เป็นอำนาจฝ่ายบริหาร! ผู้ตรวจฯ ชงศาล รธน.-ศาล ปค.ชี้ขาดแจกเงินดิจิทัลไม่ได้

เมื่อวันที่ 14 พค. 2567 พ.ต.ท.กีรป กฤตธีรานนท์ เลขาธิการสำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน เผยผลวินิจฉัยคำร้องโครงการแจกเงินดิจิทัลวอลเล็ต ว่า สำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดินได้รับเรื่องร้องเรียนเรียนเกี่ยวกับโครงการดังกล่าวเพื่อขอให้ยื่นเรื่องต่อศาลปกครอง และศาลรัฐธรรมนูญ จำนวนทั้งสิ้น 3 เรื่อง โดยมีสาระสำคัญในประเด็นการกำหนดนโยบายและการแถลงโครงการเติมเงิน 10,000 บาท ผ่านดิจิทัลวอลเล็ตของรัฐบาล รวมถึงการที่คาดว่าจะออกพระราชบัญญัติเงินกู้ 500,000 ล้านบาทเพื่อดำเนินโครงการดังกล่าวในขณะนั้น เป็นการกระทำที่ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ขัดพระราชบัญญัติเงินตรา พ.ศ. 2501 และพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 หรือไม่ ในกรณีนี้ ผู้ตรวจการแผ่นดินได้พิจารณาข้อมูลจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วย 1) ธนาคารแห่งประเทศไทย 2) สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา 3) สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง 4) กระทรวงการคลัง 5) สภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และ 6) สำนักงานบริหารหนี้สาธารณะ รวมทั้งข้อเท็จจริงจากการแถลงโครงการดังกล่าวเมื่อวันที่ 10 เมษายน 2567 และมติคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับกรอบหลักการโครงการ เมื่อวันที่ 23 เม.ย.2567 เพื่อประกอบการพิจารณาอย่างครบถ้วนแล้ว

ผลการวินิจฉัย

1.กรณีขอให้ยื่นเรื่องพร้อมความเห็นต่อศาลปกครองนั้น เนื่องจากผู้ตรวจการแผ่นดินมีหน้าที่และอำนาจในการเสนอเรื่องต่อศาลปกครองได้ต่อเมื่อเป็นกรณีเกี่ยวกับ กฎ คำสั่ง หรือการกระทำของหน่วยงานรัฐ หรือเจ้าหน้าที่รัฐที่เป็นการกระทำที่ใช้อำนาจใน"ทางปกครอง" หรือ " ได้รับมอบให้ใช้อำนาจทางปกครองตามกฎหมาย" เท่านั้น แต่การกำหนดนโยบายและการแถลงนโยบายของคณะรัฐมนตรีเป็นการใช้อำนาจ "ทางบริหาร" ของคณะรัฐมนตรีเพื่อกำหนดนโยบายในการบริหารประเทศในฐานะที่เป็นองค์กรของรัฐฝ่ายบริหารในความสัมพันธ์กับรัฐสภาเพื่อให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 162 และมีลักษณะเป็นการกระทำของรัฐบาลในรูปแบบความสัมพันธ์กับรัฐสภา

การที่คณะรัฐมนตรีกำหนดนโยบายการบริหารประเทศและการแถลงนโยบายตามรัฐธรรมนูญดังกล่าวจึงมิใช่การกระทำที่เป็นการใช้อำนาจทางปกครองตามกฎหมาย ดังนั้น ผู้ตรวจการแผ่นดินจึงไม่อาจพิจารณาเสนอเรื่องพร้อมด้วยความเห็นต่อศาลปกครองได้ ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยผู้ตรวจการแผ่นดิน พ.ศ. 2560 มาตรา 23 (2) (เทียบเคียงคำสั่งศาลรัฐธรรมนูญ ที่ 52/2566 และคำสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ฟ.3/2551)

