ประวัติผีตาโขน 2567 ดูขบวนแห่ผีตาโขน หน้ากากผีหลากสีสัน หนึ่งเดียวในโลก

หนึ่งปีมีครั้ง วันหยุดเสาร์-อาทิตย์นี้ "กรุงเทพธุรกิจออนไลน์" ชวนเที่ยว"งานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน 2567" อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย

พร้อมเปิด"ประวัติผีตาโขน 2567" กำหนดการจัดงาน ขบวนแห่ผีตาโขนแต่งกายด้วยชุดและหน้ากากผีตาโขน หน้ากากผีหลากสีสัน เล่นกันสนุกสนาน หนึ่งเดียวในโลก ที่ครั้งหนึ่งในชีวิตต้องไปให้ได้ ปี 2567 จัดขึ้นในวันที่ 7-9 กรกฎาคม 2567 

ไฮไลต์งานผีตาโขน 2567

ที่ห้ามพลาดคือ ขบวนแห่ผีตาโขน ในวันที่ 8 กรกฏาคม โดยเหล่าผีตาโขนจะแต่งกายด้วยชุดและหน้ากากผีหลากสีสัน

นอกจากนี้ยังมีพิธีจุดบั้งไฟพญาแถนเพื่อขอฝน พิธีทิ้งหน้ากากผีตาโขนลงแม่น้ำหมัน พิธีเทศน์มหาชาติ 13 กัณฑ์ และยังมีกิจกรรมอื่น ๆ ที่น่าสนใจ เช่น การประกวดหน้ากากผีตาโขน การแสดงพื้นบ้าน การละเล่นต่าง ๆ รวมถึงยังมีร้านค้าจำหน่ายสินค้าพื้นเมือง พร้อมอาหารให้เลือกซื้ออีกมากมาย

 

เปิดกำหนดการงานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน 2567 อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย

กำหนดการงานผีตาโขน 2567 วันที่ 7 กรกฎาคม 2567

• เวลา 03.30 น. : พิธีบวชพรหมณ์ ณ วัดโพนชัย
• เวลา 04.00 น. : พิธีเบิกพระอุปคุต บริเวณระหว่างลำน้ำหมัน-ลำห้วยศอก
• เวลา 06.00 น. : พิธีทำบุญตักบาตร หน้าวัดโพนชัยถึงแยกกำนันลี
• เวลา 08.30 น. : พิธีบานศรีสู่ขวัญเจ้าพ่อกวน-เจ้าแม่นางเทียม ณ บ้านเจ้าพ่อกวน
• เวลา 09.00 น. : ขบวนเจ้าพ่อกวนแห่จากบ้านไปยังวัดโพนชัย
• เวลา 10.00 น. : พิธีเปิดกิจกรรมงานวันโฮม ณ วัดโพนชัย
• เวลา 13.00 - 23.00 น. : ชมการแสดงของนักเรียนสลับกับการประกวดต่าง ๆ ณ วัดโพนชัย

 

กำหนดการงานผีตาโขน 2567 วันที่ 8 กรกฎาคม 2567

• เวลา 09.00 น. : พิธีเปิดงานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน ณ บริเวณ หน้าที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย
• เวลา 15.00 น. : พิธีบายศรีสู่ขวัญพระเวสสันดร ณ บ้านเจ้าพ่อกวน
• เวลา 15.30 น. : ขบวนอัญเชิญพระเวสสันดรเข้าเมือง จากบ้านเจ้าพ่อกวนไปยังวัดโพนชัย ขบวนอัญเชิญ พระเวสสันดรเข้าเมืองถึงบริเวณวัดโพนชัย แห่รอบโบสถ์ 3 รอบ พิธีอัญเชิญพระพุทธรูป เข้าโบสถ์ พิธีจุดบั้งไฟพญาแถนเพื่อขอฝน (หลังวัดโพนชัย) และพิธีทิ้งหน้ากากผีตาโขน (ท่าวังเงิน) วัดโพนชัย
• เวลา 19.00 น. : พิธีเจริญพระพุทธมนต์ (เทศน์พระมาลัยหมื่น พระมาลัยแสน) ณ วัดโพนชัย
• เวลา 19.00 น. : ชมดนตรีและปาร์ตี้ผีตาโขนกลุ่มอิสระหน้าสวยงาม ณ เวทีกลางหน้าที่ว่าการอำเภอ

