'เล่นอิสระ-ทำงานบ้าน' แนวทางปลดล็อคเด็กเรียนหน้าจอ

2 สัปดาห์ของการเรียนรู้ผ่าน DLTV ถือเป็นการเรียนออนแอร์ ที่หลายฝ่ายออกมายืนยันว่าไม่เหมาะสมกับการเรียนรู้ของเด็ก โดยเฉพาะเด็กเล็ก เพราะด้วยวัย ความขาดแคลนของแต่ละครอบครัวและการเรียนรู้ทางเดียว ส่งผลต่อพฤติกรรมและการเรียนรู้ของเด็กที่ต่ำลง โดยเมื่อเร็วๆนี้ เครือข่ายเล่นเปลี่ยนโลกประกอบด้วย มูลนิธิส่งเสริมสื่อเด็กและเยาวชน (สสย) มูลนิธิเพื่อการพัฒนาเด็ก มูลนิธิเพื่อนเยาวชนเพื่อการพัฒนา กลุ่ม we are happy องค์กรสารธารณะประโยชน์ และกลุ่มไม้ขีดไฟ จัดเวทีเสวนาออนไลน์ ปิดเมือง : ต้องไม่ปิดโลกการเรียนรู้ของเด็ก ตอน ปลดล็อคเด็กเล็กจากเรียนหน้าจอ เห็นตรงกันว่าเมื่อเรียนออนแอร์ไม่เหมาะกับเด็ก และเด็กยังไม่สามารถไปโรงเรียนได้ เพราะการนั่งหน้าจอสี่เหลี่ยม ไม่ว่าจะเป็น โทรทัศน์ แทปเล็ต มือถือ ล้วนส่งผลต่อพัฒนาการเรียนรู้ของเด็ก โดยเฉพาะเด็กเล็ก คงต้องเป็นหน้าที่ของ “พ่อแม่ ชุมชน และครู” ใช้สิ่งต่างๆรอบตัวมาช่วยเล่น ช่วยทำ ส่งเสริมการเรียนรู้ให้แก่ลูก

“นพ.ยงยุทธ์ วงศ์ภิรมย์ศานติ์ ที่ปรึกษาอาวุโสกรมสุขภาพจิต เครือข่ายเล่นเปลี่ยนโลก” กล่าวว่าการไปโรงเรียนมีความสำคัญต่อเด็ก เพราะไม่ใช่เพียงส่งเสริมการเรียนรู้ แต่ยังมุ่งสร้างสมรรถนะให้แก่เด็ก ยิ่งในเด็กเล็กพัฒนาการด้านสังคมมีความจำเป็นมาก ซึ่งต้องอาศัยการปฎิสัมพันธ์ที่ไม่ได้อยู่ในตำราเรียน เป็นส่วนหนึ่งของสวัสดิการสังคมที่เด็กควรได้รับ เช่น เด็กทุกคนจะได้ทานอาหารกลางวัน ได้รับนม ฉะนั้น โรงเรียนพื้นที่ไหนที่สามารถเปิดเรียนได้ควรเปิดเรียน อย่าง โรงเรียนใน 9 จังหวัดที่ไม่มีผู้ติดเชื้อ และจังหวัดส่วนใหญ่ที่ไม่มีผู้ติดเชื้อมา 14 วัน เป็นต้น

การเปิดโรงเรียนต้องคำนึงถึง 2 ด้าน ทั้งความจำเป็นที่เด็กต้องไปโรงเรียน และสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรค ต้องมีการจัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย ต้องมีการเว้นระยะห่าง ล้างมือ และการสวมหน้ากาก ซึ่งถ้ามี 3 อย่างนี้ เด็กจะอยู่ในระยะปลอดภัย รวมถึงโรงเรียนต้องลดความแออัด เด็กต้องมีชั่วโมงอยู่ในโรงเรียนน้อยลง เช่น ห้องหนึ่งมีเด็ก 20 คน แยกเป็น 2 กลุ่ม สลับเด็กเข้าเรียนภาคเช้า ภาคบ่าย

“ถือเป็นโอกาสของพ่อแม่ที่ได้ทบทวนบทบาทของตัวเองต่อการศึกษา โรงเรียนมากขึ้น เพราะเด็กจะอยู่บ้านมากขึ้น จะมีเวลาอยู่กับครอบครัวมากขึ้น พ่อแม่ผู้ปกครองต้องมีกระบวนการดึงให้เด็กมาทำกิจกรรม การเล่น การเรียนรู้ร่วมกัน”นพ.ยงยุทธ์ กล่าว

สำหรับ Play at home ลักษณะการเล่น การจัดกิจกรรมให้แก่เด็กเล็กและเด็กประถมที่บ้านนั้น แบ่งเป็น 3 ลักษณะ คือ 1.การเล่นอย่างอิสระ ให้เด็กเป็นคนคิดกระบวนการเล่นของเขาเอง อยากเล่นแบบไหน อย่างทำอะไร เช่น เล่นทำอาหาร เด็กจะคิดเมนูเอง เล่นบทบาทสมมติ เล่นวาดรูป ปั้น ประดิษฐ์สิ่งของ อยากทำในสิ่งที่เขาอยากเล่น เป็นต้น

2.การช่วยพ่อแม่ทำงาน หรือทำกิจวัตรประจำวัน พ่อแม่ต้องชวนลูก โดยใช้วิธีเชิงบวกไม่ใช่การสั่ง พ่อแม่ต้องมีจิตวิทยากับเด็ก รู้จักการชื่นชมเด็ก ตกลงเวลา ทำงานบ้าน กิจวัตรอย่างสนุกสนานเรียนรู้ร่วมกัน และ3.กิจกรรมส่งเสริมทางอ้อม เช่น ชวนลูกอ่านหนังสือที่เหมาะสม ส่งเสริมให้เขาเขียนไดอารี่ แต่ละวันเขาทำอะไรบ้าง เรื่องเหล่านี้ล้วนสร้างทักษะการอ่านการเขียน

“เด็กมีเวลาอยู่บ้านมากขึ้น พ่อแม่สามารถใช้พื้นที่ กิจกรรมต่างๆเป็นการเล่นให้แก่ลูก ดีกว่าให้ลูกนั่งอยู่หน้าจอสี่เหลี่ยมโดยไม่รู้ว่าลูกได้การเรียนรู้อะไรบ้าง และการเล่นช่วยลดความเครียดให้แก่เด็ก ฉะนั้น วิกฤตนี้จะกลายเป็นโอกาสเพิ่มความสามารถของครอบครัว ให้พ่อแม่เรียนรู้ร่วมกัน และทุกกิจกรรมควรยึดเด็กเป็นศูนย์กลาง อย่าเอากฎของหน่วยงานมาเป็นตัวตั้ง”นพ.ยงยุทธ์ เสนอแนะ

ต้องมี 3 สร้าง คือ สร้างความปลอดภัย ระยะห่าง ล้างมือ สวมหน้ากาก สร้างความสงบ รับรู้ข่าวสารอย่างเข้าใจ ไม่ตื่นกลัวมากเกินไป และสร้างความหวัง เราสามารถเอาชนะอุปสรรค์ต่างๆ โดยใช้สัมพันธ์ภาพที่มีอยู่ และศักยภาพขององค์กร ครอบครัว โรงเรียนให้มากที่สุด

ถ้าหากพ่อแม่ไม่มีความพร้อม โรงเรียนไม่มีความพร้อม จะส่งเสริมการเรียนรู้ของเด็กแทนนั่งหน้าจอใสจอตู้ได้อย่าง? “ประสพสุข โบราณมูล” ผู้ประสานงานเครือข่ายเล่นเปลี่ยนโลก เล่าว่าชุมชนต้องเข้ามามีบทบาท เช่น แกนนำชุมชน เยาวชนในพื้นที่สามารถรวมตัวกันเป็นศูนย์พัฒนาเด็กเล็กดูแลเด็ก และครูที่พร้อมเข้ามาช่วยเรื่องความเป็นอยู่กับส่งเสริมพัฒนาการเรียนรู้ของเด็ก ต้องเปิดพื้นที่ส่วนกลาง ให้เด็กมาเล่น มาทำกิจกรรมแล้วเกิดความปลอดภัย

ตอนนี้ศธ.ประกาศว่าการเรียนออนแอร์เฉพาะกลุ่มม.ปลาย แต่ในปัจจุบันยังคงมีโปรแกรมการเรียนสำหรับเด็กเล็ก ซึ่งพ่อแม่ส่วนใหญ่ต่อให้ทางกระทรวงฯ หรือหน่วยงานบอกว่าการเรียนออนแอร์ไม่มีผลต่อการประเมิน แต่พ่อแม่ก็อยากให้ลูกได้เรียน

“อยากเสนอให้ศธ. ประกาศให้ชัดเจนว่าจะยกเลิกการเรียนออนแอร์ในเด็กเล็กปฐมวัย และประถมต้น และมาเน้นการเล่น ประสบการณ์ชีวิตที่พ่อแม่ ชุมชน ครู โรงเรียนร่วมกันออกแบบการเล่นอย่างอิสระ และการเรียนรู้อย่างมีความสุขให้แก่เด็กตามบริบทความเหมาะสมในแต่ละพื้นที่ และอยากให้ส่งเสริมการเล่นให้แก่พ่อแม่ เพื่อนำไปสู่การสร้างทักษะชีวิต ปฎิสัมพันธ์แก่เด็ก” ประสพสุข กล่าว

เพียงเรียนออนไลน์ไป 1 นาที ลูกก็เลิกสนใจการเรียนรู้ผ่านทีวี เป็นปัญหาที่เหล่าพ่อแม่ทั้งในเมืองและต่างจังหวัดสะท้อนให้เห็น"แม่อธิติยา ซุ่นกี่" ตัวแทนผู้ปกครอง จ.นครศรีธรรมราช และ “แม่แวว ชัยอาคม”  ตัวแทนผู้ปกครองกทม. ช่วยกันเล่าว่า มีลูกเรียนระดับอนุบาล และประถมศึกษาตอนต้น ซึ่งเมื่อเรียนไปในช่วงแรกๆ พวกเขาก็ดูสนใจ แต่เมื่อมีปัญหาเรื่องระบบสัญญาณ และด้วยวัยของพวกเขาสนใจอะไรไม่นาน ทำให้เขาเรียนอยู่หน้าจอเพียง 1 นาที ก็เลิกเรียน

แม่ไม่บังคับ ก็จะชวนเขาทำกิจกรรมตามกิจวัตรประจำวัน การทำให้รู้หน้าที่ของตนเอง อย่าง การตื่นเช้าไปให้อาหารที่เล้าไก่ หรือการทานข้าวด้วยตนเอง ไปปลูกผัก รดน้ำผัก หรือการช่วยงานบ้าน ทำอาหาร โดยแม่จะถามว่าเขาอยากทำอะไร และให้เขาทำ ก็เหมือนกับการเล่นของพวกเขา อยากเล่นอะไรเราก็ส่งเสริม

เมื่อเรียนออนแอร์ไม่เหมาะกับเด็ก และเด็กยังไม่สามารถไปโรงเรียนได้ คงต้องเป็นหน้าที่ของ “พ่อแม่ ชุมชน และครู” ใช้สิ่งต่างๆรอบตัวมาช่วยเล่น ช่วยทำ ส่งเสริมการเรียนรู้ให้แก่ลูก