Goodnight Stories for Rebel Girls นิทานเพื่อเด็กหญิง

เทพนิยายหรือการ์ตูนดังสำหรับเด็กหญิงนั้นมักเป็นเรื่องราวของเจ้าหญิงแสนสวย ผู้รอคอยเจ้าชายให้มาเลือก มาช่วยเหลือจากอุปสรรค เพื่อจะได้มีชีวิตอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข ฟังดูเหมือนไม่มีอะไร แต่เนื้อหาสำเร็จรูปเหล่านี้ปรากฏจนกลายเป็นความ “ปกติ” ที่ผู้หญิงก็ต้องรอคอยผู้ชายให้มาเติมเต็ม เพื่อจะ “เป็น” อะไรสักอย่างที่สมบูรณ์แบบ หรือ “เจ้าหญิง” เหมือนในนิทาน

ไม่มากก็น้อย นิทานมีส่วนกำหนดบุคลิกและความเป็นผู้หญิงที่สังคมเห็นชอบ ตั้งแต่มาตรฐานความสวย วิชาการ อาชีพ รวมถึงลงลึกไปทำให้ผู้หญิงมีภาวะพึ่งพิง (Dependency) ซึ่งส่งผลต่อการดำเนินชีวิต และจัดการกับอารมณ์ได้ยาก เมื่อผิดหวังจากความรัก (เจ้าชาย)

แม้ช่วงหลังเริ่มมีนิทานและการ์ตูนที่ให้คุณค่ากับอิสระในการใช้ชีวิต ให้เด็กผู้หญิงมีจุดยืนและเลือกจะเป็นตัวของตัวเองออกมา แต่ความจริงที่น่าตกใจว่าท่ามกลางโครงสร้างสังคมเพศชายเป็นใหญ่ แม้แต่ในนิทานก็ยังมีอคติทางเพศ เพศของตัวละครในหนังสือเด็กเต็มไปด้วยเรื่องราวของผู้ชาย

งานวิจัยของ FSU Study ในปี 2011 พบว่าในช่วง 100 ปีที่ผ่านมานิทานเด็กนั้นเน้นตัวละครเพศชายเป็นหลัก หรือการศึกษาว่าด้วยเพศในหนังสือเด็กของศตวรรษที่ 20 ในจำนวนนิทาน 5,000 เล่ม มีนิทานถึง 25% ที่ไม่มีตัวละครผู้หญิงเลย ส่วน Time Magazine เคยทำรายชื่อ 100 หนังสือเด็กที่ดีที่สุดในโลก ก็พบว่าในจำนวนนั้นมีตัวละครหญิงเพียง 53 คนที่มีบทพูด และเมื่อสำรวจไปในหนังสือเด็กก็พบว่าตัวละครหญิงเพียง 19.5 เปอร์เซ็นต์เท่านั้นที่ระบุถึงอาชีพของเธอ เทียบกับตัวละครชาย 80.5 เปอร์เซ็นต์ที่รู้ว่าพวกเขาทำงานอะไรกัน แต่หากถามหา “เจ้าหญิง” แล้วล่ะก็มีมากมายนับไม่ถ้วนทีเดียว

แล้วผู้หญิงเป็นได้แค่เจ้าหญิงที่รอคอยเจ้าชายเท่านั้นหรือ

ไม่หรอก ถ้าเราไม่ได้ฝังหัวว่าผู้หญิงต้องเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ แต่เปิดกว้างให้เขาเรียนรู้ และเลือกอย่างอิสระ เจ้าหญิงที่เอาแต่รอคอยเจ้าชาย จะกลายเป็นนักบินอวกาศ หรือสร้างยานไปดาวอังคารก็ยังได้

เราไปเจอนิทานก่อนนอนที่ว่าด้วยผู้หญิงจอมขบถ แต่ขบถในแง่ดีนะ Goodnight Stories for Rebel Girls คือหนังสือนิทานก่อนนอน ของ เอเลนา (Elena Favilli) และ ฟรานเชสกา (Francesca Cavallo)

เอเลนาเพิ่งตระหนักได้ว่านิทานที่เธอเติบโตขึ้นมาด้วยนั้น มีแต่เรื่องของผู้หญิง เจ้าหญิงที่เลือกจะวางโชคชะตาของพวกเธอไว้ในมือของผู้ชาย ต้องรอความช่วยเหลือจากผู้ชาย ไม่ว่าจะเป็นเจ้าชาย พี่ชายน้องชาย หรือแม้แต่หนู เพื่อให้ชีวิตได้เจอสิ่งที่ดี เธอสังเกตว่าพอเข้าโรงเรียนแล้วเด็กผู้หญิงจะมีความมั่นใจน้อยกว่าเด็กผู้ชายมาก ทำไมถึงเป็นเช่นนั้นล่ะ

มีคำกล่าวที่ว่า ถ้าเราเห็นอะไรบ่อยๆ เราก็จะเป็นอย่างนั้น พูดง่ายๆ ว่ามีแบบอย่างให้เห็นในการใช้ชีวิต สำหรับผู้หญิงพอมองไปในสื่อต่างๆ นิทาน การ์ตูน ภาพยนตร์ เราก็จะเห็นภาพสังคมที่ผู้ชายมีอิทธิพลเหนือผู้หญิง

พวกเธอก็เลยออกแบบหนังสือนิทานรวม 100 ผู้หญิงที่มีตัวตนจริง ผู้ใช้ชีวิตในแบบของตัวเอง สร้างผลงานที่น่าทึ่งด้วยแพชชั่นของตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นนักบินอวกาศ เชฟ ศิลปิน ผู้พิพากษา นักเทนนิส แฟชั่นดีไซเนอร์ ฯลฯ ซึ่งทั้งเข้มแข็ง แตกต่าง และแม้แต่พิศดาร แต่สร้างแรงบันดาลใจเหลือเกิน

เอเลนาและฟรานเชสกา รวมตัวกันเปิดบริษัท Timbukta เพื่อสร้างนวัตกรรมสื่อสำหรับเด็ก โดยเริ่มต้นที่หนังสือ Goodnight Stories for Rebel Girls ซึ่งเปิดตัวใน Kickstarter.com และได้รับเสียงตอบรับที่ดีเยี่ยม ถึงตอนนี้หนังสือตีพิมพ์เรียบร้อย เริ่มกระจายส่งถึงมือเด็กๆ แล้ว แต่ Timbukta ไม่ได้ทำแต่หนังสือ ยังทำสื่อต่างๆ ตั้งแต่แอพพลิเคชั่น และออกแบบพื้นที่เล่นของเด็กๆ ด้วย

Goodnight Stories for Rebel Girls เป็นหนังสือที่น่าซื้อหาให้ลูกหลานไม่เพียงแต่เด็กหญิงเท่านั้น แล้วเฝ้าดูว่า หากพวกเขาเติบโตมาอย่างเป็นอิสระจากการสังคมชายเป็นใหญ่และมีแบบอย่างมากกว่าในอดีต พวกเขาจะแข็งแรงงดงามขนาดไหน แม้จะเป็นช่วงสั้นๆ แค่การอ่านนิทานก่อนนอน ก็น่าจะปลูกฝังเมล็ดพันธุ์แห่งการยืนหยัดที่จะเป็นตัวของตัวเอง ลิขิตชีวิตด้วยตัวเอง พึ่งพาน้ำใจจากผู้คนได้ แต่ไม่เป็นภาระพึ่งพิง

มันสำคัญแค่ไหนกับการที่ผู้หญิงจะฉีกกรอบเดิมๆ ลุกขึ้นมาเป็นตัวของตัวเอง? เราคิดว่าในโลกอนาคตมีโจทย์ยากกว่าอดีต สังคมต้องการมนุษย์ที่แตกต่าง หลากหลาย และแข็งแกร่ง เพื่อสร้างคำตอบใหม่ๆ ให้กับวันข้างหน้า

ตอนนี้ Goodnight Stories for Rebel Girls มีเวอร์ชั่นภาษาไทยแล้ว โดย NANMEEBOOKS สั่งซื้อได้ล่วงหน้าได้เช่นกันที่ Nstore.net 

(ตีพิมพ์ในหน้า 2 จุดประกาย กรุงเทพธุรกิจ วันพุธที่ 12 กรกฎาคม 2560)