กำหนดการงานผีตาโขน 2567 วันที่ 9 กรกฎาคม 2567

• เวลา 12.30 - 18.00 น. : พิธีเทศน์มหาชาติ 13 กัณฑ์ และชมขบวนแห่ต้นกัณฑ์ต่าง ๆ ณ วัดโพนชัย

 

 

ประวัติผีตาโขน ประเพณีแห่ผีตาโขน อ.ด่านซ้าย จ.เลย

ประเพณีแห่ผีตาโขน จัดเป็นส่วนหนึ่งในงานบุญประเพณีใหญ่หรือที่เรียกว่า "งานบุญหลวง" หรือ "บุญผะเหวด" ซึ่งตรงกับเดือน 7 มีขึ้นที่อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย

และจัดเป็นการละเล่นที่ถือเป็นประเพณีทุกปี เกี่ยวโยงกับงานบุญพระเวสหรือเทศน์ มหาชาติ ประจำปีกับพระธาตุศรีสองรัก ปูชนียสถานสำคัญของชาวด่านซ้าย 

ถือได้ว่าเป็นอีกหนึ่งประเพณีที่มีชื่อเสียงและขึ้นชื่อของจังหวัดเลย โดยมีกระบวนแห่ผีตาโขนโดยแต่งกายคล้ายผีและปีศาจใส่หน้ากากขนาดใหญ่ที่เป็นเอกลักษณ์มีลวดลายที่งดงามแตกต่างกันไป แสดงการละเล่นเต้นรำกันอย่างสนุกสนานในขบวนแห่งที่แห่ยาวไปตามท้องถนน 

 

 

ผีตาโขนเกิดขึ้นได้อย่างไร?

กล่าวกันว่า การแห่ผีตาโขนเกิดขึ้นเมื่อครั้งที่พระเวสสันดรและนางมัทรีจะเดินทางออกจากป่ากลับสู่เมือง บรรดา ผีป่าหลายตน และสัตว์นานาชนิดอาลัยรักจึงพาแห่แหนแฝงตัวแฝงตน มากับชาวบ้านเพื่อมาส่งทั้งสอง พระองค์ กลับ เมือง "ผีตามคน" หรือ "ผีตาขน" จนกลายมาเป็น "ผีตาโขน" อย่างในปัจจุบัน

ชนิดของผีตาโขน

• ผีตาโขน ในขบวนแห่จะแยกเป็น 2 ชนิดคือ ผีตาโขนใหญ่และผีตาโขนเล็ก
• ผีตาโขนใหญ่ ทำเป็นหุ่นรูปผีทำจากไม้ไผ่สานมีขนาดใหญ่กว่าคนธรรมดาประมาณ 2 เท่าประดับตกแต่งรูปร่าง
• ผีตาโขนเล็ก ผีตาโขนเล็กเป็นการละเล่นของเด็ก ไม่ว่าเด็กเล็ก เด็กวัยรุ่นหรือผู้ใหญ่ ทั้งผู้หญิงชาย มีสิทธิ์ทำ และเข้าร่วมสนุก ได้ทุกคน แต่ผู้หญิงไม่ค่อยเข้าร่วมเพราะเป็นการเล่นค่อนข้างผาดโผนและซุกซน

การแต่งกายผีตาโขน

• ผู้เข้าร่วมในพิธีนี้จะแต่งกายคล้ายผีและปีศาจใส่หน้ากากขนาดใหญ่ ทำจากกาบมะพร้าวแกะสลักและสวมศีรษะด้วย

