นวัตกรรมเปลี่ยนโลก เอไอ-ดิจิทัลทวิน-บล็อกเชน

สำนักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์ฯ เปิดรายงาน 6 อันดับนวัตกรรมเด่นปี 2561 เผยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ ดิจิทัลทวิน มาแรงต่อเนื่อง ตามด้วยบล็อกเชน จีโนมิกส์ โอมิกส์ เทคโนโลยีการพิมพ์สามมิติและแชร์ริ่งอีโคโนมี ที่ต้องจับตามอง

ขณะที่อุปกรณ์ความจำเพื่อเก็บข้อมูลซีดี ดีวีดี แฟลชไดร์ฟ ฮาร์ดดิสก์แบบพกพา กลายเป็นเทคโนโลยีดาวร่วง เหตุผู้ใช้เปลี่ยนไปเก็บข้อมูลในระบบปฏิบัติการคลาวด์แทนสำนักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์ฯ เปิดรายงาน 6 อันดับนวัตกรรมเด่นปี 2561 เผยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ ดิจิทัลทวิน มาแรงต่อเนื่อง

ตามด้วยบล็อกเชน จีโนมิกส์ โอมิกส์ เทคโนโลยีการพิมพ์สามมิติและแชร์ริ่งอีโคโนมี ที่ต้องจับตามอง ขณะที่อุปกรณ์ความจำเพื่อเก็บข้อมูลซีดี ดีวีดี แฟลชไดร์ฟ ฮาร์ดดิสก์แบบพกพา กลายเป็นเทคโนโลยีดาวร่วง เหตุผู้ใช้เปลี่ยนไปเก็บข้อมูลในระบบปฏิบัติการคลาวด์แทน

กิติพงค์ พร้อมวงค์ เลขาธิการสำนักงานคณะกรรมการนโยบายวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมแห่งชาติ (สวทน.) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กล่าวว่า แนวโน้มเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่มีโอกาสพัฒนาและก้าวเข้ามาในปี 2561 จะมุ่งเน้นความเป็นอัจฉริยะ และความปลอดภัยในชีวิต ที่เพิ่มมากขึ้น โลกดิจิทัลจะก้าวเข้าไปเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตและการดำเนินธุรกิจหลายประเภทเพิ่มสูงขึ้น ดังนั้น นวัตกรรมและเทคโนโลยีที่เป็นดาวรุ่ง ที่มีการนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันและการดำเนินธุรกิจต่างๆในปี 2561 ได้ดังนี้

‘เอไอ’มีบทบาทในทุกวงการ

1. กลุ่มอัจฉริยะ เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่มาแรงและเริ่มมีบทบาทสำคัญในโลกปัจจุบันจนถึงอนาคต คือ เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence หรือ AI) คือ การใช้เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ร่วมกับเครื่องจักรกล เพื่อการเลียนแบบสติปัญญาและการกระทำของมนุษย์ เช่น การเข้าใจภาษา การวิเคราะห์ด้วยเหตุและผล และการรับรู้สภาพแวดล้อมต่างๆ บริษัทเทคโนโลยีและนวัตกรรมชั้นนำระดับโลกมีการนำเทคโนโลยี เอไอเข้ามาเพื่อพัฒนานวัตกรรมและการบริการเป็นอย่างมาก เช่น กูเกิล ,เฟซบุ๊ค และแอปเปิล ที่นำ เอไอ มาใช้งานด้านเพื่อเป็นเครื่องมือเพื่อการตัดสินใจ

มีการคาดการณ์ว่า หากมีการนำเทคโนโลยีเอไอมาใช้งานจำนวนมากจะทำให้การใช้แรงงานมนุษย์ลดลง ตัวอย่างการใช้เทคโนโลยีเอไอแล้วมีผลกระทบต่อการลดจำนวนแรงงานคน เช่น ยานพาหนะที่ขับเคลื่อนได้ด้วยตัวเอง หนึ่งในตัวอย่างของอุปกรณ์และสิ่งของอัจฉริยะ ที่หลายบริษัทยักษ์ใหญ่ประกาศเปิดตัวและทดลองขับ ทำให้อาชีพคนขับรถที่ใช้แรงงานมนุษย์ลดลง และจากเทคโนโลยีเอไอจะนำไปสู่การพัฒนาเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ Machine Learning, Neoro-Linguistic Programming (NLP)

