เส้นทางของวิทยาศาสตร์และวิจัยเพื่อความยั่งยืน

แนวคิดทางด้านวิทยาศาสตร์ จัดว่าเป็นแนวทางการพัฒนาขั้นพื้นฐาน รวมไปถึงการต่อยอดเป็นงานวิจัยและนวัตกรรมขั้นสูงของประเทศ มีเป้าหมายสำคัญในการส่งเสริมให้ประชาชนมีความเป็นอยู่ที่ดี มีรายได้แน่นอน และมีสุขภาวะที่ดี และอยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างมั่นคงและมีความสุข

ดังนั้นเพื่อให้การพัฒนาขั้นพื้นฐานทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สามารถประยุกต์ใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม จึงได้สนับสนุนนโยบาย “เอกชนนำ รัฐสนับสนุน”

เพื่อเป็นการเสริมสร้างการทำงานในรูปแบบเครือข่าย โดยภาครัฐจะให้การสนับสนุนในมาตรการที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ภาคเอกชนสามารถดำเนินการและยกระดับการผลิตในภาคอุตสาหกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

โดยมุ่งเน้นประเด็นสำคัญของประเทศได้แก่ Go Green ความยั่งยืน Carbon footprint, Carbon neutrality พลังงานสะอาด เศรษฐกิจชีวภาพ การจัดการขยะที่มีความเหมาะสม และความเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นำโดยรองศาสตราจารย์ ดร.ศรุต อำมาตย์โยธิน และทีมงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ได้ทำการศึกษาและพัฒนางานวิจัยเพื่อตอบโจทย์ต่อการพัฒนาที่ยั่งยืน โดยเน้นการเลือกใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในท้องถิ่น และขยะจากภาคอุตสาหกรรมและครัวเรือน มาเป็นโจทย์สำคัญสำหรับการเริ่มต้นงานวิจัยเพื่อความยั่งยืน

หนึ่งในงานวิจัยที่มีความโดดเด่น คือ การพัฒนาอวัยวะเทียมจากเปลือกไข่ไก่ ที่พัฒนาร่วมกับคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

งานวิจัยนี้มีเป้าหมายเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับเปลือกไข่ไก่ ซึ่งถือว่าเป็นขยะจากทุกครัวเรือนที่มีปริมาณมากและไม่มีราคา ทั้งยังส่งกลิ่นเหม็นและเป็นมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม

โดยเปลือกไข่ไก่มีแคลเซียมคาร์บอเนตเป็นองค์ประกอบอยู่เป็นจำนวนมากและสามารถนำมาเป็นสารตั้งต้นของการสังเคราะห์ ไฮดรอกซีอาพาไทด์ได้ ซึ่งสารดังกล่าวนั้นเป็นองค์ประกอบที่สำคัญของกระดูกและฟัน มีโอกาสในการต่อยอดเพื่อพัฒนาเป็นวัสดุทางการแพทย์ และลดการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศได้

อีกหนึ่งตัวอย่างที่น่าสนใจคือ การพัฒนาโฟมจากผักตบชวาเพื่อดูดซับคราบน้ำมันในแหล่งน้ำ ที่เป็นความร่วมมือระหว่างคณาจารย์ในหน่วยวิจัยด้านเคมีสิ่งทอและพอลิเมอร์แห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มีเป้าหมายในการพัฒนาเพื่อใช้ประโยชน์จากผักตบชวาให้ได้อย่างมีประสิทธิภาพและมากที่สุด

โดยผักตบชวามีเส้นใยเซลลูโลสเป็นองค์ประกอบ จัดว่าเป็นเส้นใยธรรมชาติที่มีความแข็งแรง สามารถทนทานต่อสภาพอากาศได้ดี สามารถนำมาพัฒนาเป็นเส้นใยเสริมแรงสำหรับดูดซับคราบน้ำมันในแหล่งน้ำได้ เช่น ลำคลอง แม่น้ำ และทะเลสาบ

นอกจากนั้นยังมีประสิทธิภาพในการพัฒนาเป็นชิ้นงานสำหรับทำเป็นกันชนเรือ เพื่อลดแรงกระแทกของเรือได้อีกด้วย

เซนเซอร์สำหรับวัดคุณภาพน้ำมันพืช เป็นความร่วมมือกับนักวิจัยจากสถาบันวิจัยโลหะและวัสดุ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีเป้าหมายในการตรวจวัดคุณภาพน้ำมันพืชภายหลังจากที่มีการใช้งานแล้ว

โดยคุณภาพของน้ำมันพืชจะต่ำลงเมื่อมีการใช้ซ้ำ มีการเกิดขึ้นของกรดโอเลอิกส่งผลให้น้ำมันพืชกลายเป็นสีคล้ำ มีกลิ่นเหม็นหืน ส่งผลต่อคุณภาพอาหารที่ต่ำลง และคุณภาพชีวิตของผู้บริโภค

เซนเซอร์นี้จะทำการพัฒนาในรูปแบบของกระดาษที่สามารถเปลี่ยนสีได้ ทำให้วิเคราะห์ถึงคุณภาพของน้ำมันพืชภายหลังจากการใช้งานได้ ส่งผลให้เราทราบถึงคุณภาพน้ำมันพืชและหลีกเลี่ยงการใช้งานในสภาวะที่จะก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพได้

วิทยาศาสตร์และวิจัยเพื่อความยั่งยืนเหล่านี้เป็นเพียงผลงานวิจัยบางส่วน ที่มีจุดเริ่มต้นจากปัญหาสิ่งแวดล้อมที่มีอยู่ในชีวิตประจำวัน

สามารถใช้ส่งเสริมการเรียนรู้และสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนได้ มีศักยภาพในการเสริมสร้างการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง ส่งเสริมให้เกิดการทำงานในระดับเครือข่าย และพร้อมเผชิญกับความท้าทายที่จะเกิดขึ้น

อย่างไรก็ตาม การส่งเสริมให้งานวิจัยสามารถแก้ไขปัญหาสู่ความยั่งยืนไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็น หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชนทั่วไป ให้มาทำงานร่วมกัน

โดยรัฐบาลมีบทบาทสำคัญในการกำหนดและส่งเสริมนโยบาย เช่น กำหนดนโยบายที่ส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืน ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างคุ้มค่าเพื่อที่จะแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม

ในขณะเดียวกันภาคเอกชน ควรตระหนักในความรับผิดชอบต่อสังคม โดยมุ่งพัฒนากระบวนการผลิตและสินค้าที่ตอบโจทย์ต่อสังคม สิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืนด้วย

เส้นทางของวิทยาศาสตร์และวิจัยเพื่อความยั่งยืน