพราะถ้าถือไว้ต้องรับมอบน้ำมันดิบจริง) โดยการที่ราคาลงไปติดลบแปลว่า “ช่วยมาซื้อไปหน่อย แถมเงินให้ด้วย” Bloomberg รายงานว่า ช่วงที่ราคาใกล้ 0 จนติดลบ ไม่มี bidder หรือคนเสนอซื้อเลยแม้แต่คนเดียว

5. อธิบายเพิ่มอีกนิดว่า การส่งมอบน้ำมันดิบจริงๆ จากสัญญา Futures เกิดขึ้นที่เมืองเล็กๆ ชื่อ Cushing ในรัฐ Oklahoma ซึ่งสามารถจัดเก็บน้ำมันได้สูงสุด 76 ล้านบาร์เรล แต่ด้วยสถานการณ์อุปทานล้น ตัวเลขล่าสุดที่จัดเก็บแล้วคือ 55 ล้านบาร์เรล ประกอบกับปริมาณน้ำมันดิบสะสม 5 ล้านบาร์เรลต่อสัปดาห์ ก็คาดว่า อีกแค่ 4 สัปดาห์ก็เต็มแล้ว นี่คือสาเหตุที่ราคาติดลบ เพราะน้ำมันดิบล้นจนไม่มีที่เก็บ!

6. มีข้อมูลเพิ่มเติมว่า กองทุน ETF ชื่อ US Oil Fund (USO) ช่วงเดือนที่ผ่านมา มี fund flows เข้ามามหาศาล ทำให้เป็นคนถือครองสัญญาเดือน May มากถึง 25% ของสัญญาทั้งหมด ดังนั้นเมื่อ USO ต้องทำการ Rollover ด้วยการขายสัญญาเดือน May ไปซื้อสัญญาเดือนไกลๆ ก็เลยมีแรงขายแบบเทกระจาด แต่ไม่มีคนรับซื้อ

7. ขณะนี้ราคาสัญญาเดือน June (ครบกำหนดวันที่ 19 May) ยังซื้อขายกันที่ $21 แต่ถ้าสถานการณ์ในข้อ 5 ยังไม่ดีขึ้น ก็อาจจะเห็นราคาน้ำมันติดลบได้อีกครั้งช่วงกลางเดือน May ครับ

Credit: Bloomberg