ในหลายประเทศแถบอเมริกาเหนือและลาตินอเมริกามีการนำเทคโนโลยีนี้เข้าไปใช้งาน และแก้ไขปัญหาในธุรกิจและอุตสาหกรรมต่างๆ เพิ่มขึ้น เช่น ในบราซิล บริษัท Progressive Environmental & Agricultural Technologies จำกัด (PEAT) ได้พัฒนาแอพพลิเคชัน Plantix ที่อาศัยพื้นฐานเทคโนโลยีเอไอ เพื่อการเก็บรวบรวมภาพถ่ายแสดงความเสียหายของพืชจากโรคพืชและศัตรูพืชสำหรับป่าในเขตร้อน นำมาเก็บรวบรวมไว้ในห้องสมุดดิจิทัลพร้อมวิธีแก้ปัญหา และเสนอแนวมทางปฏิบัติ ซึ่งประกอบด้วยคำแนะนำสำหรับโรคพืช ศัตรูพืชและการจัดการดิน รวมถึงการจัดตั้งระบบเตือนภัยล่วงหน้าของการเพาะปลูกพืชบนพื้นฐานของข้อมูลและการคาดการณ์สภาพอากาศ

2. กลุ่มเทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวันเพิ่มมากขึ้น เช่น การบันทึกข้อมูลของสิ่งของในโลกจริงในรูปแบบ “ดิจิทัล ทวิน” ด้วยการเก็บรวบรวมข้อมูลจากอุปกรณ์เซนเซอร์ต่างๆเพื่อวัดสถานะปัจจุบัน การเปลี่ยนแปลง และอื่นๆ ในรูปแบบของ Metadata, Condition/State, Event และ Analytics ซึ่งเริ่มเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างแพร่หลายมากขึ้น หลายหน่วยงานได้เริ่มใช้ ดิจิทัล ทวิน เพื่อการวางแผนการจัดเก็บอุปกรณ์และวางแผนซ่อมบำรุงอย่างเป็นระบบ เพื่อช่วยกระบวนการทำงานให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น การจัดเก็บข้อมูลอยู่ในรูปแบบของคลาวด์ ที่จัดเก็บข้อมูลไว้ในอินเทอร์เน็ต เพิ่มมากขึ้นเนื่องจากความปลอดภัยจากไวรัสและการเข้าถึงและใช้ประโยชน์จากข้อมูลได้ง่ายกว่านอกจากนั้น การใช้เทคโนโลยี Virtual Reality (VR) และ Augmented Reality (AR) ใช้ในการพัฒนาดิจิทัลคอนเทนต์ที่ผสมผสานกันแล้วนำมาใช้เชื่อมต่อกับวิธีการสื่อสารของผู้คนในปัจจุบัน ซึ่งเริ่มปรากฎในรูปแบบของสมาร์ทโฟนที่มีแอพพลิเคชันเพื่อการสื่อสารรูปแบบใหม่ อาทิ แอปเปิลพัฒนา ARKit, Google AR ที่เริ่มใช้ได้ใน ไอโฟนเท็น เป็นต้น

‘บล็อกเชน’ เขย่าธุรกิจการเงิน

3.กลุ่มโครงข่ายเทคโนโลยีที่น่าจับตามองคือ เทคโนโลยีบล็อกเชน ที่ใช้ในการบันทึกและจัดเก็บข้อมูลในรูปแบบ Distributed Ledgers หรือรายการเดินบัญชี ในทุกข้อมูลจะมีการเชื่อมโยงกันอย่างเป็นระบบที่ทั่วถึงกัน โดยจะอยู่ในรูปแบบของการสร้างบล็อกเพื่อการจัดเก็บและบันทึกข้อมูล หลังจากนั้นต้องมีการตรวจสอบข้อมูลจากทั้งเครือข่ายก่อน แล้วจึงดำเนินการสร้างข้อมูลในบล็อกใหม่เพิ่มเข้าไปในเครือข่ายได้ และเชื่อมต่อกันในลักษณะของ บล็อกเชน 

