นโยบาย "เสรีกัญชา" เสรีภายใต้ขอบเขต

การออกประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 พ.ศ.2565 ที่มีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 9 มิ.ย.2565 กำหนดให้ทุกส่วนของกัญชา กัญชง ไม่เป็นยาเสพติด ยกเว้นสารสกัดที่มีสาร THC เกิน 0.2% โดยน้ำหนัก ซึ่งกระทรวงสาธารณสุขผลักดันมาตลอดให้มีการนำกัญชาและกัญชง มาใช้เพื่อวัตถุประสงค์ทางการแพทย์ หรือการดูแลสุขภาพ และคาดหวังจะช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจ สร้างรายได้ให้ประชาชน โดยยืนยันว่าได้สนับสนุนให้ใช้กัญชาและกัญชงในทางที่ไม่เหมาะสม

ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นได้สร้างภาพลักษณ์ประเทศไทยสู่การเป็นประเทศที่มีเสรีภาพด้านกัญชา โดยสมาคมผู้ประกอบการถนนข้าวสาร ได้เสนอแนวคิดการผลักดันถนนข้าวสารเป็นศูนย์กลางกัญชา ซึ่งจะส่งผลดีต่อการท่องเที่ยวและสร้างโอกาสทางธุรกิจ รวมทั้งมีการกำหนดให้บางพื้นที่เป็นแซนด์บ็อกซ์ และมีการเตรียมพื้นที่ปลูกกัญชาของภาคเอกชน เพื่อรองรับนโยบายกัญชาเสรีทางการแพทย์ ซึ่งได้มีการโฆษณาประชาสัมพันธ์อย่างแพร่หลาย

ในขณะที่กระทรวงสาธารณสุขได้เสนอร่าง พ.ร.บ.กัญชา กัญชง พ.ศ.... เพื่อสนับสนุนการนำกัญชา กัญชง มาใช้ศึกษาวิจัย ใช้ประโยชน์ทางการแพทย์ สุขภาพ การใช้ตามวิถีชีวิตชุมชน เพื่อส่งเสริมเกษตรกรรม อุตสาหกรรมและเศรษฐกิจ รวมทั้งการคุ้มครองบุคคลที่อาจได้รับอันตรายจากการบริโภคกัญชา กัญชง โดยห้ามผู้ที่ได้รับใบอนุญาตขายกัญชา กัญชง ให้ผู้มีอายุต่ำกว่า 20 ปี สตรีมีครรภ์ แต่ยกเว้นสั่งจ่ายให้คนไข้โดยผู้ประกอบอาชีพเวชกรรม แพทย์แผนไทยและแพทย์แผนไทยประยุกต์ เพื่อประโยชน์ในการรักษาโรค

สิ่งสำคัญที่กระทรวงสาธารณสุขควรเร่งดำเนินการคือ การประชาสัมพันธ์ถึงนโยบายเสรีกัญชาทางการแพทย์ ซึ่งกำหนดกรอบชัดเจนถึงการนำมาใช้ทางการแพทย์และการปลูกในครัวเรือน โดยเฉพาะในช่วงที่ร่าง พ.ร.บ.ดังกล่าวยังไม่ถูกบังคับใช้ ซึ่งนอกจากจะเข้าไปควบคุมการนำเข้า การผลิตและการบริโภคแล้วยังควบคุมการโฆษณาด้วย นั่นหมายความว่า การผลักดันนโยบายเสรีกัญชาทางการแพทย์จำเป็นต้องได้รับการควบคุมอย่างใกล้ชิดจึงถูกกำหนดในร่าง พ.ร.บ. 

ส่วนในสังคมมีความเข้าใจเสรีกัญชาที่แตกต่างกัน ซึ่งในภาวะสุญญากาศเช่นนี้จำเป็นต้องเร่งสร้างความเข้าใจถึงขอบเขตนโยบายเสรีกัญชาให้กับสังคมรับทราบ เพราะมีกฎหมายที่เกี่ยวข้องหลายฉบับ ทั้งร่าง พ.ร.บ.ที่อยู่ในการพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎร ที่มีการกำหนดบทลงโทษทางอาญาไว้ รวมถึงประกาศกระทรวงสาธารณสุขที่ทยอยออกมาหลายฉบับในช่วงที่ผ่านมา และประกาศกรมการขนส่งทางบกเพื่อห้ามผู้ขับรถสาธารณะใช้กัญชา ภาวะสุญญากาศเช่นนี้จึงจำเป็นที่ภาครัฐต้องดำเนินการให้รอบคอบที่สุด