ญี่ปุ่นเก็บภาษี'เหยียบเกาะ' หลังนักท่องเที่ยวแห่เข้าจนล้น

เกาะหลายแห่งในญี่ปุ่น เริ่มเก็บภาษีขาเข้าจากนักท่องเที่ยว เพื่อลดความหนาแน่นจากการท่องเที่ยวในพื้นที่ โดยเมืองฮัตสึกาอิจิ ในจังหวัดฮิโรชิมะ เตรียมเก็บภาษีนักท่องเที่ยวที่มาเยือนเกาะมิยาจิมะ ที่มีศาลเจ้าอิตสึกุชิมะ ซึ่งได้รับขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก เป็นสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญ

ส่วนเกาะอื่น ๆ ที่สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวได้จำนวนมาก เช่น เกาะทาเกโตมิจ.โอกินาวา และเกาะซาโดะ จังหวัดนีงะตะ ต่างกำลังพิจารณาการเก็บภาษีนักท่องเที่ยวเช่นกัน ซึ่งการเรียกเก็บภาษีเหล่านี้ มีจุดประสงค์เพื่อรวบรวมเงินทุนไว้จัดการคลื่นนักท่องเที่ยวจำนวนมหาศาล ตลอดจนปกป้องวัฒนธรรมและธรรมชาติอันล้ำค่าของเกาะต่าง ๆ

ทั้งนี้ เมืองฮัตสึกาอิจิ เตรียมเก็บภาษีนักท่องเที่ยวที่มาเยี่ยมเยือนเกาะมิยาจิมะในเดือน ต.ค.นี้ ส่วนประชาชนบนเกาะจะได้รับการยกเว้น รวมถึงผู้ที่เดินทางไปกลับเมืองเป็นประจำ นักเรียน และเด็กเล็กก่อนวัยเรียน ส่วนนักท่องเที่ยวคนอื่น ๆ จะต้องเสียภาษีเพิ่มเติมจากค่าโดยสารเรือเฟอร์รารี
 

ภาษีขาเข้าเมืองจะเรียกเก็บในราคา 100 เยนต่อคน (ประมาณ 24 บาท) และมีแผนจ่ายภาษีเข้าเมืองแบบรายปีที่ 500 เยนต่อคน ให้เลือกด้วย ส่วนพลเมืองของเมือง ผู้สัญจรเข้า-ออกเมืองเป็นประจำ และนักเรียน จะได้ใบรับรองยกเว้นการเก็บภาษี

ในปี 2562 เกาะมิยาจิมะ ที่มีประชากรเพียง 1,400 คน มีนักท่องเที่ยวมาเยือนมากถึง 4.65 ล้านคน เป็นประวัติการณ์ ซึ่งเงินช่วยเหลือภาษีจัดสรรท้องถิ่นจากรัฐบาลตามปกติ ไม่สอดคล้องกับจำนวนนักท่องเที่ยว จึงนำไปสู่ความต้องการรวบรวมแหล่งรายได้เพิ่มเติม เพื่อให้ครอบคลุมค่าใช้จ่ายมาตรการจัดการนักท่องเที่ยวที่เพิ่มขึ้น

จากผลสำรวจนักท่องเที่ยวที่เก็บรวบรวมโดยเมืองฮัตสึกาอิจิ เมื่อเดือนก.ย. ปี 2563 พบว่า 93% ของนักท่องเที่ยวที่ตอบแบบสอบถามเห็นด้วยกับการเก็บภาษีจากนักท่องเที่ยว

เมืองที่จะเริ่มเก็บภาษีนักท่องเที่ยวแห่งนี้ อาจสร้างรายได้ในปี 2566 ได้มากถึง 140 ล้านเยน หรือราว 34.3 ล้านบาท ตั้งแต่เดือนนี้ไปจนถึงเดือน เม.ย. ปีหน้า และรายได้จะนำไปบำรุงรักษาสวนสาธารณะ ห้องน้ำ และให้บริการ ไว-ไฟ ฟรี
 

“ชุนจิ มุคาอิ” ฝ่ายวางแผนของหน่วยงานเทศบาลเกาะมิยาจิมะ บอกว่า รายได้จากภาษีจะช่วยรักษาธรรมชาติและวัฒนธรรมของมิยาจิมะ ไปสู่มือของคนรุ่นใหม่ในอนาคต

ทั้งนี้ ภาษีเยือนเกาะมิยาจิมะ คือภาษีที่ไม่เป็นไปตามกฎหมาย กำหนดอย่างอิสระโดยรัฐบาลท้องถิ่นผ่านกฤษฎีกา แต่ต้องได้รับความยินยอมจากกระทรวงกิจการภายในและการสื่อสารของญี่ปุ่น

