นักเศรษฐศาสตร์โนเบลเปิดสองเงื่อนไข เสี่ยงทรัมป์ทำดอลลาร์เสื่อมค่า

บรรดานักวิเคราะห์โดยเฉพาะสายโปรจีน-รัสเซียออกมาเตือนนานหลายปีแล้วว่า เงินดอลลาร์กำลังจะเสื่อมค่าและจะกลายเป็นแบงก์กงเต็ก แต่พอล ครุกแมน นักเศรษฐศาสตร์รางวัลโนเบลเป็นหนึ่งในหลายๆคนที่ออกมาโต้แย้งว่า ยังไม่เห็นวี่แววว่า เงินสกุลเงินใดที่จะมาทดแทนดอลลาร์ได้เลย ไม่ว่าจะเป็นเงินหยวนของจีนหรือของชาติอื่น

แต่แม้ครุกแมนจะออกมาปกป้องและอธิบายเรื่องบทบาทของเงินดอลลาร์ในตลาดโลกก็ไม่ได้หมายความว่าดอลลาร์จะเสื่อมค่าไม่ได้

ล่าสุด ครุกแมนออกมาเขียนบทความในนิวยอร์กไทม์ส อธิบายเกี่ยวกับเงินดอลลาร์และแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย X ของอีลอนส์ มัสก์ มหาเศรษฐีโลก

ครุกแมนเท้าความว่า ตลอดอาชีพการงานของเขา เขาได้ยินคำเตือนน่ากลัวเป็นประจำว่าสถานะของดอลลาร์ในตลาด โลกมีความเสี่ยงที่จะล่มสลายไปพร้อมอำนาจของสหรัฐอเมริกาในเร็วๆนี้ 

“แม้ว่าจะเกิดการล่มสลายดังกล่าวขึ้นจริง แต่ก็ไม่สำคัญ อย่างที่คนทั่วไปคิด อเมริกาได้รับผลประโยชน์บางอย่างจาก สิ่งที่เคยเรียกว่า 'สิทธิพิเศษอันเกินควร' ของการออกสกุลเงินที่มีอำนาจเหนือโลก แต่ผลประโยชน์นั้นไม่ได้มากมายนัก” ครุกแมนระบุ

• ความสำคัญของเครือข่าย

ครุกแมนชี้ว่า ไม่ว่าในกรณีใดการคาดการณ์การล่มสลายของดอลลาร์โดยทั่วไปมักจะผิดพลาด เนื่องจากไม่สามารถตอบ ได้ว่าสกุลเงินใดจะได้รับความนิยมเช่นดอลลาร์ ซึ่งเป็นผลมากจากสถานการณ์ที่นักเศรษฐศาสตร์เรียกว่า “ผลกระทบภายนอกของเครือข่าย (Network Externalities) คือเป็น สถานการณ์ที่ผู้คนเห็นว่า เป็นความสะดวกที่จะทำกิจกรรมบางอย่าง เพราะคนอื่นๆจำนวนมากกำลังทำสิ่งเดียวกัน”

ทั้งนี้ ธนาคารระหว่างประเทศชำระเงินเป็นดอลลาร์เนื่องจาก ตลาดดอลลาร์มีขนาดใหญ่มาก ส่วนใหญ่เป็นเพราะดอลลาร์ถูกใช้กันอย่างแพร่หลาย ผู้นำเข้าและผู้ส่งออกทำสัญญาเป็นดอลลาร์เนื่องจากคนอื่น ๆ ทำกันและถือเงินเป็นดอลลาร์เพื่อทำธุรกรรมชำระเงินดังกล่าว เป็นต้น

 ครุกแมนเผยว่า 40 ปีที่แล้ว เขาเขียนรายงานเกี่ยวกับผลกระทบของเครือข่ายเหล่านี้ที่ทำให้การแทนที่ดอลลาร์ทำได้ยาก แม้จะมีการคาดการณ์อย่างกว้างขวางว่าดอลลาร์จะล่มสลายในช่วงเวลานั้น ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา มีเรื่องเล่าน่ากลัวเกิดขึ้นเป็นครั้งคราว เช่น ซาอุดีอาระเบียอาจยอมรับการชำระค่าน้ำมันเป็นสกุลเงินหยวนของจีน โดยมีบางคนตีความว่า เป็นจุดเริ่มต้นของจุดจบของดอลลาร์ แต่เรื่องราวการใช้สกุล เงินอื่นเหล่านี้ล้วนเป็นเพียงส่วนเล็กน้อยเมื่อเทียบกับข้อได้เปรียบมหาศาลของเงินดอลลาร์

• ดอลลาร์อาจจะเสื่อมราคา หาก...