ยกตัวอย่าง Ripple ซึ่งเป็นสตาร์ทอัพ ที่ตั้งอยู่ในเมืองซานฟรานซิสโก สหรัฐอเมริกา ใช้เทคโนโลยีนี้ในธุรกรรมการชำระเงินระหว่างประเทศ โดยตัดขั้นตอนของการใช้คนกลางออก ซึ่งแต่เดิมจะมีการค่าใช้จ่าย และต้องใช้เวลาในดำเนินการ 2-3 วัน แต่เมื่อมีการนำเทคโนโลยีนี้เข้ามาใช้งานทำให้ลดระยะเวลาในการดำเนินการเหลือไม่กี่วินาที และได้มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง Ripple มีการระดมทุนเป็นจำนวนเงน 55 ล้านดอลลาร์จากนักลงทุนหลายราย เช่น สแตนดาร์ดชาร์เตอร์ด, Accenture Ventures, SBI Holdings, Santander Innoventures, ซีเกท และบริษัท เอสซีบี ดิจิทัล เวนอเจอร์ จำกัดในเครือธนาคารไทยพาณิชย์ของไทยด้วย เพื่อพัฒนาระบบการชำระเงินระหว่างประเทศโดยใช้เทคโนโลยีบล็อกเชน ส่วนในประเทศไทย ขณะนี้มีสตาร์ทอัพ อย่างบริษัท Block M.D. จำกัด ที่มีการพัฒนาระบบการจัดเก็บข้อมูลของคนไข้ในโรงพยาบาลต่างด้วยเทคโนโลยีบล็อกเชน

‘จีโนมิกส์-โอมิกส์’จุดแข็งไทย

4.เทคโนโลยีปรับปรุงพัฒนายีนเพื่อรักษาโรค ตลอดจนพัฒนาพันธุ์สัตว์ พืช ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด ด้วยการนำความรู้จีโนมิกส์ โอมิกส์ มาประยุกต์ใช้กับเทคโนโลยีสมัยใหม่ เพื่อปรับปรุงพันธุ์พืชให้มีคุณสมบัติตามความต้องการ อาทิ การพัฒนามะม่วงรสชาติเหมือนเดิมแต่ปริมาณน้ำตาลลดลงเพื่อให้ผู้ป่วยเบาหวานรับประทานได้ รวมถึงการถอดรหัสพันธุกรรมหรือจีโนมของคนไทยเพื่อนำไปสู่การคัดกรองโรค หรือรักษาแบบใช้ยาเฉพาะบุคคลที่เหมาะสมกับยีนของแต่ละคน หรือเพื่อป้องกันโรคได้ในอนาคตเพื่อลดค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพ อีกส่วนหนึ่งเกี่ยวกับการปรับปรุงพันธุ์พืชบางอย่างเพื่อผลิตพลังงงาน หรือต้านทานสภาพอาการที่เปลี่ยนแปลงไป

  “ความรู้และเทคโนโลยีรวมทั้งบุคลากรด้านนี้ในประเทศไทยมีศักยภาพเพียงพอที่จะสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับประเทศได้ เพียงแต่ว่าต้องเอาเทคโนโลยีมาประยุกต์เข้ามาประยุกต์ใช้ เช่น การทำเกษตรสมัยใหม่”

5.นวัตกรรมที่พัฒนาอย่างต่อเนื่องและมีการนำมาใช้งานเพิ่มมากขึ้นในภาคอุตสาหกรรม คือ เทคโนโลยีการพิมพ์สามมิติถูกนำมาใช้งานเป็นอย่างมากในอุตสาหกรรมการผลิต เพราะสามารถนำมาใช้งานได้ทั้งกับพลาสติก เส้นใยสังเคราะห์ โลหะ เส้นใยจากธรรมชาติ เช่น ขนสัตว์ และสามารถนำไปใช้งานได้หลากหลายรูปแบบ ที่มีความซ้ำซ้อน 

นอกจากนี้ยังรวมถึงการผลิตวัสดุใหม่ที่มีผลต่ออุตสาหกรรมก่อสร้าง การเกษตรและทางการแพทย์ อาทิ วัสดุนาโน เป็นวัสดุที่สามารถเป็นได้ทั้ง โลหะ เซรามิก พอลิเมอร์และคอมพอสิท วัสดุฉลาด ซึ่งเป็นวัสดุที่สามารถรับรู้การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมที่มันทำงานอยู่ และตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงเหล่านั้น เช่น วัสดุที่ทำความสะอาดตัวเอง กลับสู่สภาพเดิมเสมอ แข็งแรงและเบาเป็นพิเศษ หรือเป็นสารตัวนำไฟฟ้า เป็นต้นแชร์ริ่งอีโคโนมีพลิกโฉมธุรกิจ