การละเล่นผีตาโขน

เนื่องจากงานประเพณีผีตาโขนเป็นงานบุญใหญ่ ซึ่งเรียกกันว่างานบุญหลวง จัดขึ้นที่วัดโพนชัย อ.ด่านซ้าย โดยมี การละเล่นผีตาโขน มีการเทศน์มหาชาติมีการทำบุญพระธาตุศรีสองรักและงานบุญต่างๆเข้ามาผสมอยู่รวมๆกัน จึงมีการจัดงานกัน 3 วัน

 

การจัดงานผีตาโขน

วันแรก 

เริ่มพิธีตอนเช้า เวลา 04.00-05.00 น. คณะแสนหรือข้าทาสบริวารของเจ้าพ่อกวนจะนำอุปกรณ์ มีด ดาบ หอก ฉัตร พานดอกไม้ ธูปเทียน ขันห้าขันแปด (พานดอกไม้ 5 คู่ หรือ 8 คู่) ถือเดินนำขบวนไปที่ริมแม่น้ำหมัน เพื่อนิมนต์พระอุปคุตต์ พระผู้มีฤทธานุภาพมาก และมักเนรมิตกายอยู่ในมหาสมุทร เพื่อป้องกันภัยอันตราย และให้เกิดความสุข สวัสดี 

เมื่อถึงแล้วผู้อันเชิญต้องกล่าวพระคาถา และให้อีกคนลงไปในน้ำงมก้อนหินใต้น้ำขึ้นมาถาม ว่า "ใช่พระอุปคุตต์หรือไม่" ผู้ที่ยืนอยู่บนฝั่งตอบว่า "ไม่ใช่" พอก้อนหินก้อนที่ 3 ให้ตอบว่า "ใช่ นั่นแหละ พระอุปคุตต์ที่แท้จริง" เมื่อได้พระอุปคุตต์มาแล้ว ก็นำใส่พานแล้วนำขบวนกลับที่หอพระอุปคุตต์ ทำการ ทักขิณาวัฏ 3 รอบ มีการยิงปืนและจุดประทัด

ซึ่งช่วงเวลานั้นบรรดาผีตาโขนที่นอนหลับหรืออยู่ตามที่ต่างๆก็จะมาร่วมขบวนด้วย ความยินดีปรีดา เต้นรำ เข้าจังหวะกับเสียงหมากกระแร่ง ซึ่งเป็นกระดิ่งผูกคอวัวหรือกระดิ่งให้เสียงดัง

วันที่ 2 

เป็นพิธีแห่พระเวส ในขบวนประกอบด้วย พระพุทธรูป 1 องค์ พระสงฆ์ 4 รูป นั่งบนแคร่หามตามด้วย เจ้าพ่อกวนนั่งอยู่บน กระบอกบั้งไฟ ท้ายขบวนเป็นเจ้าแม่นางเทียม กับบริวาร ชาวบ้าน และเหล่าผีตาโขน เดินตามเสด็จไปรอบ เมือง ก่อนตะวันตกดิน 

สำหรับคนที่เล่นเป็นผีตาโขนใหญ่ ต้องถอดเครื่องแต่งกายผีตาโขนใหญ่ออก ให้หมดและนำไปทิ้งในแม่น้ำหมัน ห้ามนำเข้าบ้าน เป็นการทิ้งความทุกข์ยากและสิ่งเลวร้ายไป รอจนปีหน้าฟ้าใหม่ แล้วค่อยทำเล่นกันใหม่

วันที่ 3

เป็นการรวมเอางานบุญประเพณีประจำเดือนต่างๆของปีมารวมกันจัดในงานบุญหลวง ประชาชนจะมานั่งฟังเทศน์ มหาชาติ 13 กัณฑ์ ที่วัดโพนชัยเพื่อเป็นการสร้างกุศลและเป็นมงคลแก่ชีวิตแก่ชีวิต

 

อ้างอิง-ภาพ : Thailand Festival , สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดเลย