การปฏิบัติราชการทางอิเล็กทรอนิกส์ | สกล  หาญสุทธิวารินทร์        

คำขอ การอนุญาต การจดทะเบียน คำสั่งทางปกครอง การชำระเงิน การประกาศหรือการดำเนินการใด ๆ ตามกฎหมายกับหน่วยงานของรัฐหรือโดยหน่วยงานของรัฐ ถ้าได้กระทำในรูปของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดโดยพระราชกฤษฎีกา

ให้ถือว่ามีผลโดยชอบด้วยกฎหมายเช่นเดียวกับการดำเนินการตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กฎหมายในเรื่องนั้นอนุโลม     และได้มีการตราราชกฤษฎีกา ตามมาตรา 35 ออกใช้บังคับ เมื่อปี 2549

        แม้พระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ.2544 จะมีบทบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมภาครัฐบัญญัติไว้ดังกล่าว  และได้มีการตราพระราชกฤษฎีกากำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการในการทำธุรกรรมภาครัฐออกใช้บังคับแล้ว  แต่มีเฉพาะหน่วยงานของรัฐบางหน่วยเท่านั้นที่ใช้วิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์บริการประชาชนให้ได้รับความสะดวกที่เห็นผลเป็นรูปธรรม        

     เนื่องจาก การบริหารราชการแผ่นดินในการให้บริการประชาชนด้วยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ เป็นการอำนวยความสะดวกให้ประชาชน  ลดภาระค่าใช้จ่าย ไม่ต้องเสียเวลาเดินทางไปติดต่อราชการ ณ สถานที่ทำการ ของหน่วยงานของรัฐ   

รัฐบาลจึงได้ตราพระราชบัญญัติการปฏิบัติราชการทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ.2565 ออกใช้บังคับให้เป็นกฎหมายกลางว่าด้วยการปฏิบัติราชการทางอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งสอดคล้องและเป็นไปตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย หมวด 16 การปฏิรูปประเทศ มาตรา 258 ข ด้านการบริหาราชการแผ่นดิน (1) บัญญัติให้มีการนำเทคโนโลยีที่เหมาะสมมาประยุกต์ใช้ในการบริหารราชการแผ่นดินและการจัดทำบริการสาธารณะ เพื่อประโยชน์ในการบริหารราชการแผ่นดิน และเพื่ออำนวยความสะดวกให้ประชาชน

              พระราชบัญญัติฉบับนี้ ให้มีผลใช้บังคับเมื่อพ้นกำหนดเก้าสิบวันนับแต่วันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป เว้นแต่มาตรา 15 มาตรา 19 และมาตรา 22 ให้มีผลใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป  โดยมีการประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้ว เมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2565

สาระที่สำคัญโดยสรุปคือ

                      การใช้บังคับ        ใช้บังคับแก่หน่วยงานของรัฐทุกหน่วย      ยกเว้นหน่วยงานของฝ่ายนิติบัญญัติ ฝ่ายตุลาการ องค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ องค์กรอัยการ    

                     เมื่อพระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับแล้ว การปฏิบัติราชการทางอิเล็กทรอนิกส์ ให้เป็นตามกฎหมายฉบับนี้โดยไม่ต้องปฏิบัติตามบทบัญญัติ ธุรกรรมภาครัฐแห่ง   พระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2544     

          

                    กิจการที่ต้องขออนุญาต

                       คำว่าขออนุญาต หมายความรวมถึง การขอรับใบอนุญาต ขออนุมัติ ขอจดทะเบียน ขึ้นทะเบียน รับแจ้ง รับจดแจ้ง  ออกอาชญาบัตร  การขอรับรอง ให้ความเห็น แจ้งผลการพิจารณา แจ้งผลการดำเนินการ จ่ายเงิน ให้ได้รับสวัสดิการ  หรือให้บริการอื่นใดแก่ประชาชนหรือหน่วยงานของรัฐ

                    ในการยื่นขออนุญาต  ผู้ขออนุญาตจะเลือกยื่นคำขออนุญาตพร้อมเอกสารที่เกี่ยวข้องทางอิเล็กทรอนิกส์ก็ได้ และถือว่าการยื่นขออนุญาตนั้นชอบด้วยกฎหมายนั้นแล้ว  เจ้าหน้าที่จะปฏิเสธไม่รับคำขออนุญาตเพียงเพราะยื่นทางอิเล็กทรอนิกส์ไม่ได้

                     การยื่นขออนุญาตทางอิเล็กทรอนิกส์ ได้รับสิทธิพิเศษ คือ ในการยื่นขออนุญาตตามปกติที่ต้องเป็นไปตามแบบ วิธีการหรือเงื่อนไขที่กำหนดถ้าการยื่นคำขออนุญาตทางอิเล็กทรอนิกส์ มีข้อความตรงตามแบบที่กำหนดนั้นแล้ว ให้ถือว่าการยื่นคำขออนุญาตนั้น ได้ยื่นตามแบบ วิธีการ หรือเงื่อนไขที่กำหนดแล้ว  และยื่นเอกสารเพียงชุดเดียว