6. นวัตกรรมที่เกิดจากแชร์ริ่งอีโคโนมี ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในทุกอุตสาหกรรม แม้ในอุตสาหกรรมที่เคยถูกผูกขาดโดยคนบางกลุ่มก็จะถูกปรับเปลี่ยนด้วยโมเดลธุรกิจใหม่ที่เข้ามาแชร์ อาทิ อูเบอร์ ที่มีพื้นฐานมาจากแนวคิดแชร์ริ่งอีโคโนมีผ่านแอพพลิเคชันตัวอย่างล่าสุด คาร์แชร์ริ่ง ภายใต้โครงการทดสอบระบบการแบ่งปันรถกันใช้สำหรับการเดินทางส่วนบุคคลในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยที่ร่วมกับโตโยต้า ด้วยการนำรถอีวี 1 ที่นั่งมาให้บริการ เพื่อเชื่อมต่อการเดินทางระยะสั้นจากระบบขนส่งสาธารณะไปยังจุดหมายปลายทางภายใต้แนวคิดแชร์ริ่งอีโคโนมีถือเป็นโมเดลการใช้รถในอนาคต ที่ค่ายรถยนต์ขนาดใหญ่กำลังเปลี่ยนโมเดลธุรกิจ จากการเห็นโมเดลของอูเบอร์แทนที่ขายรถจะเป็นการขายการใช้รถ per user ผ่านแอพฯ เริ่มเกิดขึ้นแล้วในต่างประเทศ และกำลังเกิดขึ้นกับบ้านพักและที่อยู่อาศัยในหมู่บ้านจัดสรร ที่เปิดให้บริการกับนักท่องเที่ยวเข้ามาพัก ทำให้นักท่องเที่ยวมีทางเลือกเพิ่มขึ้น ขณะที่โรงแรมมีคู่แข่งเพิ่มขึ้น

จากเทคโนโลยีดาวรุ่งสู่ดาวร่วง

นอกจาก 6 เทคโนโลยีสร้างโลกใบใหม่แล้ว กิติพงค์ เลขาธิการ สวทน. ยังฉายภาพเทคโนโลยีที่กำลังจะเอาท์ ผลพวงจากความก้าวหน้าและการเปลี่ยนแปลงของวิทยาการและเทคโนโลยีอย่างรวดเร็ว ส่งผลกระทบให้ผลิตภัณฑ์หรือนวัตกรรมรุ่นเก่ากำลังห่างหายและหมดไปนวัตกรรมดาวร่วงสำหรับปี 2561 ที่กำลังมีการใช้งานลดน้อยลง ได้แก่ อุปกรณ์ความจำเพื่อเก็บข้อมูลต่างๆ เช่น ซีดี ดีวีดี แฟลชไดร์ฟ ฮาร์ดดิสก์แบบพกพา เป็นต้น เนื่องจากมีการใช้งานในระบบการเก็บข้อมูลในคลาวด์ เพิ่มมากขึ้น ทำให้ไม่จำเป็นต้องพกพาอุปกรณ์เหล่านี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเพิ่มของข้อมูลจำนวนมหาศาล การใช้งานของอุปกรณ์เหล่านี้อาจไม่สามารถรองรับได้อย่างเพียงพอถัดมาคืออุตสาหกรรมและการใช้งานกระดาษ ในปัจจุบันจะพบข่าวและเรื่องน่าใจหายของสื่อสิ่งพิมพ์ ทั้งหนังสือพิมพ์ นิตยสารและวารสารหลายฉบับที่ประกาศปิดตัวเนื่องจากการหันมาใช้เทคโนโลยีต่างๆในการสร้าง File งานที่อยู่ในรูปแบบออนไลน์ หรืออี-บุ๊ค อี-แมกกาซีนมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม อุตสาหกรรมกระดาษอาจจะไม่หายไปเลย แต่มีโอกาสที่จะมีการใช้งานน้อยลง ระบบโทรทัศน์แบบเคเบิล (อะนาล็อคทีวี) ที่เคยใช้งานในชีวิตประจำวันจะเริ่มมีการใช้งานลดน้อยลง เพราะมีการพัฒนารูปแบบของรายงานโทรทัศน์ในระบบดิจิทัล หรือใช้งานผ่านระบบอินเทอร์เน็ตเพิ่มมากขึ้น ถึงแม้ว่าค่าใช้จ่ายจะเพิ่มสูงขึ้น แต่ผู้บริโภคนิยมไปใช้ช่องทางดิจิทัลมากขึ้น เรื่องจากความสะดวกสบายที่จะได้รับ

  “ธุรกิจที่ไม่สามารถปรับตัวให้กับเข้ากับเทคโนโลยีสมัยใหม่ย่อมล้มหายตายจากไปโดยอัตโนมัติ เพราะไม่มีลูกค้า” เลขาธิการสวทน. กล่าว