หมู่บ้านอีก 4 แห่งใน จังหวัดโอกินาวา ก็เริ่มเก็บภาษีท้องถิ่นประเภทเดียวกันบ้างแล้ว หนึ่งในนั้นคือ หมู่บ้านอิเซนะ บนเกาะอิเซนะนอกแผ่นดินใหญ่ของเกาะโอกินาวาโดยในปี 2548 เกาะแห่งนี้เป็นเกาะแรกที่เรียกเก็บภาษีเพิ่มเติม คือ ภาษีความร่วมมือด้านสิ่งแวดล้อม แต่ภาษีนอกกฎหมายของหมู่บ้านเหล่านี้ ไม่เหมือนกับภาษีนักท่องเที่ยวของเกาะมิยาจิมะ เพราะเรียกเก็บภาษีจากพลเรือนในเกาะด้วย

ขณะที่เมืองทาเกโตมิ เกาะทาเกโตมิ ในจ.โอกินาวา ที่บริหารจัดหารพื้นที่มรดกโลกทางธรรมชาติอย่างอิริโอโมเตะ กำลังพิจารณาโมเดลเก็บภาษีเหมือนภาษีของมิยาจิมะเช่นกัน

ด้านคณะที่ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญหลายราย รวมถึงนักวิจัยวิชาการหลายคน เริ่มหารือเกี่ยวกับแนวคิดเก็บภาษีดังกล่าวเมื่อเดือน ก.ย. และรัฐบาลท้องถิ่นเตรียมเสนอร่างกฤษฎีกา เพื่อยื่น “ภาษีเยือนเมืองทาเกโตมิ” ให้กับสภาเมืองพิจารณาในเดือน มี.ค. ปี 2567

ความเคลื่อนไหวของทาเกโตมิ เกิดขึ้นจากปัญหานักท่องเที่ยวล้นเมืองในระดับรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ จนส่งผลกระทบโครงสร้างพื้นฐาน บั่นทอน และทำลายสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ ของเมือง จนส่งผลกระทบต่อชีวิตของพลเมืองท้องถิ่น โดยเมืองทาเกโตมิที่ครอบคลุมเกาะถึง 9 เกาะ มีประชากรเพียง 4,300 คน แต่มีนักท่องเที่ยวมากกว่า 1 ล้านคนต่อปี ในช่วงก่อนเกิดการแพร่ระบาดโควิด-19 แม้ในช่วงปี 2565 ที่การท่องเที่ยวกำลังฟื้น เกาะแห่งนี้ยังมีนักท่องเที่ยวมากถึง 730,000 คน

เจ้าหน้าที่ฝ่ายภาษีของเมือง บอกว่า เมืองต้องมีรายได้อิสระเพิ่มอีกหลายร้อยล้าน หรือมากกว่า 1 พันล้านเยน เพื่อให้บริการรองรับนักท่องเที่ยวจำนวนมากได้

ในปี 2562 เมืองทาเกโตมิเริ่มเก็บภาษีนักท่องเที่ยวที่มาเยือนทาเกโตมิ ตามความสมัครใจที่ระดับภาษี 300 เยนต่อคน หรือราว 73 บาท แต่ในปี 2564 เมืองเก็บภาษีได้ประมาณ 14% สร้างรายได้เพียง 7.3 ล้านเยน หรือประมาณ 1.79 ล้านบาท

แม้ปริมาณภาษีเยือนเมืองยังคงเป็นเรื่องที่ต้องพิจารณาอย่างต่อเนื่อง แต่ผลสำรวจนักท่องเที่ยวในเกาะอิริโอโมเตะ จ.โอกินาวา จากกระทรวงสิ่งแวดล้อม พบว่า ต้องเก็บภาษีเยือนเมือง 500 เยน จึงจะเหมาะสมกับจำนวนนักท่องเที่ยวที่ทำแบบสอบถามจำนวนมาก ด้วยเหตุนี้ การหารือเรื่องภาษีเยือนเมือง จึงมักพิจารณาให้เก็บภาษีใกล้เคียงกับตัวเลขดังกล่าว

ทั้งนี้ การท่องเที่ยวคือแหล่งรายได้ที่สำคัญของหมู่เกาะหลายแห่ง และรายได้ที่เพิ่มขึ้นอย่างยั่งยืน จะช่วยก่อให้เกิดการพัฒนาเกาะต่อไป

“อากิโกะ โคซากะ” หัวหน้านักวิจัยจากสถาบันวิจัยญี่ปุ่น แนะว่า รัฐบาลท้องถิ่น ควรโน้มน้าวฝ่ายต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับความจำเป็นใช้ภาษีดังกล่าว ด้วยการตรวจสอบความคุ้มทุนของภาษี พร้อมชี้แจงการใช้ภาษีที่ไม่เป็นไปตามกฎหมายให้หลายฝ่ายเข้าใจ