แม้กฎหมายจะกำหนดให้ยื่นเกินหนึ่งชุดก็ถือว่าได้ยื่นและส่งเอกสารครบจำนวนแล้ว ส่วนสำเนาเอกสารที่ส่งไปกับคำขอ  ก็ไม่ต้องลงนามรับรอง

                      การพิจารณาอนุญาตหากต้องใช้สำเนาเอกสารที่หน่วยงานอื่นออกให้ผู้ขออนุญาต   ถ้าผู้ขออนุญาตนำต้นฉบับมาแสดงแล้ว หน่วยงานที่ออกใบอนุญาตต้องจัดทำสำเนาและรับรองความถูกต้องเอง

               การยื่นคำขออนุญาตทางอิเล็กทรอนิกส์ มีข้อยกเว้นกรณีการจดทะเบียนที่ต้องดำเนินการเองเป็นการเฉพาะตัว เช่นทะเบียนสมรส  การหย่า การรับบุตรบุญธรรม  การขอบัตรประจำตัวประชาชน  หนังสือเดินทาง ก็ต้องดำเนินการตามขั้นตอนปกติของกรณีนั้นฯ เว้นแต่กฎหมายในเรื่องนั้นจะให้ดำเนินการโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ได้ ก็เป็นไปตามกฎหมายนั้น

                 วันเวลาที่รับคำขอและการติดต่อ

               คำขอหรือการติดต่อที่ประชาชนส่งหรือมีถึงหน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ทางช่องทางอิเล็กทรอนิกส์ของหน่วยงานนั้น  ถือว่าได้รับในวันเวลาที่คำขอหรือการติดต่อเข้าระบบ  เว้นแต่เป็นวันเวลานอกทำการ ให้ถือว่าได้รับในวันเวลาทำการ ถัดไป                   

              การยืนยันตัวตน

                ในการยื่นขอ อนุญาต หรือจดทะเบียน   การขอมีบัตรประจำตัวประชาน   หนังสือเดินทาง  ดังกล่าวข้างต้น หากต้องมีการยืนยันตัวตน จะกำหนดวิธีการอื่นนอกจากการแสดงบัตรประจำตัวประชาชน หนังสือเดินทางก็ได้

               การตรวจสอบความถูกต้องของบัตรประจำตัวประชาชน

                    ในกรณีจะต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องแท้จริงของบัตรประจำตัวประชาชนที่ต้องแสดงในการยื่นคำขออนุญาต ให้เป็นหน้าที่ของหน่วยงานอนุญาตต้องตรวจสอบกับสำนักงานทะเบียนกลางทะเบียนราษฎร์ และให้เป็นหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ของสำนักทะเบียนกลางที่จะต้องตรวจสอบและแจ้งผลโดยพลัน

                 การแสดงใบอนุญาต            

               ในกรณีที่กฎหมายกำหนดต้องแสดงใบอนุญาตโดยเปิดเผย  ผู้รับอนุญาตจะแสดงใบอนุญาตด้วยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ตามที่ผู้อนุญาตประกาศกำหนดก็ได้ และถือว่าการแสดงเช่นนั้นเป็นการชอบด้วยกฎหมายแล้ว และหากพนักงานเจ้าหน้าที่ขอตรวจสอบใบอนุญาต  จะแสดงใบอนุญาตหรือเอกสารเป็นภาพทางอิเล็กทรอนิกส์หรือโยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ ก็ถือว่าชอบด้วยกฎหมายแล้ว

               การติดต่อหรือส่งเรื่อง

              การติดต่อหรือส่งเรื่องระหว่างเจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐหรือประชาชนกับหน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ถ้าได้ทำโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์แล้วถือว่าเป็นการชอบด้วยกฎหมายและใช้เป็นหลักฐานได้ตามกฎหมาย

                การปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ที่ต้องมีหลักฐาน เป็นลายลักษณ์อักษร เป็นหนังสือ หรือเอกสาร

                 ถ้ำได้ทำโดยวิธีทางอิเล็กทรอนิกส์ตมระบบของหน่วยงานนั้น ให้ถือว่าเจ้าหน้าที่ได้ปฏิบัติตามข้อกำหนดนั้นแล้ว

                  การจัดเก็บข้อมูลข่าวสารหรือบรรดาเอกสารของหน่วยงานของรัฐ

                    ถ้ามิได้อยู่ในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์  คณะรัฐมนตรีจะมีมติให้หน่วยงานของรัฐจัดเก็บในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์แทนการจัดเก็บเป็นเอกสาร แล้วส่งมอบต้นฉบับให้เก็บที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติก็ได้

                การจัดทำและเผยแพร่ราชกิจจานุเบกษา

ให้จัดทำโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ แทนการจัดพิมพ์เป็นหนังสือ  ให้ประชาชนเข้าถึงได้สะดวก รวดเร็ว และจัดทำสำเนาได้โยตนเอง หากประชานต้องการสำเนาในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง สำนักงานเลขาธิการคณะรัฐมนตรีต้องจัดให้โดยเร็ว  โดยมีค่าใช้จ่ายตามที่กำหนดก็ได้.