แต่ครุกแมนก็เตือนว่า “ถึงกระนั้น ก็ไม่ใช่เรื่องเป็นไปไม่ได้ที่ดอลลาร์จะสูญเสียพลังอำนาจไป หากรัฐบาลสหรัฐประพฤติตัวไม่ดีเพียงพอ”

เขาบอกให้คนลองจิตนาการว่า “อเมริกาต้องทนทุกข์ทรมานจากการบริหารจัดการเศรษฐกิจที่ผิดพลาดอย่างร้ายแรง ซึ่งนำไปสู่ภาวะเงินเฟ้อที่สูงมาก การเซาะกร่อนของหลักนิติธรรมอย่างรุนแรงในประเทศสหรัฐ โดยธุรกิจที่มีความเชื่อมโยงทางการเมืองได้เปรียบในอุตสาหกรรมต่างๆ

หากเกิดเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งหรือทั้งสองเหตุการณ์นี้ขึ้น ก็ไม่ใช่เรื่องยากที่จะเห็นว่าเหตุใดดอลลาร์จึงจะสูญเสียสถานะพิเศษไป”

 ครุกแมนสรุปว่า “ความแข็งแกร่งของดอลลาร์อยู่ที่มีคนใช้ดอลลาร์อยู่ทั่วไป และยังรวมถึงทัศนะคติของคนที่เห็นว่า ประเทศที่ออกเงินดอลลาร์มีความมั่นคง”

ในขณะที่สถานการณ์ที่ดอลลาร์จะเสื่อมค่า ดูมีความเป็นไปได้ในขณะนี้มากกว่าในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แม้ว่าครุกแมนจะคาดว่า โดนัลด์ ทรัมป์จะพาคนอเมริกันเดินไปสู่เส้นทางของ “ทุนนิยมพวกพ้อง”(Crony Capitalism) แต่ครุกแมนไม่คิดว่าทรัมป์กำลังจะทำลายเงินดอลลาร์ในฐานะแบรนด์

•  X กำลังพังเพราะมัสก์

ครุกแมนเปรียบเทียบคนนิยมใช้เงินดอลลาร์มากกับคนนิยมใช้แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย X เพราะทั้งสองเป็นผลมาจาก ผลกระทบภายนอกของเครือข่าย (Network Externalities) หรือ สรุปง่ายๆคือใครๆก็ใช้กัน

เขากล่าวว่า ก่อนยุคอีลอน มัสก์ ทวิตเตอร์ Twitter คือสถานที่ที่ผู้คนในแวดลงของครุกแมนต้องเข้าไปใช้ ผู้คนต่างใช้เพื่อวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกัน ทวิตเตอร์มีผู้ติดตามเกือบ 106 ล้านคน ผู้คนไม่ได้อยู่ในแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียด้วยเหตุผลเดียวกัน

ครุกแมนเผยว่า เขาใช้ Twitter เพื่อเรียนรู้และโต้ตอบกับผู้ที่เชี่ยวชาญจริง บางครั้งในสาขาความรู้ที่เขารู้ค่อนข้างดี บางครั้งก็ในด้านที่เขาไม่รู้ เช่น ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศและนโยบายด้านสภาพอากาศ

ครุกแมน ระบุว่า แพลตฟอร์ม X ในปัจจุบันที่เปลี่ยนร่างมาจาก Twitter นี้แทบจะใช้งานไม่ได้เลย เพราะเต็มไปด้วยบ็อต โทรลล์ คนเพี้ยน และพวกหัวรุนแรง

ครุกแมนตั้งคำถามว่า แต่คุณจะไปที่ไหนแทนได้ล่ะ? ในช่วงสองสามปีที่ผ่านมามีความพยายามหลายครั้งที่จะนำเสนอทางเลือกอื่นแทน X แต่ไม่มีแพลตฟอร์มไหนเลยที่ได้รับความนิยม เรื่องนี้อาจสะท้อนถึงข้อบกพร่องในการออกแบบของพวกเขาในระดับหนึ่ง แต่ส่วนใหญ่เป็นเพราะการขาดจำนวนคนใช้ที่มากพอ คือไม่ถึงจุด “มวลวิกฤต” (Critical Mass)

•  คนหนี X เข้า Bluesky

ครุกแมนกล่าวต่อไปว่า จากนั้นก็มาถึงการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐในปีนี้ ซึ่งดูเหมือนว่าจะจุดประกายให้เกิดการอพยพหนีจากเครือข่ายของมัสก์ หรือ Muskland โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนย้ายไปแพลตฟอร์มบลูสกาย (Bluesky) ซึ่งเป็นเว็บไซต์ที่ทำหน้าที่คล้ายกับ Twitter ก่อนที่ มัสก์จะเข้ามาเป็นเจ้าของและควบคุม

Bluesky กลับมีมวลวิกฤตอย่างกะทันหัน ในแง่ที่ว่าคนส่วนใหญ่ที่ครุกแมนอยากได้ยินจากพวกเขาตอนนี้กำลังโพสต์ข้อความที่ Bluesky จำนวนผู้ใช้จริง ๆ ยังคงน้อยกว่า X มาก แต่เท่าที่เขาทราบ Bluesky เป็นแหล่งที่จะพบการวิเคราะห์ที่ชาญฉลาดและเป็นประโยชน์ได้ในตอนนี้  และผู้โพสต์ใน Bluesky ใหม่ส่วนใหญ่ที่ครุกแมนพบว่าให้ประโยชน์กับคนอ่านนั้นเป็นพวกเสรีนิยม ซึ่งเขาเห็นว่า เป็นการสะท้อนถึงการต่อต้านฝ่ายขวาสมัยใหม่ที่เชื่อในลัทธิปฏิปักษ์ต่อปัญญาชนมากกว่าอคติทางการเมืองในส่วนของเว็บไซต์ 

ครุกแมนระบุว่า “คุณสามารถทำลายเครือข่ายได้จริง ๆ หาก คุณพยายามมากพอ และดูเหมือนว่ามัสก์จัดการมันสำเร็จแล้ว”