รพ.ศิริราชใช้มีดนาโนรักษามะเร็งตับ-ตับอ่อน แห่งเดียวในไทย

ศ.ดร.นพ.ประสิทธิ์ วัฒนาภา คณบดีคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหดิล พร้อมด้วยรศ.นพ.พิพัฒน์ เชี่ยววิทย์ หัวหน้าภาควิชารังสีวิทยา ผศ.นพ.ตรงธรรม ทองดี หัวหน้าสาขารังสีวินิจฉัย และนพ.สมราช ธรรมธรวัฒน์ อาจารย์แพทย์สาขารังสีวินิจฉัย ร่วมกันแถลงข่าว “แห่งเดียวในไทย ศิริราชรักษามะเร็งตับและมะเร็งตับอ่อนด้วยมีดนาโน”

ศ.ดร.นพ.ประสิทธิ์ กล่าวว่า โรงพยาบาลศิริราชมีการนำนวัตกรรมมีดนาโนมาใช้รักษาผู้ป่วยโดยเฉพาะมะเร็งตับและตับอ่อน  ซึ่งใช้รักษาผู้ป่วยมาแล้ว 20 ราย ในระยะเวลา 3 ปี ถือเป็นแห่งแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  ผลการรักษาดี ไม่มีภาวะแทกซ้อนที่รุนแรง  โดยจะมีทีมคณะแพทย์ประเมินความเหมาะสมให้กับผู้ป่วยที่จำเป็นต้องใช้เทคโนโลยีนี้ในการรักษา

อย่างไรก็ตามเนื่องจากเป็นเทคโนโลยีขั้นสูงจึงมีค่าใช้จ่ายในการรักษาสูงและยังไม่ครอบคลุมสิทธิการรักษาภาครัฐ แต่ในกรณีที่ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าต้องรับการรักษาด้วยวิธีการนี้ รพ.ศิริราชก็จะให้การรักษาผู้ป่วยที่มีข้อบ่งชี้ทุกราย หากผู้ป่วยไม่สามารถแบกรับค่าใช้จ่ายเอง ก็จะมีการใช้เงินช่วยเหลือจากโครงการรักษาผู้ป่วยด้อยโอกาสด้วยเทคโนโลยีขั้นสูงและค่าใช้จ่ายสูง เพื่อถวายเป็นพระราชกุศาลแด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทั้งนี้ ประชาชนที่มีความประสงค์จะร่วมช่วยเหลือผู้ป่วยให้เข้าถึงการรักษาพยาบาลมากขึ้น สามารถติดต่อบริจาคได้ที่ศิริราชมูลนิธิ โทร.02-419-7658 -60

  

ผศ.นพ.ตรงธรรม กล่าวว่า  มะเร็งตับเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1ในชายไทยและเป็นอันดับ 5 ในเพศหญิง การรักษาโรคมะเร็งตับมีหลายวิธี ขึ้นกับระยะของโรค โดยมีทีมแพทย์ สหสาขาวิชาชีพร่วมดูแล ได้แก่ อายุรแพทย์ ศัลยแพทย์ และรังสีแพทย์  ซึ่งตามแนวทางการดูแลผู้ป่วยมะเร็งตับในประเทศไทย การรักษามะเร็งตับที่ดีที่สุดคือ การผ่าตัด แต่ในผู้ป่วยที่ไม่สามารถผ่าตัดได้  จะได้รับการรักษาด้วยวิธีการทางรังสีร่วมรักษา (interventional radiology) ได้แก่ การจี้ก้อนเนื้องอกเฉพาะจุด (tumor ablation) การให้ยาเคมีบำบัดผ่านทางสายสวนหลอดเลือด (transarterial chemoembolization; TACE) เป็นต้น

สำหรับการรักษาด้วยการจี้ก้อนเนื้องอกด้วยเข็มที่ให้ความร้อน ปัจจุบันเทคโนโลยีที่นิยมใช้คือ การให้ความร้อนจากคลื่นวิทยุ (radiofrequency ablation; RFA) และการให้ความร้อนจากคลื่นไมโครเวฟ (microwave ablation) วิธีนี้เหมาะกับก้อนเนื้องอกที่มีขนาดไม่เกิน 5 ซม. ซึ่งได้ผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพสูง อย่างไรก็ตาม การจี้ก้อนเนื้องอกโดยการใช้เข็มให้ความร้อนยังมีข้อจำกัด คือ ไม่สามารถรักษาเนื้องอกได้ในทุกตำแหน่ง จึงเกิดนวัตกรรมใหม่ขึ้น เรียกว่า การจี้ก้อนเนื้องอกด้วยมีดนาโน (Nanoknife®)

