รู้หรือไม่? ‘เจลแอลกอฮอล์' ที่มีแอลกอฮอล์เกิน 90% อาจฆ่าไวรัสไม่ได้

รู้หรือไม่? "เจลแอลกอฮอล์" ที่มีแอลกอฮอล์เกิน 90% อาจฆ่าไวรัสไม่ได้ แล้วเราควรจะเลือกแอลดอฮอล์ที่มีระดับความเข้มข้นเท่าไร? และปริมาณแค่ไหนถึงจะเหมาะสมและฆ่าเชื้อไวรัสได้

ไขข้อข้องใจ "เจลแอลกอฮอล์" ที่เลือกใช้หรือพกติดตัวไปไหนมาไหนด้วย เพื่อทำความสะอาดมือเพราะไม่สามารถหาน้ำสะอาดล้างมือไม่ได้ เพื่อป้องกันโควิด-19 หรือเชื้อไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ 2019 ควรจะเลือกแอลดอฮอล์ที่มีระดับความเข้มข้นเท่าไร? และปริมาณแค่ไหนถึงจะเหมาะสมและฆ่าเชื้อไวรัสได้

หากเราย้อนกลับไปดูประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยกเลิกประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ผลิตภัณฑ์ที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบเพื่อสุขอนามัยสำหรับมือ พ.ศ.2562 นอกจากสาระสำคัญ คือการเปลี่ยนจากหมวดเครื่องมือแพทย์ ไปเป็นหมวดเครื่องสำอาง เพื่อให้เหมาะกับสถานการณ์เร่งด่วนที่มีความต้องการจำนวนมาก

ยังมีอีกสิ่งหนึ่งที่ระบุไว้ชัดเจนในประกาศนี้ ก็คือ แอลกอฮอล์ที่เป็นส่วนประกอบผลิตภัณฑ์นั้นๆ ต้องมีปริมาตรรวมกันตั้งแต่ 70% ขึ้นไป ส่วนผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมแอลกอฮอล์น้อยกว่า 70% โดยปริมาตรนั้น ห้ามผลิต น้ำเข้า และจำหน่าย

ปริมาณแอลกอฮอล์น้อยกว่า 70% โดยปริมาตร จะฆ่าเชื้อโรคไม่ได้

..ถามว่าทำไมถึงต้องเป็น 70% ขึ้นไป?

นายแพทย์ไพศาล ดั่นคุ้ม เลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา มีคำตอบว่า หากมีปริมาณแอลกอฮอล์น้อยกว่า 70% โดยปริมาตร จะฆ่าเชื้อโรคไม่ได้ พร้อมยังบอกอีกว่า ผลิตภัณฑ์เจลล้างมือแอลกอฮอล์ที่ผ่านการจดแจ้งจาก อย. แล้ว ประชาชนจะมั่นใจได้ว่ามีปริมาณแอลกอฮอล์ไม่ต่ำกว่า 70% โดยปริมาตร

ขณะที่ข้อมูลของ องค์การสุรา กรมสรรพสามิต อธิบายเพิ่มเติมไว้ว่า แอลกอฮอล์สามารถทำลายได้ทั้งเชื้อแบคทีเรีย เชื้อวัณโรค เชื้อรา และไวรัสบางชนิด และเมื่อละลายกับน้ำจะสามารถแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้ดีขึ้น จึงทำให้โปรตีนเสียสภาพและทำให้เยื่อหุ้มเซลล์แตก และเข้าไปรบกวนระบบ metabolism ได้ด้วย แต่ถ้าเป็นแอลกอฮอล์ บริสุทธิ์จะทำให้โปรตีนด้านนอกของเยื่อหุ้มเซลล์เสียสภาพได้ อย่างเดียวเท่านั้น ความเข้มข้นของแอลกอฮอล์ปกติที่นิยมใช้กันจะอยู่ในช่วง 60−90% (ถ้าความเข้มข้นมากกว่านี้จะไม่สามารถเข้าเซลล์ได้)

ทำไมแอลกอฮอล์ 70% ถึงฆ่าเชื้อได้ดีกว่า 91%?

ขณะเดียวกัน ดร.เอลิซาเบธ สก็อตต์ ศาสตรจารย์ด้านจุลชีววิทยา ที่ศูนย์ซิมมอนส์ (ศูนย์สุขอนามัยและสุขภาพในบ้านและชุมชน) มหาวิทยาลัยซิมมอนส์ ได้อธิบายถึงประเด็น ทำไมแอลกอฮอล์ 70% ถึงฆ่าเชื้อได้ดีกว่า 91% ไว้ว่า แอลกอฮอล์ที่มีเปอร์เซ็นต์สูงกว่า จะมีความเข้มข้นมากกว่า ส่วนแอลกอฮอล์ที่มีเปอร์เซ็นต์น้อยกว่า หมายความว่ามีปริมาณน้ำที่เป็นส่วนประกอบสำคัญเยอะ

และโดยพื้นฐานแล้ว แอลกอฮอล์ 90% หรือ 91% เข้มข้นมากเกินไป บางกรณีสารละลายที่เข้มข้นเกินไป จะทำลายที่ภายนอกของเซลล์ หรือเยื่อหุ้มเซลล์ก่อน ถึงจะเข้าไปข้างในและเกิดการฆ่าเชื้อจริง แต่หากเป็นแอลกอฮอล์ที่มีความเข้มข้น 70% นับเป็นสัดส่วนที่เหมาะสม เพราะน้ำและแอลกอฮอล์จะเข้าไปทำลายเซลล์ทั้งหมด โดยปริมาณน้ำที่มีอยู่จะสามารถผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ เพื่อเข้าไปฆ่าเชื้อได้

ซึ่ง ดร.เอลิซาเบธ สก็อตต์ อธิบายเพิ่มเติมว่า ประสิทธิภาพของการกำจัดเชื้อ ขึ้นอยู่กับการต่อต้านและโครงสร้างของไวรัสแต่ละชนิด อย่างเช่น ไวรัสไข้หวัด ไข้หวัดทั่วไป เอชไอวี และโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ สามารถฆ่าเชื้อได้ด้วยผลิตภัณฑ์ที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบ 60% หรือมากกว่านั้น ขณะที่ไวรัสชิดอื่นๆ เช่น Norovirus ไม่ได้มีการกำหนดไว้

แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญที่ทุกคนต้องให้ความสำคัญ คือ การปฏิบัติตัวในเรื่องสุขอนามัยที่ถูกต้อง เช่น การล้างมือ ในแต่ละครั้งควรล้างมือนาน 20 วินาที ทำความสะอาดบ้านเป็นประจำ โดยเฉพาะบริเวณที่มือของเราไปสัมผัสบ่อยๆ และการรักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง