รู้จักคลองฟูนันเตโช ประเด็นร้อน ‘กัมพูชา-เวียดนาม’

สื่อเวียดนามรายงานเมื่อวันพฤหัสบดี (9 พ.ค.) นางสาวฟาม ทู ฮัง โฆษกกระทรวงการต่างประเทศเวียดนามระบุ 

“ข้อมูลที่เรามีเกี่ยวกับโครงการ"คลองฟูนันเตโช"ไม่เพียงพอประเมินระดับผลกระทบของโครงการ”

แถลงการณ์ของโฆษกกระทรวงการต่างประเทศเวียดนามเกิดขึ้นหลังจากนายสัน จันทร รองนายกรัฐมนตรีกัมพูชา กล่าวเมื่อวันอังคาร (7 พ.ค.) ว่า กัมพูชาได้แจ้งเรื่องโครงการคลองฟูนันเตโชต่อคณะกรรมการแม่น้ำโขง (เอ็มอาร์ซี) แล้ว แต่จะไม่ปรึกษาเรื่องนี้กับประเทศอื่นๆ ในภูมิภาค ถ้าเอ็มอาร์ซีร้องขอกัมพูชาจะให้ข้อมูลเพิ่มเติม  แต่ไม่มีข้อผูกมัดทางกฎหมายให้ทำเช่นนั้น

นางสาวฟามกล่าวต่อไปว่า เวียดนามหวังว่ากัมพูชาจะเดินหน้าให้ความร่วมมือกับประเทศอื่นในอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขงต่อไป

รู้จักคลองฟูนันเตโช

โครงการคลองฟูนันเตโช ได้รับความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีกัมพูชาในเดือน พ.ค.2566 เชื่อมท่าเรือแม่น้ำในกรุงพนมเปญกับอ่าวไทยไปทางตะวันตกเฉียงใต้ของกัมพูชา ตามเอกสารที่กัมพูชาส่งให้เอ็มอาร์ซี คาดว่าคลองจะเริ่มใช้งานได้ต้นปี 2571 ต้นทุนราว 1.7 พันล้านดอลลาร์ ขุดโดยบริษัทจีนภายใต้รูปแบบ Build-Operate-Transfer (BOT หมายถึงเอกชนได้รับสิทธิตามสัญญาสัมปทานจากรัฐบาลในการลงทุนก่อสร้างและดำเนินงาน เพื่อหาผลตอบแทนภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้ซึ่งในระหว่างการดำเนินงานดังกล่าวกรรมสิทธิ์ในสินทรัพย์นั้นจะเป็นของภาคเอกชน แต่หลังจากสิ้นสุดอายุสัมปทานกรรมสิทธิ์ในสินทรัพย์ที่ลงทุนจะถูกโอนให้แก่รัฐบาลเพื่อเป็นการตอบแทน)

ตามข้อตกลงแม่น้ำโขงในปี 2538 โครงการที่กระทบต่อการไหลของแม่น้ำโขงต้อง “ได้รับการประเมินทางเทคนิค” จากเอ็มอาร์ซี และรับฟังข้อมูลจากประเทศสมาชิก ประกอบด้วยเวียดนาม ลาว และไทย

นายสันกล่าวว่า โครงการนี้ส่งผลกระทบสิ่งแวดล้อมเล็กน้อย และว่า สินค้าเข้า-ออกกัมพูชา ราว 33% ส่งผ่านแม่น้ำโขงไปยังใช้ท่าเรือเวียดนามเพื่อส่งออกไปยังตลาดโลก โครงการคลองฟูนันเตโชตั้งเป้าลดปริมาณสินค้าที่ใช้เส้นทางนี้ลงเหลือ 10%

คลอง BRI ดึงกัมพูชาออกห่างเวียดนาม

เว็บไซต์ thinkchina.sg รายงานว่าหลังจากรับตำแหน่งในเดือน ส.ค.2566 นายกรัฐมนตรีฮุน มาเนต เดินหน้าโครงการคมนาคมทางน้ำแห่งแรกในกัมพูชาที่เชื่อมท่าเรืออิสระพนมเปญผ่านจังหวัดกันดาล ตาแก้ว กัมปอต ไปยังจังหวัดแกบที่อยู่ชายฝั่ง

ทางน้ำกว้าง 100 เมตร ลึก 5.4 เมตร สามารถรองรับเรือบรรทุกสินค้ามีน้ำหนักมากถึง 3,000 DWT (น้ำหนักที่เรือลำหนึ่งสามารถใช้ในการบรรทุกทุกสิ่งไว้บนเรือได้ เช่น น้ำหนักสินค้า น้ำมันเชื้อเพลิง น้ำจืด เป็นต้น)  โครงการยังประกอบด้วยการสร้างระบบประตูน้ำ 3 บาน สะพาน 11 แห่ง และทางเดิน 208 กม.