2.กรณีขอให้ยื่นเรื่องพร้อมความเห็นต่อศาลรัฐธรรมนูญหรือศาลปกครอง ในประเด็นที่คณะรัฐมนตรีกำหนดนโยบายโครงการเติมเงิน 10,000 บาท ผ่านดิจิทัลวอลเล็ตอาจเป็นการกระทำที่ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 และพระราชบัญญัติเงินตรา พ.ศ. 2501 นั้น เมื่อได้พิจารณาประเด็นตามคำร้องเรียนแล้วเห็นว่าการกำหนดนโยบายของคณะรัฐมนตรี นั้น เป็นการใช้อำนาจ "ทางบริหาร" ของคณะรัฐมนตรีตามรัฐธรรมนูญเพื่อกำหนดนโยบายการบริหารประเทศฐานะที่เป็นองค์กรของรัฐฝ่ายบริหารในความสัมพันธ์กับรัฐสภาเพื่อให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 162 ที่กำหนดให้คณะรัฐมนตรีที่จะเข้าบริหารราชการแผ่นดิน"ต้องแถลงนโยบายต่อรัฐสภา" ถือเป็นการใช้อำนาจตามที่กำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญ และมีลักษณะเป็น "การกระทำ" ของรัฐบาลในรูปแบบความสัมพันธ์กับรัฐสภา

ดังนั้นประเด็นตามคำร้องเรียนนี้จึงมิใช่การร้องเรียนว่าบทบัญญัติแห่งกฎหมายมีปัญหาความชอบด้วยรัฐธรรมนูญ และมิใช่การร้องเรียนเกี่ยวกับการกระทำที่เป็นการใช้อำนาจทางปกครองของหน่วยงานของรัฐมีปัญหาเกี่ยวกับความชอบด้วยรัฐธรรมนูญหรือกฎหมายจึงเป็นเรื่องที่ไม่อยู่ในหน้าที่และอำนาจของผู้ตรวจการแผ่นดิน ตามมาตรา 37 (3) ผู้ตรวจการแผ่นดินจึงไม่อาจพิจารณาเสนอเรื่องพร้อมด้วยความเห็นต่อศาลรัฐธรรมนูญและศาลปกครองได้ ตามมาตรา 23 (1) และมาตรา 23 (2) แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยผู้ตรวจการแผ่นดิน พ.ศ. 2560 (เทียบเคียงคำสั่งศาลรัฐธรรมนูญ ที่ 52/2566)

3. กรณีร้องเรียนว่ารัฐบาลจะดำเนินการออกพระราชบัญญัติเงินกู้ 500,000 ล้านบาท เป็นการกระทำที่ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 140 และพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 มาตรา 53 หรือไม่ นั้น ผู้ตรวจการแผ่นดินพิจารณาแล้วเห็นว่า การแถลงของนายกรัฐมนตรีในฐานะประธานกรรมการนโยบายโครงการเติมเงิน 10,000 บาท ผ่านดิจิทัลวอลเล็ต เมื่อวันที่ 10 เมษายน 2567 พบว่า จะดำเนินการโดยใช้แหล่งเงินจากงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2567 และปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 ซึ่งประกอบด้วยแหล่งเงิน 3 ส่วน ได้แก่ (1) เงินงบประมาณรายจ่ายปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 จำนวน 152,700 ล้านบาท (2) การดำเนินโครงการผ่านหน่วยงานของรัฐ จำนวน 172,300 ล้านบาท โดยให้ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) ดูแลกลุ่มประชาชนที่เป็นเกษตรกร จำนวน 17 ล้านคนเศษ ของงบประมาณปี 2568 และ (3) การบริหารจัดการเงินงบประมาณรายจ่ายปีงบประมาณ พ.ศ. 2567 ของรัฐบาล จำนวน 175,000 ล้านบาท ประกอบกับเมื่อวันที่ 23 เมษายน 2567 คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบในกรอบหลักการโครงการเติมเงิน 10,000 บาท ผ่านดิจิทัลวอลเล็ตตามความเห็นของคณะกรรมการนโยบายดังกล่าว ดังนั้น จึงไม่ปรากฎข้อเท็จจริงว่ารัฐบาลจะดำเนินโครงการดังกล่าวโดยการออกพระราชบัญญัติเงินกู้แต่อย่างใด

ดังนั้น จึงไม่มีประเด็นปัญหาความเดือดร้อนหรือความไม่เป็นธรรม และไม่มีประเด็นปัญหาความชอบด้วยรัฐธรรมนูญหรือกฎหมาย ตามมาตรา 22 (2) และมาตรา 23 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยผู้ตรวจการแผ่นดิน พ.ศ. 2560 ดังนั้น ผู้ตรวจการแผ่นดินจึงไม่อาจยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญเพื่อพิจารณาได้