นพ.สมราช กล่าวว่า การจี้ก้อนเนื้องอกด้วยมีดนาโน (Nanoknife®) หรือไฟฟ้าความต่างศักย์สูง (irreversible electroporation; IRE) )จะให้การรักษาในผู้ป่วยที่ไม่สามารถทำการผ่าตัดรักษาได้ เนื่องจากก้อนเนื้องอกมีขนาดเล็กกว่า5 มิลลิเมตรและอยู่ชิดหลอดเลือดหรือท่อน้ำดี และเป็นมะเร็งในระยะไม่ลุกลาม วิธีการรักษาเป็นการจี้ก้อนเนื้องอกโดยใช้เข็มขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง1 มิลลิเมตร อย่างน้อย 2 เล่ม แต่จะสอดสูงสุดไม่เกิน 6 เล่ม ทำให้เกิดกระแสไฟฟ้าความต่างศักย์สูงถึง 3,000 โวลต์ ไหลผ่านเซลล์เนื้องอก ส่งผลให้เกิดรูขนาดเล็ก (nanopores) จำนวนมากที่เยื่อหุ้มเซลล์แบบถาวร ซึ่งจะทำให้เซลล์เกิดการตายแบบธรรมชาติ (apoptosis) โดยผู้ป่วยที่รับการรักษาด้วยวิธีการนี้ จะมีแผลขนาดเล็ก พักฟื้นในโรงพยาบาล 1 คืนสามารถกลับบ้านได้ มีความแม่นยำสูง และภาวะแทรกซ้อนน้อย

“ข้อดีของการใช้มีดนาโน คือ สามารถใช้รักษาก้อนเนื้องอกที่อยู่ชิดกับหลอดเลือดและท่อน้ำดี และทำให้เกิดการตายสมบูรณ์ในเฉพาะเซลล์เนื้องอก แต่จะไม่ทำลายเนื้อเยื่อและโครงสร้างร่างกายข้างเคียง ขณะที่การรักษาด้วยการจี้ความร้อนแบบเดิมมีข้อจำกัดในก้อนเนื้องอกที่อยู่ชิดกับหลอดเลือดและท่อน้ำดี อาจเกิดผลการรักษาที่ไม่ดีขึ้นได้ เพราะความร้อนที่ใช้สามารถทำให้เกิดการบาดเจ็บแก่หลอดเลือดหรือท่อน้ำดีได้ รวมทั้งอาจเกิดการพัดพาความร้อนออกจากก้อนเนื้องอก เนื่องจากเลือดที่ไหลผ่าน (heat-sink effect) ทำให้ก้อนเนื้องอกบริเวณที่อยู่ใกล้กับหลอดเลือดนั้นไม่ได้รับความร้อนที่สูงพอ ส่งผลให้มีโอกาสเกิดเนื้องอกกลับเป็นซ้ำในตำแหน่งเดิมได้ (recurrent tumor) ”นพ.สมราชกล่าว

นพ.สมราช กล่าวอีกว่า ข้อจำกัดในการรักษาด้วยมีดนาโน  จะไม่พิจารณาให้การรักษาในผู้ป่วยที่ใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ หัวใจเต้นผิดจังหวะ ก้อนเนื้องอกที่อยู่ใกล้หัวใจเนื่องจากกระแสไฟฟ้าที่เข้าไปจะทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะได้ รวมถึงก้อนเนื้องอกมีขนาดใหญ่ไม่เกิน 5 เซนติเมตร และมีค่าใช้จ่ายในการรักษาสูงเฉลี่ย 1.5-2 แสนบาท

นพ.สมราช กล่าวด้วยว่า การใช้มีดนาโนอาจใช้รักษาได้ในเนื้องอกที่เกิดขึ้นกับอวัยวะอื่น แต่ที่รพ.ศิริราชนำมาใช้ในการรักษามะเร็งตับและตับอ่อน เนื่องจากมีรายการศึกษาทางการศึกษาได้ผลชัดเจน  อีกทั้ง ยังมีรายงานการใช้รักษาเนื้องอกในอวัยวะอื่น เช่น ปอด ไต และต่อมลูกหมาก เป็นต้น ในอนาคต รพ.ศิริราชอาจจะมีการขยายผลขอบเขตการรักษาต่อไป