เจ้าหน้าที่รัฐบาลและนักวิเคราะห์ชาวกัมพูชาเชื่อว่า โครงการนี้จะช่วยส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจของกัมพูชา ด้วยการอำนวยความสะดวกให้กับการขนส่งสินค้าระหว่างท่าเรืออิสระพนมเปญกับท่าเรือน้ำลึกในสีหนุวิลล์ รวมทั้งลดการพึ่งพาท่าเรือเวียดนาม ทั้งยังมีความหมายต่อความสัมพันธ์ของกัมพูชากับจีนและเวียดนามด้วย

เสริมความนิยมฮุน มาเนต

กัมพูชาถูกปกครองโดยอดีตนายกรัฐมนตรีฮุนเซนมานานกือบ 40 ปี เขาถูกมองว่า เป็นผู้นำมากบารมีสร้างความเจริญให้บ้านเมือง

ฮุน มาเนต นายกฯ คนใหม่บุตรชายของฮุนเซนก็อยากแสดงผลงานและบารมีผู้นำเช่นกัน ในบริบทนี้ คลองฟูนันเตโชอาจช่วยเสริมความนิยมของเขาในหมู่ประชาชนกัมพูชาได้ นี่อาจเป็นเหตุผลหนึ่งที่อธิบายได้ว่า ในเมื่อฮุนเซนไม่ให้ความสำคัญ แล้วทำไมฮุน มาเนตถึงทำโครงการนี้

สองเดือนก่อนพ้นตำแหน่ง ฮุนเซนนำประชุมคณะรัฐมนตรีตัดสินใจทำ “โครงการระบบนำทางและโลจิสติกส์โตนเลบาสัก” หรือที่รู้จักกันในนามคลองฟูนันเตโช ครม.กำหนดงบประมาณ โครงสร้าง และระยะเวลาดำเนินโครงการไว้แล้ว 

แต่ดูเหมือนว่าโครงการเร่งมือขึ้นมากนับตั้งแต่ฮุน มาเนตเป็นนายกฯ เขาผลักดันโครงการก่อสร้าง ดึงดูดนักลงทุน และไปเยือนประเทศเพื่อนบ้าน

ทาบทามจีน สร้างความเชื่อมั่นเวียดนาม

วันที่ 16-17 ก.ย.2566 ฮุน มาเนตเดินทางเยือนต่างประเทศครั้งแรก  ร่วมงาน อาเซียน-ไชนา เอ็กซ์โป ครั้งที่ 20 ที่นครหนานหนิง ประเทศจีน ได้พบกับผู้นำและนักลงทุนจีนหลายคน รวมถึงนายหวัง ตงโจว ประธาน China Bridge and Road Cooperation (CBRC) รัฐวิสาหกิจจีนที่ทำโครงการโครงสร้างพื้นฐานใหญ่หลายแห่งในกัมพูชา

เมื่อกลับมา ฮุน มาเนต บอกว่า การเยือนจีนของเขา “ได้ผล” เจ้าหน้าที่รัฐบาลคนอื่นๆ เรียกว่า “ความสำเร็จครั้งใหญ่” สำหรับกัมพูชา หนึ่งเดือนต่อมากัมพูชาลงนามข้อตกลงกับ CBRC ลงทุนสร้างคลอง

น่าสังเกตว่าถ้ากัมพูชาสามารถพึ่งพาการขนส่งทางน้ำของตนเองได้ เวียดนามจะเสียรายได้การขนส่งทั้งหมดจากกัมพูชา

จากนั้น วันที่ 11-12 ธ.ค.2566 ฮุน มาเนตไปเยือนกัมพูชาตามคำเชิญของนายกรัฐมนตรีฝ่าม มิงห์จิ๋งห์ สื่อท้องถิ่นและต่างประเทศหลายสำนักรีบรายงานว่า การเยือนเวียดนามครั้งแรกของฮุน มาเนต จะช่วยเสริมแกร่งให้กับความสัมพันธ์ทวิภาคี

 สื่อของรัฐ “วอยซ์ออฟเวียดนาม” (วีโอวี) เรียกการเยือนครั้งนี้เป็น “หน้าใหม่” ในความสัมพันธ์ทวิภาคี และว่า ฮุน มาเนตกำลังสานต่อนโยบายต่างประเทศจากรัฐบาลก่อนหน้าเสริมสร้าง “การเป็นเพื่อนบ้านที่ดี มิตรภาพที่มีมาแต่ไหนแต่ไร และความร่วมมืออันครอบคลุมยั่งยืนในระยะยาว” ระหว่างทั้งสองประเทศ

 การเยือนเวียดนามตรงข้ามกับการเยือนจีนที่เป็นข่าวใหญ่ เจ้าหน้าที่ระดับสูงของกัมพูชากล่าวว่า วาระหลักคือต้องการทำให้เวียดนามมั่นใจได้ว่า คลองฟูนันเตโชจะไม่กระทบกับการไหลของแม่น้ำโขง