เยี่ยมชม ‘ลาซา’ เมืองแห่งศรัทธา มี ‘ภาพทังก้า’ เป็นซอฟต์พาวเวอร์

หลังจากเรียนรู้ประวัติศาสตร์ สัมผัสธรรมชาติ และสูดอากาศบริสุทธิ์จากเมืองหลินจือ เมืองเล็ก ๆ แห่งหนึ่งในทิเบต (Tibet) หรือเขตปกครองตนเองซีจ้าง (Xizang) ตามที่เล่าในบทความฉบับก่อน วันต่อมาก็ถึงเวลาที่คณะทัวร์ “สัมมนาซีจ้าง” ที่กรุงเทพธุรกิจได้เข้าร่วม เดินทางเข้าเมืองลาซา (Lhaza)

ระหว่างเดินทางจากเมืองหลินจือไปยังเมืองลาซาด้วยรถไฟความเร็วสูงเป็นระยะเวลาราว 3 ชั่วโมงกว่า ก็พบว่ารถไฟวิ่งทะลุภูเขาในทิเบตหลายลูกตามที่ทราบกันดีว่าภูมิประเทศที่นี่เต็มไปด้วยภูเขา แม้ได้เห็นวิวภายนอกเป็นช่วงสั้น ๆ แต่ก็คุ้มค่าเพราะมีช่วงหนึ่งที่ทำให้เราได้เห็นต้นน้ำของแม่น้ำพรหมบุตรด้วย

“ลาซา” เป็นเมืองเอกของทิเบตที่เต็มไปด้วยความศรัทธาในศาสนาพุทธ ซึ่งได้นำพาผู้คนมาเยือนเมืองนี้จำนวนมาก นอกจากมีวัดที่ศักดิ์สิทธิ์แล้ว ยังมีประวัติศาสตร์ชวนให้หลงใหล และมีงานศิลปะเลื่องชื่อที่เรียกได้ว่าเป็น “ซอฟต์พาวเวอร์” อันล้ำค่าของภูมิภาค

วัดศักดิ์สิทธิ์เต็มไปด้วยศรัทธา

การได้ไปเยี่ยมชม “พระราชวังโปตาลา” สถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ที่สุดแห่งหนึ่งในลาซาทำให้สัมผัสได้ถึงแรงศรัทธาของผู้คน

ระหว่างเยี่ยมชมวัดเราจะเห็นนักท่องเที่ยวทั้งคนในท้องถิ่น คนต่างถิ่น และชาวต่างชาติ เดินเข้าไปกราบไหว้พระพุทธรูป บางคนยืนสวดมนต์อยู่นาน ขณะที่บางคนหยอดเงินใส่ตู้ทำบุญตามกำลังศรัทธาเมื่อสังเกตดูพบว่าการบริจาคเงินทำบุญของคนที่นี่ใช้แบ่งย่อยที่เทียบเป็นเงินไทยแล้วมูลค่าไม่ถึง 5 บาท นั่นแสดงให้เห็นว่า ไม่ว่าจะยากดีมีจน เงินไม่ใช่ปัจจัยสำคัญ แต่โอกาสได้ย่างเข้ามายังสถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ต่างหากที่สำคัญกว่า

คณะยังได้ไปวัดโชคัง หรือวัดต้าเจาชื่อ ที่อยู่ไม่ไกลจากวังโปตาลา วัดนี้มีชื่อเสียงจากการมีพระพุทธรูป “พระศากยมุนี” ประดิษฐานอยู่ ซึ่งเป็นพระพุทธรูปที่เจ้าหญิงเหวินเฉิงนำมาจากเมืองหลวงของจีนปัจจุบันพระพุทธรูปองค์นี้มีขนาดใหญ่กว่าขนาดจริงในสมัยก่อน เนื่องจากผู้คนมาปิดทองจนทำให้พระพุทธรูปมีขนาดใหญ่ขึ้น (แต่เนื่องจากไม่สามารถถ่ายรูปภายในวัดได้ จึงไม่ได้ถ่ายรูปองค์พระศากยมุนีมาให้ผู้อ่านได้ชม)

ส่วนบรรยากาศภายในวัดนี้หนาแน่นกว่าวังโปตาลามาก แม้คณะไปเยือนวันธรรมดา แต่ยังเห็นว่ามีผู้คนเข้าไปกราบไหว้ภายในวัดจำนวนมากจนต้องเดินชิดกันไว้เพื่อไม่ให้พลัดหลง และแน่นอนว่าคนแน่นขนัดเต็มวัดแบบนี้ นอกจากมาเพื่อท่องเที่ยวแล้ว หลายคนล้วนมาเยี่ยมเยือนเพราะความศรัทธา

เราจะได้เห็นคนกราบไหว้แบบ “อัษฎางคประดิษฐ์” ที่เป็นการกราบไหว้โดยให้อวัยวะทั้ง 8 ได้แก่ หน้าผาก ฝ่ามือทั้งสอง หน้าอก เข่าทั้งสอง และปลายเท้าทั้งสอง แนบพื้นดิน บางคนกราบท่านั้นซ้ำ ๆ ใกล้ ๆ วัด บางคนเลือกเดินกราบรอบบริเวณวัด ซึ่งการกราบในลักษณะนี้บ่งบอกถึงความศรัทธาอย่างแรงกล้าที่มีต่อศาสนาพุทธของทิเบต

ภาพทังก้าคือซอฟต์พาวเวอร์

คณะได้เยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์หลายแห่งในลาซา แน่นอนว่ามีขนาดใหญ่กว่า และมีข้อมูลหรือสิ่งของจัดแสดงมากกว่าในเมืองเล็ก ๆ อย่างเมืองหลินจือ แต่สิ่งที่เห็นเหมือน ๆ กันคือ การนำเสนอ “ภาพทังก้า” ซึ่งเป็นภาพวาดเกี่ยวกับศาสนาพุทธในทิเบตที่ถือเป็นมรดกล้ำค่าของภูมิภาคที่ได้รับการสืบสานจากรุ่นสู่รุ่น

จุดเด่นของ “ทังก้า” คือลวดลายของภาพมีความละเอียดอ่อนช้อย และมีสีสันสวยสดงดงาม อาจารย์จากสถาบัน “ทิเบตอะคาเดมีออฟทังก้า” เผยว่า ภาพทังก้าใช้สีจากแร่และหินธรรมชาติเท่านั้น ฉะนั้นวัสดุต่าง ๆ จึงมีราคาแพงมาก และการเรียนวาดภาพทังก้าต้องใช้เวลาอย่างน้อยราว 5-6 ปี เมื่อเรียนจบสามารถเป็นอาจารย์ของสถาบันต่อ หรือหันไปเปิดร้านขายภาพทังก้า หรือเปิดโรงเรียนสอนวาดภาพทังก้าเองก็ได้

การกำหนดราคาภาพทังก้านั้นขึ้นอยู่กับธีมของภาพ องค์ประกอบต่างๆ รวมถึงระยะเวลาวาดภาพ บางภาพใช้เวลาวาดเพียงไม่กี่วัน แต่บางภาพอาจใช้เวลานานเป็นปี ดังนั้น ราคาของภาพทั้งก้า มีตั้งแต่หลักร้อยหยวน ไปจนถึงหลักล้านหยวน เรียกว่าขายภาพเพียง 1 ชิ้นก็สามารถรวยหรือยกระดับฐานะของตนได้

สำหรับการเรียนวาดภาพทังก้าของสถาบันดังกล่าว นักเรียนไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใด ๆ เพราะรัฐบาลสนับสนุนงานศิลปะเหล่านี้อย่างแข็งขัน ผู้สนใจสามารถสมัครได้ตามโควตาที่สถาบันเปิดรับในแต่ละปี

ละครเวทีสุดอลังการบนภูเขา

อีกสิ่งที่น่าประทับใจคือ โรงละครเวทีสุดอลังการที่สร้างบนเนินภูเขา โรงละครนี้ได้นำเสนอประวัติศาสตร์ทิเบตในส่วนของเจ้าหญิงเหวินเฉิง พระราชนัดดาในองค์พระจักรพรรดิ์ถังไท่จง ที่ต้องเดินทางลำบากตรากตรำข้ามน้ำข้ามภูเขาหลายพันลูกจากเมืองหลวงของจีนเป็นเวลา 3 ปี เพื่ออภิเษกกับพระเจ้าซองเซนกัมโป กษัตริย์แห่งทิเบต

ต้องขอชื่นชมการแสดงละครเวทีเรื่องนี้ เพราะนอกจากได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ และได้อรรถรสบันเทิงจากละครแล้ว เมืองยังสามารถใช้ประโยชน์จากภูมิประเทศที่เต็มไปด้วยภูเขา ด้วยการสร้างโรงละครขนาดใหญ่ซึ่งทำให้การแสดงออกมาสมจริง ดุดัน และอลังการมากกว่าในโรงละครที่เป็นอาคารหลายเท่า

คณะยังได้ชมละครพื้นบ้านทิเบตด้วย ซึ่งถือเป็นเกียรติอย่างยิ่งเพราะได้ระดับอาจารย์มาแสดงให้ดูกันสด ๆ จากปกติแล้วคณะละครพื้นบ้านจะขึ้นแสดงในวันสำคัญหรืองานเทศกาลต่าง ๆ และโชว์ที่แสดงนำเสนอเกี่ยวกับการต้อนรับผู้มาเยือน และนำเสนอวิถีชีวิตของคนท้องถิ่นทั่วไปผ่านการแสดงรีดนมจามรี

จากการสัมมนาซีจ้างครั้งนี้ยังทำให้ตกตะกอนได้ว่า การได้สัมผัสบรรยากาศความศรัทธา มีมนต์ขลังทำให้อยากกลับไปเยี่ยมชมวัดอื่น ๆ ในทิเบตอีก และด้วยเสน่ห์ของภาพทังก้าที่เปรียบเสมือนซอฟต์พาวเวอร์ของภูมิภาค ทำให้อยากคว้างานศิลปะที่มีคุณค่ามาครอบครองสักชิ้น และการแสดงละครบนภูเขาสุดอลังการและจับใจคนดู ทำให้อยากกลับไปชมละครแนวนี้อีกครั้ง ขณะเดียวกันก็อดคิดไม่ได้ว่าประเทศไทย จะสามารถส่งเสริมซอฟต์พาวเวอร์อื่นๆ ให้ตราตรึงใจและเป็นที่จดจำของชาวโลกมากขึ้นอย่างไรได้บ้าง