รู้จัก 'อุโมงค์ลับ' ในฉนวนกาซา 'เขี้ยวเล็บฮามาส' ที่อิสราเอลไม่ควรมองข้าม

นับตั้งแต่สงคราม อิสราเอล-ฮามาส เปิดฉาก ทั่วอิสราเอลและฉนวนกาซา เกิดความวุ่นวาย ความทุกข์ยาก ความโกรธ และความปวดร้าว ปรากฏให้เห็นอยู่ทั้งสองด้านของชายแดนที่มีการป้องกันอย่างแน่นหนา ท่ามกลางการต่อสู้ที่ยังคงดำเนินต่อไปเป็นวันที่ 8

กองทัพอิสราเอล ประกาศให้พลเรือนทางตอนเหนือของฉนวนกาซาอพยพลงไปทางใต้ระหว่างเวลา 10.00-16.00 น. ตามเวลาท้องถิ่น หรือ 14.00-20.00 น. ตามเวลาประเทศไทย โดยอ้างว่ามีสองเส้นทางที่ปลอดภัยในการเคลื่อนตัวลงใต้เส้นทางหนึ่งเลียบชายฝั่งและอีกเส้นทางหนึ่งอยู่ใจกลางแถบฉนวนกาซา

เมื่อวันศุกร์ (13 ต.ค.) กองทัพอิสราเอลให้เวลาชาวกาซา 24 ชั่วโมงในการอพยพทางตอนเหนือ ก่อนปฏิบัติการภาคพื้นดินที่คาดไว้

“รอบๆ ฉนวนกาซา ทหารสำรองของอิสราเอลกำลังเตรียมพร้อมสำหรับปฏิบัติการขั้นต่อไป” พันโทโจนาธาน คอนริคัส โฆษกกองทัพอิสราเอล กล่าว ขณะที่กลุ่มฮามาสให้คำมั่นว่าจะสู้จนเลือดหยดสุดท้าย และบอกให้ประชาชนอยู่ต่อ

สหประชาชาติ (ยูเอ็น) เตือนว่าคำสั่งให้หลบหนีจำนวนมากจะถือเป็นหายนะ และเรียกร้องให้อิสราเอลกลับคำสั่ง นอกจากนี้ ยังถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวางจากองค์กรระหว่างประเทศและองค์กรด้านมนุษยธรรมว่าสั้นเกินไปที่จะยอมให้มีการอพยพ

ในช่วงแรกของสงครามนอกเหนือจากการทิ้งระเบิดฉนวนกาซาแล้ว อิสราเอลยังได้โจมตีบางส่วนของอุโมงค์ที่กลุ่มฮามาสสร้างขึ้น สำนักข่าวต่างประเทศหลายแห่งต่างหยิบยกประเด็น อุโมงค์ของฮามาสในฉนวนกาซา ขึ้นมา โดยตั้งคำถามว่า อิสราเอลจะผ่านเครือข่ายอุโมงค์ลับของฮามาสได้หรือไม่

โครงข่ายอุโมงค์ใต้ดินที่ซับซ้อน ซึ่งเชื่อว่าซ่อนอยู่ใต้ฉนวนกาซา ทอดยาวอยู่ใต้ดินแดนที่มีประชากรหนาแน่น มีความยาวเพียง 41 กม. และกว้าง 10 กม. เเต่ขอบเขตที่แท้จริงของอุโมงค์ใต้ดินนี้ยังคงยากจะเข้าใจ

ข้อมูลจากกองทัพอิสราเอล (ไอดีเอฟ) ระบุว่า ปฏิบัติการของกองกำลังภาคพื้นดินและทางอากาศของไอดีเอฟ ตามแนวรั้วรักษาความปลอดภัยและในฉนวนกาซา ค้นหาอุโมงค์และจุดเชื่อมต่อ อุโมงค์ถูกซ่อนไว้อย่างดี มักจะอยู่ใต้สิ่งก่อสร้างพลเรือนหรือพื้นที่เปิดโล่ง

การก่อสร้างอุโมงค์ในฉนวนกาซาเกิดขึ้นก่อนที่อิสราเอลจะถอนทหารและผู้ตั้งถิ่นฐานในปี 2548 แต่ได้รับแรงผลักดันหลังจากที่กลุ่มฮามาสควบคุมฉนวนกาซาในอีกสองปีต่อมา อุโมงค์เหล่านี้เริ่มแรกทำหน้าที่เป็นช่องทางขนสินค้า เชื้อเพลิง และอาวุธ แต่วัตถุประสงค์เชิงกลยุทธ์ได้พัฒนาไปตามกาลเวลา 

ไทม์ส ออฟ อิสราเอล รายงานว่า กลุ่มฮามาสใช้อุโมงค์ในการโจมตีครั้งแรกในปี 2546 โดยขุดใต้ที่มั่นของอิสราเอลภายในวงล้อม และจุดชนวนระเบิดทรงพลังที่อยู่เบื้องล่าง ในปี 2549 

ในปี 2556 กองกำลังอิสราเอลค้นพบอุโมงค์ยาว 1.6 กม. และลึก 18 ม. ซึ่งเชื่อมจากฉนวนกาซาไปยังพื้นที่ใกล้กับคิบบุตซ์ของอิสราเอล

อุโมงค์ข้ามชายแดนและในฉนวนกาซาถูกใช้อย่างกว้างขวางในช่วงสงครามฉนวนกาซาปี 2557 แม้ว่าในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ดูเหมือนว่ากลุ่มฮามาสจะเลิกพึ่งพาอุโมงค์เหล่านั้นแล้ว เช่นเดียวกับที่อิสราเอลค้นพบได้ดีขึ้น

ปี 2564 แผงกั้นคอนกรีตใต้ดินซึ่งมีเซ็นเซอร์ตรวจจับต่อต้านอุโมงค์ที่ซับซ้อน ซึ่งอิสราเอลติดตั้งเสร็จเมื่อปลายปีดังกล่าว งบประมาณกว่า 1,000 ล้านดอลลาร์ การตัดสินใจสร้างแผงกั้นดังกล่าวเกิดขึ้นหลังสงครามฉนวนกาซาในปี 2557 ซึ่งเป็นที่รู้จักในอิสราเอลในชื่อ Operation Protective Edge ซึ่งเน้นไปที่การตอบโต้ภัยคุกคามจากอุโมงค์เป็นหลัก

หลังความขัดแย้งในปี 2564 ไอดีเอฟระบุว่าได้ทำลายอุโมงค์มากกว่า 100 กม. ในการโจมตีทางอากาศ ขณะเดียวกัน กลุ่มฮามาสอ้างว่าอุโมงค์ทอดยาว 500 กม. และมีเพียง 5% เท่านั้นที่ถูกโจมตี